Algemeen letterkundig lexicon

blank vers

Etym: Eng. blank verse = rijmloos vers.

Aanduiding van een vers-1 zonder eindrijm. Voor het eerst, in de vorm van een jambische (jambe) pentameter, gebruikt door de Engelse dichter Surrey in zijn vertaling (1557) van Vergilius’ Aeneis. In de periode van renaissance en classicisme, toen schrijvers zich onderwierpen aan de toen geldende normatieve poëtica, waarin werd voorgeschreven aan welke regels en eisen men zich diende te houden, kwam dit verschijnsel praktisch niet voor, al zijn er experimenten bekend uit het marinisme (Geeraerdt Brandt, Hooft en Huygens). Zelfs de rijmloze verzen van Shakespeare werden toen in het Nederlands op rijm vertaald, omdat eindrijm een absolute eis was voor goed dichtwerk. In de loop van de 18^de eeuw gaan schrijvers zich langzamerhand wat los maken van de prescriptieve dwang en begint de opvatting veld te winnen dat de individuele schrijver zelf bepaalt welke vormen hij kiest.

Aan het eind van de 18^de eeuw gaat men het rijmloze vers beoefenen. Een van de eersten in de Nederlandse literatuur die dit doet, is J. Bellamy:

Ai zeg, gij stugge Wijsgeer,
Wat smaalt gij op mijn zangen
En noemt hen laffe dwaasheid?
Ik zing alleen van Liefde
(J. Bellamy, Gezangen mijner jeugd, ed. Buijnsters, 1968, p. 5).

Lit: L.C. Michels, ‘Klassieke maten en rijmloze verzen in de 17e eeuw’ in id., Filologische opstellen, dl. 2 (1958), p. 298-304 • J. Lennard, The poetry handbook (2005²), p. 33-80 • R.B. Shaw, Blank verse. A guide to its history and use (2007) • H. Weinfield, The blank-verse tradition from Milton to Stevens (2012).

bladzijde

blason