Algemeen letterkundig lexicon

maculatuur

Etym: Fr. maculature = misdruk, pakpapier < Lat. macula = vlek.

Drukkersterm voor bedrukt of beschreven perkament en papier dat niet meer van nut was en daarom versneden werd om dienst te doen als versteviging van een boekband. Vellen die gediend hadden als proefdruk of drukproef konden tot maculatuur versneden worden, maar ook codices (codex) die als kopij in een drukkerswerkplaats gebruikt zijn, werden in repen tussen de boekband verwerkt als hartstrookjes. Uit oude boekbanden komen dientengevolge vaak fragmenten van Middelnederlandse teksten tevoorschijn; met name de Karelepiek (Karelroman) is in dit soort maculatuurfragmenten (membra disiecta) overgeleverd.

Een voorbeeld van een opzienbarende vondst van maculatuur is de ontdekking in 1971 van een aantal fragmenten van een papieren handschrift van de Reinaert in een 16^de-eeuwse band (Vijf jaar aanwinsten 1969-1973 [...] Koninklijke Bibliotheek Albert I [...] Brussel, 1975, p. 39-42).

Een aantal stroken uit één bladzijde die in de 15^de eeuw als maculatuur was aangewend, herenigd. [bron: Bibliopolis]

Lit: W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden (1962), p. 240 • J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken (1972²), p. 1 • E. Pellegrin, ‘Fragments et membra disiecta’ in A. Gruys & J.P. Gumbert, Codicologica 3 (1980), p. 72-79 • J.M.M. Hermans (red.), Het middeleeuwse boek in Groningen (1981²), p. 21.

macrostructuur/microstructuur

made-up copy