crisis

Etym: Gr. beslissing, oordeel, geschil < krinein = beslissen, beslechten.

In de crisis wordt het conflict van het drama tot een zodanig hoogtepunt geleid dat er wel een handeling op moet volgen die tot een afwikkeling van het drama moet leiden. In de klassieke tragedie komt men na de expositie tot de intrige, waarop de climax-2 volgt waarvan de crisis deel uitmaakt en die het keerpunt vormt naar de catastrofe die uiteindelijk leidt tot de peripetie waarin de tragedie zijn afwikkeling krijgt.

Een voorbeeld van een crisis is te vinden in Vondels Gysbreght van Aemstel (1637) wanneer blijkt dat de vijand door list de stad heeft ingenomen. Maar ook in moderner drama kan sprake zijn van een crisis. In Op hoop van zegen (1900) van Herman Heijermans wordt Barend er door zijn moeder toe aangezet om aan te monsteren op een schip dat, zoals het publiek inmiddels weet, niet zeewaardig is (15^de toneel).

Lit: B. Verhagen, Dramaturgie (1963²) • C. Leech, Tragedy (1960; reprint 1977) • H.D. Gelfert, Die Tragödie: Theorie und Geschichte (1995) • J. Konst, Fortuna, Fatum en Providentia Dei in de Nederlandse tragedie 1600-1720 (2003) • B. Bushnell, A compenion to tragedy (2005).