Algemeen letterkundig lexicon

spoiler

Etym: Eng. to spoil = bederven, laten mislukken.

Term die betrekking heeft op verhalen, films en tv-reeksen – soms ook op computerspellen, moppen of andere verhalende teksten – en die aangeeft dat iemand de ervaring van de lezer of kijker negatief beïnvloedt door het geven van informatie over een belangrijke wending in het verloop van het verhaal, over een climax-1 of een pointe of over de ontknoping, zodat de lezer of kijker het plezier van ontdekking, spanning en/of verrassing ontnomen wordt. Men spreekt soms ook over ‘plot spoilers’ (een weinig accurate term: niet de plot wordt bedorven, maar het plezier van het ontdekken ervan).

Soms is het moeilijk om op een zinvolle manier over een roman (of film, enz.) te spreken zonder belangrijke elementen te vermelden die als spoiler kunnen werken voor wie de lectuur nog moet aanvatten. Om dit risico te beperken zullen recensenten, critici, interviewers, enz. doorgaans met een zgn. leeswaarschuwing (Eng. spoiler alert) aangeven dat wat volgt belangrijke gegevens bevat over inhoud of afloop van een verhaal die de lezer misschien liever voor zichzelf wil ontdekken. Men heeft dan de keuze om de bespreking of een deel ervan niet te lezen of van het scherm weg te klikken. Op het internet circuleren enorm veel recensies, samenvattingen en andere teksten die potentieel vol spoilers staan; vandaar dat het gebruik van leeswaarschuwingen een courant onderdeel is geworden van de internetetiquette.

Omdat spoilers soms met kwaadaardig opzet in de media verspreid worden zelfs vóór de publicatie van een boek, worden bij bestsellerauteurs soms extreme maatregelen getroffen om dit te vermijden. Bekend is het geval van Dan Browns thriller Inferno (2013) waarvan de vertalers twee maanden lang geïsoleerd in een Milanese bunker moesten werken om het risico op lekken te beperken – een situatie die Régis Roinsard inspireerde tot zijn film Les traducteurs (2019). Dergelijke verregaande geheimhouding in de productiefase van verhalen vindt men ook in de audiovisuele industrie (rigoureus afgesloten filmsets, zwijgplicht voor alle medewerkers, het opnemen van alternatieve scenario’s, bewust verwarring creëren, enz.). Zij wordt soms op zich een element in de marketing van boeken en films door de nieuwsgierigheid van het publiek aan te scherpen. Overigens kan ook het doelbewust en goed gedoseerd lekken van spoilers deel uitmaken van de marketingstrategie.

spleen zie Weltschmerz

spondee