Algemeen letterkundig lexicon

zinspreuk-2

Zinspreuk of devies is een kenmerkende spreuk voor het karakter of levensideaal van een persoon, een geslacht of een vereniging. De zinspreuk is verwant aan het motto-2 zoals dat voorkomt – maar dan gecombineerd met een pictura – in het op de mens in het algemeen gerichte emblema en vooral in de eveneens individueel gerichte impresa. De door het maniërisme geïnspireerde zinspreuk treft men met name aan bij de rederijkers en bij auteurs uit de renaissance.

Voorbeelden van bekende zinspreuken zijn ‘'t Kan verkeren’ van Bredero, ‘Constanter’ (standvastig) van Constantijn Huygens, ‘Iustus fide vivit’ (de rechtvaardige leeft door het geloof) van Joost van den Vondel. Vaak bestaat de zinspreuk uit een anagram van de auteursnaam: ‘Schade leer u’ van Lucas d'Heere; ‘Elk vree voor al’ van Karel Verloove.

Lit: J.F. Buisman, 'De aanduiding der kamers in de zinnespelen' in Nieuwe taalgids 41 (1948) 1, p. 15-19 • V. Arickx, 'Blazoenen en deviezen van de Westvlaamse rederijkerskamers' in De Westvlaamse literatuur van de Middeleeuwen tot 1815, speciaal nummer van West-Vlaanderen 12 (1963) 70, p. 246-261.

zinspreuk-1

zinsrijm zie prozarijm