Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1503. 1630 mei 16. Aan J. Wtenbogaert².

Mijn heer,

Mijne laeste³ aen uE. over een wynich tijdt was van mijn afsetten op het aensoeck ende aenbyedinge vanwegen Charenton. Sedert is daer niet meer van gevallen.

UE. gesindtheyt ende advysen heb ick uyt mons^r Tresel⁴ vernomen, oock wat van de tegenwoordige gesteltenisse der saecken uyt een brieff D. Episcopii⁵ aen Mercier⁶. God geve alles ten beste come.

D. Courcelles⁷ is hyer. Seyt mij, dat hij d'Ailly⁸ vind hard tegen de remonstranten onder anderen, dat d'Ailly seyt, dat hij vanhyer door Rivet⁹ d'onsen geraiden had de particulieren van het remonstrantsche gevoelen ten Avontmael toe te laeten pour affaiblir l'ennemy: maer dat onse predicanten onwijsselijck het contrarie hadden besloten. Maistresat¹⁰ seyt, dat de assertive canones van Dordrecht zijn te susteneren, maer niet de condemnabiles. Mijn broeder Reygersberg¹¹ heeft mij geadverteert, dat men Neeff¹² soeckt in te nemen tegen de remonstranten als off zij in haer Examen¹³ ende predicatie lochenden deitatem filii, Sp. sancti et adorationem. Ick heb hem geseyt¹⁴ het Examen noch niet gesyen te hebben, maer dat ick oordeel, dat de Confessie in die materie beter spreeckt dan anderen, verhaelende vele passagiën van Basilius, Nazianzenus ende andere, dye raiden in dye materie - waerin wij niet en connen weten bij ons discours, maer uyt Godes open-

2 Hs. U.B. Leiden, coll. Pap. 2. Eigenh. oorspr. Gedrukt Rogge, Br. Wtenb. III: 3, p. 175. Beantw. d. n^o. 1513. Niet ondertek.

3 N^o. 1481.

4 Daniël Tresel.

5 Simon Episcopius.

6 J. Mercier; zie over hem III n^o. 1286, p. 344 n. 3.

7 Etienne de Courcelles (1586-1659), Frans theoloog; zie III n^o. 1277, n. 20. aant.

8 D'Ailly, predikant van Charenton; zie n^o. 1249 in margine (III, p. 286).

9 André Rivet (1573-1651), hoogleraar in de godgeleerdheid te Leiden.

10 Zie hierboven n. 1.

11 Nicolaes van Reigersberch.

12 Frederik Hendrik.

13 Zie n^o. 1502, p. 201 n. 1.

14 In brief n^o. 1502; zie aldaar.

[p. 207]

baeringe - te blijven bij de eygen termen van de Apostolische schriften, toonende t'quaed, dat gesproten is uyt de vindinge van naerder termen, insonderheyt als men dye heeft off willen anders overdragen off naeuw siften; oock hoe de gereformeerden van de lutherschen, en beyde van de roomsche over de termen bij haerluyden gebruyckt zijn overgehaelt, ende meer andere dingen dyenende tot vermaening van soberheyt in dye materie. UE. sal nae zijne wijsheyt daerbij weten te doen, dat den tijdt vereyscht, ende voorts alle de broeders vermaenen μιγνύναι τῇ πεϱιστεϱᾷ τὸν ὄφιν¹.

Hyer is men blijde over het nemen van Farnambuc² als zijnde een Trefvescrack. T'oorlogh valt t'eenemael op den hertogh van Savoye³. Spinola⁴ belegert Casal ende nae apparentie soo daer geen paix gemaeckt en werdt, sal het nemen. God geve vrede overal.

Den XVI Mey XVI^cXXX

Tuus.

1 Vgl. N.T. Mattheus 10: 16.

2 Zie n^o. 1494, p. 186 n. 7.

3 Carl'Emanuele.

4 Ambrosio Spinola, veldheer in Spaanse dienst; tijdens het beleg werd hij ziek en vervangen door zijn zoon Felipe; zie n^o. 1506, p. 212 en n. 4 aldaar.

Ick danck uE. van de copye van den bryeff van Cyrillus⁵, dye hyer goed doet. In September meent men, dat met s'conincx consent een nationale synode van de gereformeerden sal werden gehouden, ende voorheen eenige provincialen. Courcelles vreest van de zijnen qualijck getracteert te werden, omdat hij de catechismum niet meer en predickt, maer eenig text uyt de h. Schrift passende op elcke materie.

5 Zie n^o. 1416, p. 85 n. 3.

Adres: A monsieur Monsieur van Meden.

In dorso schreef Wtenbogaert: Grot. 1630. Rec. ult. Maii. Resp. 10 Junii. De deitate filii.