Algemeen letterkundig lexicon

genetic fallacy

Etym: Eng. genetic < Gr. genesis = oorsprong, ontstaan; fallacy = denkfout, misvatting.

Term die wel eens gebruikt werd in de context van het New Criticism om aan te geven dat het een denkfout zou zijn te geloven dat kennis over de oorsprong van een tekst (bronnen, invloeden, e.d.) bepalend is bij de interpretatie van een literair kunstwerk. De denkfout bestaat in de onderschatting van de creatieve manier waarop de auteur gebruikte materialen integreert in het kunstwerk, waardoor het een uniek, origineel en onherleidbaar karakter verwerft.

Zoals de andere ‘fallacies’ en ‘heresies’ van het new criticism kadert het begrip binnen een autonomistische visie op de literaire tekst (autonomiebewegingen). Het claimt daarbij ook autonomie voor het new criticism zelf als een literatuurbenadering, met name tegenover academisch gevestigde deeldisciplines als de filologie en de invloedenstudie. Een reactie tegen deze autonomistische visie leidde o.m. tot de genetische studies.

Men noteert een zekere analogie tussen de genetic fallacy en het saussuriaanse gebruik van de begrippen diachronie/synchronie in de taalkunde: de genese (oorsprong, etymologie) van een woord biedt nooit een afdoende verklaring voor de betekenis ervan binnen een taalsysteem in het heden. Een dergelijke verwarring van genese en betekenis duidt men soms aan als etymological fallacy.

Daarnaast, maar in een vergelijkbare betekenis, wordt de term genetic fallacy gebruikt in de logica, kennisleer en wetenschapsfilosofie: hier wijst hij op de vergissing die men begaat door de waarheid of geldigheid van iets te verwarren met de oorsprong ervan; bijv. het verwerpen van een argument alleen omdat het zou voortspruiten uit een oneerlijke bedoeling, het aanvaarden van een argument omdat het ontleend werd aan een gezaghebbend denker, het veroordelen van een daad in het heden omdat de persoon in kwestie in het verleden ooit een zware fout heeft gemaakt.

generatie Nix

genetische stilistiek