Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3068. 1637 mei 12. Van N. van Reigersberch⁷.

Mijn Heer,

Versser brieven hebbe ick niet als van den 24 April.

Hier passeert niet. Het laet hem niet aensien, dat den conynck van Engelant⁸ yet tegens Spaeingen off den keyser⁹ bij de hant sal nemen, sijnde in dat rijck bij

7 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., M 10 l. Gedrukt Rogge, Br. Nic. v. Reigersb., p. 342. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. De brief, die over Zweden is gegaan, heeft Grotius nooit bereikt, maar is aan de afzender geretourneerd; vgl. nos. 3128 en 3207.

8 Karel I.

9 Ferdinand III.

[p. 278]

geaffigeerde billetten interdictie van de visscherie van harynck een yder gedaen, tensij alvoren daertoe is vercregen permissie van den conynck, dewelcke, voor yder last betaelt werdende twee Engelsche scellyngen, belooft de visschers in hare neerynge te protegeren, selffs tegens de Dunckerckers. Eenyge wt dese landen, gelijck wt Engelant wert geadviseert, hoewel de namen sijn onbekent, hebben alreede verloff van den conynck gehaelt, waertegens geoordeelt wert, dat bij placaet behoort te werden voorsien; maer eer dat bij die meest bij de neerynge sijn geïnteresseert kan werden toegestaen, begeren sij te weten, hoe men die offensie daerin sal geschieden, kan ende sal protegeren, hetwelcke een seer sware deliberatie wil vallen in dese gestaltenisse van saecken, dat den viant alreede soo sterck is in de zee, dat hij met vloten hem toont selffs op onse custen ende dagelijckx stercker wert, tot groot misneygen van de ingesetene van desen staet, die grotelijckx werden beschadycht. Accedit maxime aerarii angustia ende het weynych devoir bij de Hollantsche scepen van oorloge, sijnde den admirael¹ met sesthien scepen van oorloge eenyge weecken in zee geweest sonder eenyge Dunckerckers te hebben ontmoet, die dagelijckx ontrent het lant werde(n) vernomen ende haer sooseer verstouten, dat sij ontrent Petten een visscher genomen hebben, eenych volck bij haer hielden, totdat de reste aen lant voeren om twee tonnen biers te halen ende haer aen boort brachten. De binnenstromen werden oock seer onveyl gemaeckt ende hebben die van Breda de voorleden weecke twee waerden, wonende ontrent het Rat staende in Kille, met negen gasten bij haer gelogeert, gehaelt².

Tot Ceulen was den cancelier van Milanen³ doch secretelijck aengecommen; de Melo⁴ wiert oock verwacht, seer te onvreden, dat de Franse ambassadeurs⁵ noch niet en waren verschenen, ende voorgevende op haer comste, soo niet haest geschiet, niet te sullen wachten. Ons geeft men hier te verstaen, alsoff de Françoisen, overmits de paspoorten voor de ambassadeurs van de Geunieerde Provintiën⁶ bij de Spaense niet werden gedepescheert, niet wilden verschijnen, niet sijnde van meenynge als met deselffde ende coniunctim in eenyge handelynge [te] treden. Hoe verde dat gaet, sal hem nader openbaren.

Aelianus⁷ prepareert hem om bij Sophi⁸ te gaen, daer hij seyt te sijn ontboden ende garen eer den rijxdach, die nu wtgeschreven is, sal sijn gescheyden.

Soo uwe Ed. oordeelt yet door hem tot wedercomste van den outsten⁹ is tewege te brengen, daerop soude connen werden [geleth]. Cimons¹⁰ ambassadeur¹¹ vernemen wij niet; in sijne leste schreeff, dat hij met Aelius¹² van Simonides¹³

1 Filips van Dorp.

2 Zie Res. Staten van Holland, dd. 7 mei 1637, p. 667.

3 Don Antonio Ronquillo.

4 Francisco de Mello.

5 Zie voor hun namen no. 2924, p. 26 n. 1.

6 Deze gezanten worden nergens met name genoemd.

7 Schuilnaam voor Petter Spiring Silvercrona, raad van financiën van Zweden.

8 Codenaam voor Zweden.

9 Cornelis de Groot.

10 Codewoord voor Staten-Generaal.

11 Willem van Liere, heer van Oosterwijk. Het woord ‘ambassadeur’ staat in de tekst in cijfer: 121.

12 Schuilnaam voor De Richelieu. Grotius heeft erboven geschreven: Card.

13 Codewoord voor geld. Grotius schreef erboven: gelt.

[p. 279]

hadde gesproocken, die hem seer beleeft hadde beiegent ende belooft goede addresse te geven bij het volck van Tanansius¹, quasi non omnia sed multum apud ipsos posset; soodat d'opinie van die man bij veele niet te groot en is, waeromme Felix² sijn actiën niet te nauw en houft te speculeren (?).

Met ons Neeff³ heb ick bij faute van materie eenygen tijt herrewaerts niet gesproocken. Dat Humingus⁴ bij Golhar⁵ hem in goede postuyre hout toont hem in veele deelen; maer hoe hij ofte yemant bij Suenno⁶ staet, weet ick niet, wie soude connen seggen. Abditi sensus, nec si scrutere ideo assequare. Doch Valerii⁷ maximen schijnende gangbaer geeft reden te geloven dat hii crediet heeft⁸.

In de saecke van Amelant⁹ mecum facis et Iove iudicas aequo, ende inderdaet is meer misdaen met het beneficie als met het leen¹⁰ te ontfangen; sed aliud latet, quod non patet, daeruyt de offensie spruyt, ende hoewel dat werck schijnt te slapen, is nochtans apparent wederom levendych sal werden gemaeckt.

Op het begeven van het thesaurierampt sijn veel menees gevallen, meest om den heer Brasser¹¹ daervan te frustreren, die bij Hollant wert gerecommandeert. Volberge¹² is van grote apparentie geweest, doch den Raet van State hebbende aengewesen eenyge actiën, daerin tot nadeel van het lant geseyt wert bij Volbergen voor desen te sijn gehandelt, heeft dat stuck wat verseth. Den heer van Somerdijck¹³ sage garen gepromoveert den commys Verhaer¹⁴, doch is iegenwoordych wel soo goeden apparentie voor den heer Brasser. Maer het advis van sijne Hoocheyt¹⁵ om te weten, wie deselffde aengenaemst wesen sal, alsoo meest daermede heeft te doen, sal werden verstaen ende buyten twijfel gevolcht.

Ick verlange te hooren, dat uEd. de pampieren van sijne Hoocheyt¹⁶ heeft ontfangen; degene, aen dewelcke deselve waren geaddresseert is van huys geweest; darom sullen die uwe Ed. trager ter hant sijn gecommen.

Desen 12 Mey 1637.

Soo ick desen soude sluyten ontfange ick schrijvens van den letsten Mey (sic)

1 Codewoord voor financiën, met de betekenis door Grotius erboven geschreven.

2 Pseudoniem van Grotius.

3 Frederik Hendrik.

4 Schuilnaam voor François van Aerssen. Grotius schreef erboven: Aersens.

5 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

6 Schuilnaam voor Frederik Hendrik. Grotius schreef erboven: Pr. v. Or.

7 Schuilnaam voor Ludwig Camerarius, Zweeds gezant in Den Haag.

8 De woorden ‘dat hii crediet heeft’ staan in de tekst in code: ד.9.6.1012. 700.7001.98.17.24.700.10.103.1013.3. 57.82.1015.5.3.

9 De woorden ‘van Amelant’ staan in de tekst in code: V.23.16.82.62.76.49.32.

10 Het woord ‘leen’ staat in de tekst in cijfer: 62.24.75.73.

11 Govert Brasser. Op 22 mei 1637 legde hij de ambtseed af.

12 Thyman van Volbergen was, voordat hij in 1635 benoemd werd tot thesaurier van Frederik Hendrik, commis van de ontvanger-generaal en secretaris van de Generaliteits Rekenkamer. Hij raakte betrokken bij het proces van Jan Schas, wiens malversaties op 7 april 1637 aan het licht waren gekomen.

13 François van Aerssen, heer van Sommelsdijk.

14 Cornelis Verhaer; zie Res. Staten van Holl. dd. 9 april 1637.

15 Frederik Hendrik.

16 Zie voor deze aangelegenheid no. 2934.

[p. 280]

van Constans¹, geene van uwe Ed.; onder Cimons pacquet gaen niet qualijck.

De heer Brasser is met alle de stemmen thesaurier gemaeckt.

1 Pseudoniem van Maria van Reigersberch.