Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3091. 1637 mei 22. Aan J.A. Salvius⁹.

9 Gelijkluidend aan no. 3087 dd. 22 mei 1637 aan S. Bielke; zie p. 308. Voor geadresseerde zie men no. 2945, p. 67 n. 7.

[p. 315]

3092. 1637 mei 22. Van J.A. Salvius¹.

Excellentissime Domine Legate,

Belli ratio in his oris haec est: Wrangelius² ad Oderam haeret Schwetae supplementa e Suecia expectans, Pomeraniae interim et Megapoleos tutelae intentus.

Banerius³ et Lesle⁴ Torgaviam tuentur. Landgravius⁵ cum Kinge⁶ ad Rintelium Wisurgi adjacent. Isti nullus praeter Brandenburgicum⁷ hostis opponitur; qui quidem celum terrae miscet interna omnia externaque subsidia invocans, ut nobis Pomeraniam vi extorqueat.

Nam et Dano⁸ Polonoque⁹, quantum eorum intersit, ne Sueci pedem ibi figant, operose exaggerat et simul cum imperatore¹⁰ consilium opemque singulorum imperii Ordinum literis evocat Pomeranis ipsis ad arma in nos capiendum instigatis.

Illis Götze¹¹, Hatzfeld¹², Saxo¹³ propriis ac Darmstadiensibus nec non Luneburgicis copiis incumbunt. Qui aliquoties Torgaviam vi nostris eripere frustra tentarunt; loco, munimentis, annona, pabulo in aliquot adhuc menses securam. Quin et hostis non minus cum fame caeterisque castrorum incommodis quam nobiscum conflictatur: ut speremus Banerium tuto expectare posse tum militis e Suecia adventum, tum Winariensis¹⁴ et sociorum diversiones.

Landgravius Cassellis Paderbornam meditatus est. Sed superventu junctarum Gelenii¹⁵, Isolanii¹⁶ et de Waerthii¹⁷ virium coactus est Wisurgim fere Mindam usque repetere; ut et hostem ex Hassia eliceret et Melandro¹⁸ Ruthwenoque¹⁹ commodius augeretur; et, si gravior incumberet hostis, per pontem Mindensem receptum in Brunsvicensibus captaret a Banerio.

Id solum grave omnibus accidit, quod ubique fere cogantur defensive bellum trahere, donec socii hostem distraxerint. Et certe sociorum tarditate infortunia

1 Hs. Leiden, UB., cod. L 1003. Gedrukt Handelingen Maatschappij Ned. Letterk., 1862, p. 104. Eigenh. ondertek. Beantw. d. no. 3133. Betreffende Salvius zie men no. 2919, p. 19 n. 1.

2 Herman Wrangel, Zweeds veldmaarschalk.

3 Johan Gustavsson Banér, Zweeds veldmaarschalk.

4 Alexander Leslie, graaf van Leven.

5 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

6 James (Jacob) King, generaal-majoor in Zweedse dienst.

7 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

8 Christiaan IV van Denemarken.

9 Wladislas VII (IV) van Polen.

10 Ferdinand III.

11 Johann, graaf van Götz, generaal-majoor in dienst van de keizer.

12 Melchior von Hatzfeldt und Gleichen, veldmaarschalk in dienst van de keizer.

13 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

14 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

15 Gottfried Huyn, graaf van Geleen, wachtmeester-generaal; zie over hem VII, p. 457 n. 15.

16 Ettore Giovanni Ludovico Isolani, generaal der Kroatische ruiterij in dienst van Ferdinand III.

17 Johan van Werth.

18 Peter Melander, graaf van Holzapfel; zie over hem VII, p. 90 n. 11.

19 Patrick Ruthven, graaf van Fort en Brentford, luitenant-generaal in Zweedse dienst.

[p. 316]

cuncta augentur! Monendi igitur videntur tam Batavi quam Galli ut per literas singulis dictorum ducum constantiam et auxilia prompta promittant.

Polonus faedera cum Moschis ac Tartaro¹ contra Turcam² tum matrimonialia tractat. Danus Hamburgenses commerciis vexat et legatos³ ad electores catholicos ac imperatorem misit, sive pro firmando vectigali Albino sive pro episcopatuum securitate sive pro reassumando tractatu pacis. A neutro quidquam vel impedimenti vel solatii hoc Germanico bello speratur.

Prima die Maii convenit senatus regni ultima ejusdem Ordinum deputati Stocholmiae, extrema capturi pacis bellive consilia. Cujus conventus finem sequetur forte regni cancellarii⁴ reditus in Germaniam. Interim peditatus iam petiit, equitatus ob pabuli tarditatem fine Maii petet portus regni, in Pomeraniam nostris subsidio trajecturi.

De pace haec habentur. Marchio Brandeburgicus⁵ ante quindenam significavit legato Bielcke⁶ se tandem plenam ab imperatore potestatem cepisse, ut de praeparatoriis futuri tractatus - loco, tempore, personarum mutua securitate ac potestate etc. - nobiscum ageret. Nos colloquium parumper distulimus, dum certiora e Suecia et sociis resciremus. An igitur et quando aliquid procedet, adhuc incertum est.

Franciscum Albertum Lawenburgicum⁷ nuper Wienna discedentem jussit rex Romanorum⁸ Banerio dicere, si potestatem serio pacem tractandi haberet, se ei conditiones non iniquas propositurum. Et quidem si Sueci pacem Pragensem⁹ intactam sinerent nec agri quidquam ab imperio peterent - quem dare in ejus potestate non esset - se iis chartam biancam missurum ut in caeteris qualem vellent pacem inscriberent. Caeterum quid de Brandenstenio¹⁰ - tantopere hactenus proclamato pacis parario - nuper mihi scribit Banerius, ex inclusis liquet: unde haud difficulter licet coniicere ipsum nec pacem nec bellum cuiquam amplius facile facturum.

D'avausius¹¹ ante paucos dies Diepa huc mari appulsus visitanti mihi respondit se nec in Daniam nec Poloniam nec Sueciam, sed hinc cum marchione St. Chamondio¹² recta Coloniam cogitare; spectare tantum prius, utrum Suecia simul eo mittere velit. Lutetia tamen ad me scribitur eos etiam Feuquerium¹³ expectare, ut Hamburgi anti-conventum Coloniensi oppositum moliantur. Illi nos urgent, ne soli pacem tractemus. Assentior optimum esse, ut nonnisi communiter et universalem

1 Wellicht nog Inayet Ghirai.

2 Sultan Murád (Amurath IV); zie V, p. 435 n. 7.

3 Christian von Pentz (1600-1651), gouverneur van Gluckstadt en Friedrich Günther (1581-1655).

4 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

5 Sigismund, markgraaf van Brandenburg.

6 Sten Bielke, Zweeds gezant in Duitsland.

7 Frantz Albrecht, hertog van Saksen-Lauenburg.

8 Ferdinand III.

9 De vrede van Praag, gesloten op 30 mei 1635; zie hierover V, p. 292 n. 1.

10 Christoffer Carl, graaf van Brandenstein.

11 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

12 Melchior Mitte de Miolans, markies van Saint-Chaumont.

13 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

[p. 317]

pacem statuamus. Sed obtestor eos, ne solum pacem nobiscum communem velint. Veris enim faederatis tam damnum quam lucrum communia esse.

Si quid amplius seu pace seu bello memoratu dignum acciderit, non deero referentis officio. Interim E.T. Deo et me suo consueto favori animitus commendo.

Hamburgi, d. 12/22 Maii A.^o 1637.

E.T.^ae
Observantissimus, quoad vixero,
J.A. SALVIUS m.p.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 23 Iunii.