Refereinen en andere gedichten uit de XVIe eeuw

verzameld en afgeschreven door Jan de Bruyne

[p. 35]

- LI - [Wysheyt, een moeder alre goeder dingen]aant.

Wysheyt, een moeder alre goeder dingen,
heeft Rethorica eerst geordineert,
op dat de menschen, die naer boosheyt dringen,
& ooyt van begin die ydelheyt aenhingen,
daer duer gesticht souden worden & geleert.
Douders, voertyts, in wysheyt gefondeert,
hebben duer Rethoricas excellencie
die volcken vermaent, onderwesen, geregeert,
duer geschierde woorden & eloquencie,
stellende rechten, wetten vol sciencie,
om redelyc te doen leven tvolck obstinaet.
Hier toe hielp hun Rethoricas invencie,
die oorspronck vande duecht is, beletster van tquaet,
der benauder conciencien toeverlaet,
die sy duer vertroostinge steldt te vreden.
Maer twerdt beclaecht van menich geest boven maet,
dat onverstandt dese const dus doet vertreden.

[p. 36]

 

Alle dien, die tvolck tot duechden willen trecken,

 

moeten in dese const syn vervaren;

 

want geen redenen en doen den geest verwecken,

 

ten sy datmense lustich weet tontdecken.

 

Met dispositie den sin openbaren

 

voort eloquencie: dat is jent verclaren

 

die woorden met reyne prononciatie,

 

op dat die hoorders uit hert mogen bewaren

 

tegen dat geseyt wordt sonder turbacie.

 

Die aldus tvolck leert, hebbende gracie

 

van Rethoricas conste, werdich om prysen,

 

die doet veel menchen, duer syn informacie,

 

berou & leetwesen van sonden bewysen.

 

Doemen eerst Rethorica sach oprysen,

 

was dit haer officie in alle steden;

 

maer tdeert jonge geesten & oude grysen,

 

dat onverstandt dese const dus doet vertreden.

 

 

 

Alle dat const genaemt wordt opder aerden,

 

machmen duer nerstigheyt leeren metter tyt;

 

maer Rethorica, seer hooge van waerden,

 

can niemant duer syn selfs crachte aenvaerden;

[p. 37]

 

want tis een gave van Godt gebenedyt,

 

een chierage syns woorts, doende profyt

 

alle dien, die hem wt der herten beminnen;

 

een schoon instrument, dwelck costelyc afsnydt

 

die boosheyt van veel verdoolde sinnen.

 

Cranckheyt des vlees doet sy dick gewinnen,

 

midts dat sy inwendich conforteert den geest,

 

onstekende therte vierich van binnen;

 

duer levende personagien aldermeest,

 

thoonende veel oude geesten diemen leest,

 

recht oftmen geschien sach dat lange is verleden.

 

Dus ist moeyelyc te sien, in dit foreest,

 

dat onverstandt dese const dus doet vertreden.

 

 

 

prinche.

 

 

 

Als voermaels heeren oft princhen yet bedreven

 

dat haer gemeente mochte mishagen,

 

twert hun behendich te kennen gegeven

 

duer die conste van Rethorica verheven,

 

op dat daer vrede syn soude tallen dagen.

[p. 38]

 

Wilde tvolk murmureren oft clagen

 

tegens haer regenten? Twert haest geslicht

 

van subtyle geesten, die verre sagen,

 

duer wien oock kennisse der dingen comt int licht.

 

Aldus is Rethorica lieffelyc int gesicht

 

eerst gestelt, om den mens te maken bekent

 

redelycheyt; want meest Godts geboden opricht

 

hebben wt die redene haer fondament.

 

Alle bequame policyen, pertinent,

 

syet men duer Rethoricas daet verbreden:

 

maer droefheyt menich geest nu duerpre nt

 

dat onverstandt dese conste dus doet vertreden.

Per Heer buycht myn herte
Egbert Meynert factoer
in Amstelredam, den tweeden
prys & was dry schalen.