Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2466. 1636 februari 7. Aan A. Oxenstierna⁵.

Excellentissime Domine,

In pecunia nihil profectum est. Nummorum nihil accepit Heufdii absentis cognatus⁶. Chartam delegatoriam adhuc sperare inducitur.

In Picardia fumant vici nullo adhuc malo graviore. Haud dubie Gallasii⁷ et Picolominii⁸ Bruxellis consultationes eo tendunt, ut per illam partem aut Campaniam irrumpatur in Galliam. Rex⁹ ipse dicitur in illas partes iter moliri.

A duce Bernhardo¹⁰ quas accepi literas, earum mitto exemplum¹¹. Excusat, quod pro Maguntiaco nihil potuerit, praegravante hostium vi, quorum indiculum, quem misit, addo¹². Respondebo ei verbis communibus.

Tam Germaniae quam Belgicae vix ulla hic ratio:

Omnis in Italia fatorum vertitur ordo¹³.

Ibi ajunt Galli habituros se brevi XX peditum, tria equitum millia praeter sociorum auxilia; tres in partes bellum parari; ex Montisferratensi territorio in Medio-

5 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 213; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 147.

6 Johan Heufft, bankier te Parijs, was zaakgelastigde zowel van Zweden als van Frankrijk; zijn (gelijknamige) verwant, van wie al eerder sprake is geweest, is de Johan Hoeufft, die enige tijd in Rouaan gewoond heeft; zie no. 2250, p. 186 n. 1.

7 Matthias, graaf Gallas, bevelhebber in het leger van keizer Ferdinand II.

8 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini, hertog van Amalfi.

9 Lodewijk XIII van Frankrijk.

10 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

11 Dit afschrift ontbreekt.

12 Ontbreekt.

13 Vgl. Vergilius, Aen. III, 376: ... is vertitur ordo.

[p. 511]

lanense; ex Placentino, quo jam copiae sociales ad III millia peditum, mille quingenti equites comite Fabio¹ duce pervenerunt in Laudensem imperaturo iis in locis Thoirasio² regis permissu magis quam jussu; ex Valle Telina, ubi retineri Rohanium³ re consultata placuit in ea, quae Comensi adjacent lacui. Haec quam pulchre dicuntur multumque ad famam Galliae pertinet prosperis quibusdam actionibus retinere amicorum studia et cavere, ne papa⁴ nutantesque alii plane se in alteram dent partem. Sed ex plurimis aliorum literis, tum et Marini⁵, cognosco, tempus effluxisse, quo egregii successus sperari illis in locis poterant. Nunc hosti otium fuit implendi milite oppida locaque ex Hispania Neapolique et Sicilia per Genuam, ex Germania per Alpes. Hispani, qui recens mari advenere, sunt IV millia et quadringenti. Et ad lacum Comensem Dasium, Franciscam, Pradellum munit Serbellonus⁶. Sunt et qui metuunt, ne Sabaudus⁷ et Parmensis⁸, ubi sua bene immunierint, bello se subtrahant.

Tandem Hispanus⁹ significavit, paratum se legatos ad pacem nominare eodem tempore, quo Gallus suos. Futuri putantur Montiregius Neapolitani regni hactenus rector¹⁰, cui succedit Medina¹¹, comes Ognatoeus¹², Mirabelius¹³ legatus in Gallia antehac, addito Belgo praeside Rosa¹⁴. Video Batavorum in gratiam Leodium conventui placere nec pontifici nec Hispano, ut creditur, recusaturis. Sed multis indiciis cognosco, Batavorum ad inducias in arcano provectum longius negotium quam Gallis significetur, quod nuper in mensa Arausionensis principis¹⁵ Mussio, Ordinum actuario¹⁶, objecit Charnassaeus¹⁷.

De matrimonii Lotharingici dissolutione¹⁸ differt sententiam promere aula romana ad belli exitum. Interim, cum ea aula et Venetis incidit aliquid simultatis, ita ut et res suas agentem¹⁹ illi Roma revocaverint et pontificis nuntio²⁰ aditum ad senatum intercluserint. Causa est, quod inscriptionem picturae appositam, qua triumphatus Fridericus I Imperator²¹ ostentabatur, pontifex mutaverit omissa beneficii Venetorum, quae ante apparuerat, mentione. Ego ipsorum Venetorum

1 Wellicht Fabio Scotti, graaf van Castelbosco († 1638), veldmaarschalk in dienst van de Franse koning; ook diende hij Odoardo Farnese als ambassadeur. Hij behoorde tot een van de meest vooraanstaande families van Piacenza.

2 Jean de Saint-Bonnet, sieur de Toiras.

3 Henri, hertog van Rohan.

4 Urbanus VIII.

5 Over Charles Marini zie V, p. 436 n. 4; de brief is die van 8 januari (no. 2429), die Grotius blijkens een dorsale notitie van zijn hand op 6 februari had ontvangen.

6 Johann, graaf van Cerbellon (Giovanni, graaf Serbelloni).

7 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

8 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

9 Philips IV.

10 Manuel de Guzmán, graaf van Monterey.

11 Felipe Ramirez de Guzmán, hertog van Medina Las Torres.

12 Don Inigo de Guevara, graaf van Oñate.

13 Don Antonio de Zuñiga y Davila, markies van Mirabel.

14 Pierre Roose.

15 Frederik Hendrik.

16 Cornelis Musch, griffier van de Staten-Generaal; vgl. no. 2350, p. 336 en n. 5 aldaar

17 Hercule Girard, baron van Charnacé, Frans gezant in Den Haag.

18 Zie no. 2456, p. 498 n. 11.

19 Rosso; zie no. 2463, p. 506 n. 10.

20 Francesco Vitelli; zie no. 2463, p. 506 n. 11.

21 Frederik I Barbarossa; vgl. no. 2465.

[p. 512]

magis referre puto, ut pereat memoria ipsorum manibus oppressi imperatoris egregii gravi in principes omnes ipsosque Venetos exemplo.

Literae Thuani¹ datae 27 Ianuarii Colmariae nos docent hostium fuga facilem ad eam urbem Gallis fuisse aditum; mille saccos frumenti a Spinali invectos; exspectari totidem alios indidem; et missos Argentoratum, Basileam, Benfeldium, qui ex illis quoque locis, si quid ipsis superfluit, Colmariam portent. Consilium esse Gallis Gemeram occupare, quo Slestadium Colmariamque inter tutior sit commeatus; deinde proximis in locis disponere militem, ut defensa Alsatia Lotharingiae retinendae munimentum sit. Gallasiani exercitus partem maximam Saxoni² laboranti ivisse suppetias; aliquas reliquias Tabernis manere; et has conjungi non posse cum Coloredi³ copiis superna Alsatiae ad Belfortum obtinentibus ob intercedentes Gallos peditatu validiores, cui valde apta illa regio. Amoenitatem agri circa Colmariam et in eo tutando Manicampii⁴ curam laudant qui viderunt. Classis, quae regi struitur, XL dicitur esse navium.

Angli non videntur his temporibus adduci posse, ut in societatem belli cum Gallis veniant, sed in gratia Hispanica spem Palatinae Domus collocare. Hispanus quidem Anglis ostentat paratum se, reddatur ut Palatinatus, efficere, dum et Lotharingia reddatur. Sed Galli iniquam putant commutationem locorum, quae teneant ipsi cum locis amissis et ad se nihil pertinentibus; neque illud ab Hispano, quod id velit, dici, sed serenda ad dissidia et invidiam Gallis conciliandam. Novae dignitates magisterii libellorum supplicum emptores inveniunt. De senatoriis cum parlamento Parisiensi nondum transacta res est; alia parlamenta parere recusant. Burdegalense etiam vetuit, ne quis edictis novis uteretur.

Regi Hispaniae quae recens ex America pecunia advenit, esse dicitur VII millionum ducatorum. Ea ex Peruvia Gades advecta est. Alia a Terra Firma et Nova Hispania adhuc exspectari scribebatur. Ex illa pecunia IV milliones, CC⁵ millia ducatorum per nominum commutationem mercatoribus solitam trajecta dicuntur Genuam, Antverpiam, Hamburgum. Dux Mutinensis⁶ Corregium⁷ ab Hispano accipit numeratis CL millibus scutatorum. Viennae creditur multum Gallicae pecuniae Hamburgi esse, sed ab aliis intelligo rediisse huc, quas Sanctichaumontius⁸ illinc attulerat nummarias literas.

Deus, Excellentissime Domine, consilia Sublimitatis Tuae secundet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius⁹.

1 François Auguste de Thou.

2 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

3 Jerónimo Colloredo; zie no. 2239, p. 169 n. 3.

4 Achille de Longueval de Manicamp; zie no. 2463, p. 506 n. 7.

5 De tekst der Epist. heeft in plaats van dit telwoord het teken &.

6 Francesco d'Este, hertog van Modena.

7 De tekst der Epist. heeft Comerium.

8 Melchior Mitte, graaf van Miolans, markies van St. Chaumont.

9 Het onderschrift met ondertekening ontbreekt in de tekst der Epist.

Lutetiae, 7 Februarii novi cal. 1636.

Docent posteriores literae Goram portam a Venetis immunitam accedere ad causas odii pontificis in ipsos. Dum Bremam munit Sabaudus, idem a Gallis fieri in Sartirana et Candia ignobilibus locis. A Rohanio quatuor nova castella fieri ad

[p. 513]

Comenses fines. Metui novam hostium ex Tirolensi agro impressionem. Qui Alpes transiere esse V millia peditum, mille loricatos equites. Mediolanensi agro de milite, commeatu, munitionibus bene¹ prospectum.

Prior inscriptio in aula quae dicitur Romae sic habuit:

Alexander Papa Tertius, Friderici Imperatoris iram et impetum fugiens, abdidit se Venetias², et a senatu perhonorifice susceptus Ottone Imperatoris Filio navali proelio a Venetis victo captoque Fridericus pace facta supplex adorat fidem et obedientiam pollicitus. Ita Pontifici sua dignitas Venetae Reipublicae beneficio restituta est.

Nova sic habet:

Fridericus Primus Imperator Alexandrum Tertium Pontificem, quem diu insecutus fuerat, post constitutas cum eo pacis conditiones, et damnatum schisma Venetiis supplex veneratur.

Postquam haec scripseram intelligo, Anglos classem habere XLVI navium. Queri³ de mercatorum navibus, quas Galli obtentu belli capiant; non recusare ipsos, pecunias et opem contribuere recuperando Palatinatui, sed ad belli indictionem venire nolle.

De Gallicis rebus: muniri sero satis Campaniae oppida, Catalaunum, Trecas, alia; principem Condaeum⁴ vocatum, ut provincias obeat easque cogat novis edictis obsequi, ad id postulare decem millia difficilia repertu bello in omnibus finibus strepente. Dux Parmensis ipse hic erit intra triduum obsequii sui certam fidem daturus. Swartsenburgii filius⁵ multum hic jam commendat Brandenburgici electoris⁶ de Pomerania restituenda, si pax fiat, negotium. Et cordi id hic esse modo ex Feuquerio⁷, qui jam nunc a me abit, cognovi.

1 Dit woord ontbreekt in de tekst der Epist.

2 In de tekst der Epist. staat: Venetiis.

3 In de tekst der Epist. staat: Querela.

4 Henri de Bourbon, prins van Condé.

5 Georg Ludwig, zoon van Adam, graaf van Schwartzenberg.

6 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

7 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.