Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1349. 1628 december 16. Aan N. van Reigersberch³.

Mon frère,

Op huyden heb ick in plaetse van dye door d'ordinarissen d'uwen ontfangen door mons^r. de Thou⁴, dye, soo haest hij hyer was gearriveert, mij is comen begroeten, hem zeer bedanckende van uE. courtoisie, oock van den heer Wijts⁵ ende Beaumont⁶.

Ick ben blijde te zyen de voortganck van onsen Cornelis⁷, aen dewelcke ick schrijve om uE. niet alleen den aendrijver te laeten zijn, daervan ick ondertusschen uE. ten hoochste bedancke.

Van Anthemius⁸ oordeelt uE. wel; hij ende 't hoff alhyer sullen haer schicken nae de saecken daer sullen gaen ende daerom is aen 't stuck van Numerianus⁹ veel gelegen. Eenige cloucke luyden seyden in onsen tijdt, dat het een faute was, dat men niet eenige onder de grootste crijters van de predicanten met alle middelen, oock met geldt hadde gewonnen. Hyer in Vrancrijck succedeert sulcx dickmael zeer wel. Mons^r. d'Hauterive¹⁰ is hyer. Ick sal vernemen, wat hij doet, soo veel mogelijck. Alle dye niet heel met Aurelianus¹¹ zijn, moeten wij voor ons reeckenen ende Caesar daerin, niet Pompeius slachten. 't Is waer, dat den cardinael¹² zijn werck wil maecken van de navigatie ende commercie. 't Beletsel, dat Aurelianus voorwent, en is niet cleyn, maer daer zijn remediën tegen te vinden. UE. gelieve te continueren in 't onderhouden van Anthemius op de begonnen voet, dye niet als goed doen en can hyer ende daer. Men moet Numerianus met alle middelen helpen. Ick verwonder mij van de onbedachtheyt van de man in Vrieslant¹³. Sulcke dingen plegen dickmael contrarie operatiën te doen dan men

3 Hs. U.B. Amsterdam, coll. RK. H13h. Eigenh. oorspr.

4 Een van de zonen van Jacques Auguste de Thou; vgl. n^o. 1308, p. 375 en n. 8 t.p.

5 Generaal Jac. Wyts.

6 Simon van Beaumont.

7 Zie n^o. 1347, p.428 n. 10.

8 Nic. de Baugy.

9 Amsterdam.

10 François de l'Aubespine, marquis d'Hauterive; zie n^o. 1078, p. 54 n. 7.

11 Fr. van Aerssen.

12 De Richelieu.

13 Waarschijnlijk wordt Ernst Casimir bedoeld.

[p. 431]

meent. Mijne passagie in 't bouck de jure belli¹ is bij uE. wel gemarqueert. Mij dunckt, dat oock in consideratie soude comen, soo lang het Engelsche schip in de macht der Franchoysen was geweest.

Voor Orangie staet vrij te vresen. Een edelman, dye van daer gecomen is, seyt, dat de prins van Orangie geen ses maenden daer meester sal zijn. Den beste raidt hyertegen is, dat den prins hem wel stelle met Vrancrijck. Den bisschop² doet quaed. Voor dese heb ick uE. te bedencken gegeven³, off men den nuntius⁴ daerin soude willen gebruycken, dye vol goede affectie is. De heer van Valckenburgh⁵ heeft vrunden hyer te hooff, soo verre oock, dat hem toegelaeten is selff op de Fransche bodem te vervolgen deghenen, dye hij seyt complicen geweest te zijn van de pretense conspiratie. Maer dit faveur soude apparentelijck manqueren, als men sage, dat den prins hem parthije stelde; want ick niet wel en can geloven, dat den cardinael, dye alles doet om een gewin, dat niet zeer eerlijck en soude zijn, een vrundt soude willen verliesen, dye seer veel in Holland vermach. Al wat ick can is t' zijnen dyenste. Onse extraordinarissen⁶ sullen hyer noch een maendt off daerontrent moeten wachten, als wanneer men sal zyen, waerheen haer de saecken van 't rijck sullen schicken.

Daer zijn voorslagen van de vrede te stellen in Languedoc, midts dat de steden demolieren sullen de fortificatiën gemaeckt nae de doot van den overleden coning⁷, opdat sij alsoo eenige seureté hebben, dye geen ombragie en geve tegen den coning. Ick twijffele, off de steden ende Rohan⁸ dat sullen aennemen. Soo sij 't doen, sal de saecke van Italiën wel behartight werden. Casal heeft noch vivres voor twee maenden. Mons^r. de Valerie⁹ werdt gesonden nae Savoye om den pas te versoucken voor des conings trouppes tot XII^m man ofte meer, dye men seyt, dat Créquy¹⁰ soude leyden, dye daermede hem soude purgeren van eenige mescontentementen, dye men tegen hem hadde genomen, waerover hij tot bij Parijs gecomen zijnde evenwel niet bij den coning nochte in de stadt is geweest. Evenwel seyt men, dat zijne saecke is geaccommodeert ende de schuldt geleyt op eenige zijner dyenaers. Men vought daerbij, dat mons^r. le mareschal de Calure¹¹ soude last hebben met een andere trouppe van X^m man over zee in Italiën te passeren, al hetwelck ick eenigsins soude connen geloven, soo het oorlogh van Montauban waere geaccommodeert.

Mijn huysvrouw is van opinie, dat men in desen tijdt sonder ophouden ons proces¹² behoort te vervolgen, allegerende daertoe veele redenen. Mij dunckt oock, dat het goed waer om te beter te mogen zyen, wat wij te doen hebben.

1 De Iure belli ac pacis, in 1625 bij Buon te Parijs verschenen; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 565.

2 Joannes de Tullus; zie n^o. 1348, p. 429 n. 7.

3 Zie n^o. 1348.

4 Zie n^o. 1348, p. 429 n. 7.

5 Jan de Hertoge van Osmael, heer van Valkenburg, gouverneur van het prinsdom Orange.

6 Fr. van Aerssen en Caspar van Vosbergen.

7 Hendrik IV.

8 Henri de Rohan, aanvoerder der hugenoten.

9 Niet nader geïdentificeerd.

10 Zie n^o. 1211, p. 221 n. 1.

11 Niet geïdentificeerd; zie n^o. 1218.

12 Zie n^o. 1336, p. 405 n. 1.

[p. 432]

De continuatie van de correspondentie vind ick goed ende sal aen mijne zijde niet failleren.

Wij doen onse gebyedenisse.

Den XVI December XVI^cXXVIII

UE. dyenstwillige broeder
H. de Groot.

Adres: Mijn heer Mijn heer Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant Port. In 's Gravenhage.

In dorso schreef Reigersberch:

Ut Paris den XVI Dec. 1628.

De grootste crijters onder de predicanten met gelt te winnen; in Vranckerijck succedeert sulckx wel.

Wij moeten Caesar, niet Pompeius slachten.

Mij verwondert van de onbedachtheyt van de man van Vrieslant; sulcke dyngen plegen dickmael contrarie operatiën te doen dan men wel meent.

Voor Orange te vreesen; den besten raet wel te stellen met Vranckerijck.

Den nuntius van goede affectie. Niet te geloven den cardinael soude willen Sijn Ex^tie. verliesen.

Voorslagen van accomodatie met de steden van Languedock.