Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1494. 1630 april 26. Aan Willem de Groot⁵.

Parum mihi placet, mi frater, illud de Corvino⁶ et quod tanti motus sunt contra aequa postulantes. His omnibus remedium, ut video, ex bello quaeritur re multis casibus obnoxia. Nam Italicum bellum sperato citius componi potest, Anglia paci imminet. Suecus deliberat. Ita soli relinquimur. De Lonquii⁷ triumphis mira hic sparguntur et arripiuntur in pacis odium. Halsius⁸ apud nos fuit Cadomi doctor artis Aesculapiae renuntiatus. Nunc suo petitu collocatus est apud pharmacopolam Silvanectensem, hominem haud dubie notum. Nos eum honestiori vestitu mantello paratuque caetero donavimus. De caetero, quando ipse aliquid reditus habet, curandum est, ut inde solvatur promissa in biennium pensio, quae est 150 florenorum. Ipse haud dubie de his ad vos et matrem⁹ scripserit.

Est et hic juvenis mihi notus¹⁰, qui de typographia edit aliquid et Harlemensibus parum credit. In itinerario quidem Belgico nuper edito mentio fit libelli Scriveriani ejus argumenti¹¹

5 Gedrukt Epist., p. 828.

6 Zie n^o. 1490, p. 180 en n. 7 aldaar.

7 Admiraal Hendrik Loncq (geb. 1568) had op 16 februari 1630 Olinda (Pernambuco) in Brazilië veroverd; zie Knuttel, Pamfl. n^os. 3995, 3996 en 3997.

8 Zie n^o. 1486, p. 174 en n. 6 aldaar.

9 Niet nader geïdentificeerd.

10 Gabriel Naudé - Naudaeus - (1600-1653); het bewuste werk is getiteld: Addition à l'histoire de Louis XI, contenant plusieurs recherches curieuses sur diverses matières. Paris 1630.

11 Petrus Scriverius (1576-1660) uit Haarlem schreef Laure-crans voor Laurens Coster van Haerlem, eerste vinder van de boeck-druckery, Haarlem, A. Rooman 1628, door Samuel Ampzing (1590-1632), eveneens uit Haarlem, opgenomen in zijn Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland: In rijm bearbeyd: ende met veele oude ende nieuwe stucken buyten Dicht uyt

[p. 187]

¹¹, et ex eo duo testimonia citantur pro Harlemensibus,

11 verscheyde Kronijcken, Handvesten, Brieven, Memorien ofte Geheugeniszen, ende diergelijke Schriften verklaerd, ende bevestigd. Mitsgaders Petri Scriverii Lavre-Kranz voor Lavrens Koster Van Haerlem, Eerste Vinder vande Boek-Druckerye. Te Haerlem, By Adriaen Rooman, Ordinaris Stads-Boekdrucker, MDCXXVIII.

[p. 187]

alterum ex Germanico libro, alterum ex Donato Mariangeli¹. Eos libros si habet Scriverius - neuter enim hic reperitur - res confecta est, et ego apud omnes gloriam Harlemensium propugnabo. Rogo, quid sit inquiras.

De liberorum nostrorum profectu Deo imprimis, deinde et vobis habeo gratiam, qui nostrum absentium fidem tanta diligentia suppletis.

Cardinalis² post Pignerollum cepit oppidum haud magnum Bricheras. Spinola³ inde haud longe est Caburri noto etiam veteribus loco. Padi transitum impedit. Rex Divionem it et porro Lugdunum, nam absentiam ejus metuit cardinalis et publice et privatim.

Frater regius⁴ hic est. Res conjugii plane dormit⁵ et οἱ πεϱὶ αὐτὸν sperant detrahi posse ab ea cogitatione juvenilem animum satis effusum in venandas undique voluptates.

Mousterius⁶ a me interrogatus, cui malo opem quaereret, haec scripsit: C'est pour la veuë courte qui est contrainte de regarder de fort prés: joint aussi que bien souvent la glandule lacrimale pleure, ce qui est grandement incommode. Nous avons veu de cette liqueur que l'on a envoiée à la reine⁷, pour donner à sa tante⁸ en Espagne et à la grande duchesse⁹. Videamus, ecquid illi gratificari possimus.

Medius¹⁰ noster ubi nunc agit? Accepi per Nessium¹¹ egregia ejus manus opera. Illud adversus trapezitam nostrum¹² elaboratum est et historiae bene ad

1 Blijkens Scriverius, op. cit., p. 99 gaat het hier om een Donatus, latijnse grammatica, zo genoemd, omdat de ars minor, een elementair leerboek, dat tesamen met de ars maior voor meer gevorderden de Ars grammatica van de romeinse grammaticus Aelius Donatus (midden 4e eeuw na Chr.) vormde, het meest verbreide schoolboek van de middeleeuwen was. De Donaten waren de eerste boeken, die door houtdruk vermenigvuldigd werden.
Mariangelus Accursius was een geleerde uit de 16e eeuw, die bij keizer Karel V in hoog aanzien stond. Men zie verder Scriverius loc. cit. Met het ‘germanicus liber’ doelt Grotius op de oude kroniekschrijver van Keulen, aangehaald door Scriverius, op. cit., p. 100 en geheten Johan Koelhoff; zie Die Cronica van der hilliger Stat vā Coellē, f. cccxii r.: Ind hait gedruckt mit grossem Ernst ind Vlijs Johan Koelhoff Burger in Coellen ind vollendet up sent Bartholomeus auent des hilligen Apostels Anno vursz. (1499).

2 De Richelieu.

3 Ambrosio Spinola, veldheer in Spaanse dienst.

4 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

5 Zie betreffende Gastons tweede huwelijk n^o. 1200, p. 206 n. 6.

6 De schilder Daniël Dumoustier.

7 Anna van Oostenrijk.

8 Wie Dumoustier hiermede bedoelt, heb ik niet kunnen nagaan; behalve de beide in n. 9 genoemde zijn mij geen tantes van Anna van Oostenrijk bekend, die in aanmerking komen. Van vaders zijde - Philips III - leefde nog Constantia (1588-1631), doch deze was gehuwd met Sigismund III van Polen en zal dus niet ‘sa tante en Espagne’ hebben kunnen zijn. Of de zuster van Anna van Oostenrijks moeder, Maria Magdalena, na de dood van haar gemaal Cosimo II de Medici († 1621) haar dagen in Spanje sleet, is mij niet bekend.

9 Isabella Clara Eugenia, tenzij Maria Magdalena (1589-1631) bedoeld is, weduwe van Cosimo II, de Medici, groothertog van Toscane. Vgl. echter hierboven, n. 8.

10 Johannes Wtenbogaert.

11 Zie n^o. 1520, p. 232 n. 10.

12 Met ‘trapezita’ (= geldwisselaar, kassier) zal de Westindische Compagnie bedoeld zijn. Tegen de Consideratiën van de Heren Bewindhebbers had Wtenbogaert zijn Discours geschreven; zie n^o. 1475, p. 159 n. 10.

[p. 188]

rem, de qua agitur, aptatae. Nec minus illud adversus P.V.H.¹. Gratias et illi et vobis habeo, etiam pro Cyrilli epistola². Quantum distat hic Thrax ab illo Aegyptio³? Et quae de Bosphoriis pontificibus dixit, suo probavit exemplo.

26 Aprilis 1630.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

1 Zie Knuttel, Pamfl. n^o. 3961.

2 Zie n^o. 1412, p. 76 n. 5.

3 Cyrillus was eerst patriarch van Alexandrië geweest (1602-1620) en vervolgens van Konstantinopel (1620-1638).