De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

(1929)–Joost van den Vondel– rechtenstatus



[pagina 431]
Het lof der zee-vaert. Gheheylight Den Edelen, Erentfesten, Gestrengen, Manhaften, Wysen, ende Voorsienigen Heere, Lavrens Reael, Voor desen Oppervooghd, en eenigen Beheerscher vande Oost-Indien.aant.aant.aant.aant.Ga naar voetnoot* Al wat bepeckt beteert aengrypen kan, en vatten,Ga naar voetnoot1 En danssen op de koorde, en klauteren als katten:Ga naar voetnoot2 Zeespoocken, die geswind den steylen mast op vliegt,Ga naar voetnoot3 En zijt in Thetis schoot van kindsbeen opgewiegt,Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] Bolkvanger-dragend gild, en blaeuwe toppershoeden,Ga naar voetnoot5 Die koortsen haelt op 't land, en lucht schept op de vloeden:Ga naar voetnoot6 Stuurluyden grijs van kop, die liever rijst, en sinckt
[pagina 432]
In't bedde vande Zee, als in de pluymen stinckt: Ghy Schippers die niet lang aen eenen oord kont rusten,Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] En 't ancker licht, en worpt aen veergheleghen kusten:Ga naar voetnoot10 En al wat binnens boords, van schuym en pekel soor,Ga naar voetnoot11 Nu ommeweghen soeckt, nu houd een rechter spoor,Ga naar voetnoot12 Verselschapt myne reys, en voorghenomen bevaert,Ga naar voetnoot13 Die ick gheheyligt heb den lof der nutte Zeevaert.Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Sint Lavrens [niet die eer gheroost was, en ghebraen,Ga naar voetnoot15 Maer voormaels is als Voogd nae Indien ghegaen]Ga naar voetnoot16 Begunstige onsen tocht; want hy is omgedragen Op 't grondeloose vlack door stormen, en door vlagen: Hy wenckt ons toe alreede, en blyft versekeraer 20[regelnummer] Te vryen onsen kiel van schipbreuck, en ghevaer.Ga naar voetnoot20 Van wie de Zeevaert eerst ghenoten heeft haer luysterGa naar voetnoot21 Tot noch hangt in gheschil, en d'oudheyd maecket duyster.Ga naar voetnoot22 Wat volck de Zeekust vrijt, en handelt aen het strand,Ga naar voetnoot23 Treckt uit dees vinding lof, bysonder Grieckenland,Ga naar voetnoot24 25[regelnummer] Dat op sijn Argo trotst, en op sijn Argonouten,Ga naar voetnoot25 En Tiphys, die de Zee te kruyssen sich verstoutenGa naar voetnoot26 Om winnen 't gulde vlies: doch Tyrus hierom lacht,Ga naar voetnoot27 Die eerst een holle balck te water heeft ghebracht.Ga naar voetnoot28 Egypten geeft niet toe, dat vroeg het land verliesenGa naar voetnoot29 30[regelnummer] Dorst met een rieten schuyt, en met ghevlochten biesen.
[pagina 433]
Brittanien moedigt sich, dat lange wind, en weerGa naar voetnoot31 Versmade, met een boot van barstig bockenleer.Ga naar voetnoot32 Voorts 't anckersmeden sich aenmeten de Tyrrhenen.Ga naar voetnoot33 Phoenicien is eerst Vrania verschenen,Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Die leerde hen gade slaen in 't onghestuymig meyrGa naar voetnoot35 Het sincken van den As, en 't klimmen vanden Beyr.Ga naar voetnoot36 En Rhodus neemt sijn naem, vermids voor vele jaren,Ga naar voetnoot37 Sijn Iachten vande wind ghesleept zijn door de baren.Ga naar voetnoot38 Cephisus voelde eerst slaen met riemen synen vliet.Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Het seyl vond Icarus, en Dedalus den spriet.Ga naar voetnoot40 Men plockhaert om den slagh van veelerhande schepen,Ga naar voetnoot41 Des eenes breyn heeft dit, des anders dat begrepen.Ga naar voetnoot42 Soo dingtmen om dien vond, een yeder roept vast mijn,Ga naar voetnoot43 En niemand wil de leste, en elck wil d'eerste sijn. 45[regelnummer] Wat mijn belangt, een geest my luystert in myne oorenGa naar voetnoot45
[pagina 434]
Dat d'eerste Zeeman is van't schuym der Zee geboren,Ga naar voetnoot46 Ontrent die streeck, daer nu Enckhuysen word bespoelt,Ga naar voetnoot47 Wanneer de zuyder plas uyt syne diepten woelt:Ga naar voetnoot48 Die, uyt het vocht geteelt, soodanig van naturenGa naar voetnoot49 50[regelnummer] Was, dat hy op het droogh te qualijck kost geduren,Ga naar voetnoot50 En boomde met een vlot langs d'oevers, tot dat hyGa naar voetnoot51 By storm, en onweer eens geraeckte aen d'oversy:Ga naar voetnoot52 Van zedert, afgerecht in 't vaeren, hy de boerenGa naar voetnoot53 Als veerman was gewoon nu hier, dan daer te voeren: 55[regelnummer] Sijn eygen naem was Vreeck, vermids hy vreck onmildGa naar voetnoot55 Kost vorderen sijn vracht, en eerde 't schippers gildGa naar voetnoot56 Als hy 't op 't sterfbed noch uyt sijn verovert goetjenGa naar voetnoot57 Sijn bolleckvanger schonck, en smoddig toppers hoetjen:Ga naar voetnoot58 Die van die tijd Maetroos sijn wettig aengeerft.Ga naar voetnoot59 60[regelnummer] Een dracht die sterven sal wanneer de Schipvaert sterft. Doch 't zy hier mede hoe 't wil, wy laten d'oude kyven,Ga naar voetnoot61 Ons lust de saecke self wat nader te beschryven. Verwondering' voor eerst verbaest des dichters sielGa naar voetnoot63 Als op stads timmerwerf hy leggen siet den kiel:Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] Als hy scheeps timmerlie met bylen, en met diss'lenGa naar voetnoot65 De Bosschen hoogh van top in schepen siet verwiss'len:Ga naar voetnoot66 De balcken wedersijds een holligheyd bekleen,Ga naar voetnoot67
[pagina 435]
En wassen uyt een hout, als uyt het ruggebeenGa naar voetnoot68 De ribben van een riff, die tusschen beyden latenGa naar voetnoot69 70[regelnummer] Een ruymen buyck bequaem om 't ingewand te vaten:Ga naar voetnoot70 Dan weder overdwers de plancken aengehecht, Verdubbelt, gestoffeert, gewoelt, gekromt, gerecht,Ga naar voetnoot72 Met bouten gelardeert, met houte, en ysre pennen,Ga naar voetnoot73 Gesmeert, en geharpuyst, gemoedight tegen 't schennen.Ga naar voetnoot74 75[regelnummer] Maer siet, terwijl ick rijm, soo staet daer 't wonderwerck Geresen als een burgh, of als een groote Kerck, En levert strijd den Goon: die dit geweld verwenschen,Ga naar voetnoot77 Wt vreese, dat van't zaed der langgebeende menschen Nieu reusen zijn geteelt, die Iupiter aen boord 80[regelnummer] Afeysschen rekening van't bloed, dat light versmoortGa naar voetnoot80 En onder 't wicht gestickt van d'omgestorte bergen, Tot straffe om dattet dorst Saturnus setel tergen. En als ick 't overleg soo lach ick om 't bestaen,Ga naar voetnoot83 En roep: hoe sal dit tuygh te water konnen gaan:Ga naar voetnoot84 85[regelnummer] Dien aerbeyd duncktme sou een Archimedes passen,Ga naar voetnoot85 Of een die wricken kost de weereld uyt hare Assen.Ga naar voetnoot86 Hier dient een Hercules, of Atlas opghespoort,Ga naar voetnoot87 Die met sijn schouderen den hemel onderschoort. Sacht mannen spaert uw moeyt, 't is buyten uw vermogen,Ga naar voetnoot89
[pagina 436]
90[regelnummer] Het is vermetelheyd, de waen heeft u bedrogen. Men tyter evenwel aen't eysselijck geveert,Ga naar voetnoot91 Als Priaems borgery aen het Troyaensche peerd.Ga naar voetnoot92 Het roert ghewisselijck, het wieght, het gaet, het gaeter:Ga naar voetnoot93 Daer valt de swaerte, en plompt, en rijt een gat in 't water. 95[regelnummer] De Stroomgod vanden slagh en 't sacken is onstelt,Ga naar voetnoot95 En beurt sijn rieten pruyck eens uyt het blauwe veld, En graeut: onaerdigh volck, ter quader tijd gheboren!Ga naar voetnoot97 Thans leer ick u mijn rust, en heyl'ge Godheyd storen:Ga naar voetnoot98 Gaet zend te Scheveling te water uwe vloot,Ga naar voetnoot99 100[regelnummer] Daer Doris met haer kroost speelt in een ruymer schoot,Ga naar voetnoot100 Mijn spoeling valt benaut, en moet ick schielijck wijcken,Ga naar voetnoot101 Soo quetst mijn bracke vloed de Waterlandsche dijcken.Ga naar voetnoot102 Daer leyt de dicke romp, en waggelt, sijght, en stijght,Ga naar voetnoot103 Die dagelijcx al meer en meer volmaecktheyd krijght. 105[regelnummer] Men rechter boomen op met taeckelen, en touwen,Ga naar voetnoot105 Men kroonter mars met mars. het schijnt schier ofse bouwenGa naar voetnoot106 Kercktorenen in zee, van waer men magh bykansGa naar voetnoot107 Een wereld oversien, als uyt een hooge trans,Ga naar voetnoot108 Neen, neen, geen masten zijn't, noch marssen, het zijn kattenGa naar voetnoot109
[pagina 437]
110[regelnummer] Om verder me te gaen, en den Olymp te matten.Ga naar voetnoot110 Ten lesten ick mijn Hulck op 't vlacke vanden stroomGa naar voetnoot111 Voor 't ancker ryen sie, 't ghelijckt byna een droom:Ga naar voetnoot112 Wat vlaggen sietmen hier afswieren van haer stengen.Ga naar voetnoot113 Wat kleuren groen, en geel, hun mengsel hier vermengen.Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] Orangie blangie bleu. wat purper, en rood goud,Ga naar voetnoot115 Wat levend vermillioen het oogh met lust aenschout.Ga naar voetnoot116 Wat wapens brommen hier, in wimpels, toppestanders,Ga naar voetnoot117 En sluyers fijn van draed. o welcke Salamanders!Ga naar voetnoot118 Wat Leeuwen silverblanck in paers, in rood, in groen. 120[regelnummer] Hier sweeft een Adelaer. daer slingert een Griffoen Hier pronckt een Pauwesteert besaeyt met gouden oogen De prael van Iunoos koets. en ginder komt gevlogenGa naar voetnoot122 Een witte Noahs duyf met den olyven tack. Daer daelt Mercurius van 't lichtgesterrent dack.Ga naar voetnoot124 125[regelnummer] Gins drijft een Pegasus met Perseus op de baren, En dreyght het Zeegedrocht, en wil de maeghd bewaren.Ga naar voetnoot125-126 Ick sie Andromeda besturven, Orion,Ga naar voetnoot127 En al het hemels heyr, en sterren maen, en son. De winden vryen vast de levendige verven,Ga naar voetnoot129 130[regelnummer] En lecken 't kaeckelbont, en willen 't noode derven.Ga naar voetnoot130 Het Schip met beeldewerck beset is een goet deel,Ga naar voetnoot131 Hoe bralt die gaeldery dat Vorstelijck kasteel.Ga naar voetnoot132
[pagina 438]
Hoe Christen reeders hoe! wat mannen, zydy droncken,Ga naar voetnoot133 Het geen de Nood bedocht misbruyckty om te proncken.Ga naar voetnoot134 135[regelnummer] Te rijcke schatten heeft de Zee u toegebracht. Sy werpt u peerlen op, ghy besightse tot pracht.Ga naar voetnoot136 De weelde heeft Tyrus eer voor haren val doen dolen.Ga naar voetnoot137 Maer swijgt Poeet, dit zy den predickstoel bevolen.Ga naar voetnoot138 O Goddelijck gesticht! ghy lockt mijn sinnen uyt.Ga naar voetnoot139 140[regelnummer] Ghy juychende Meermin! en waterlandsche bruyt!Ga naar voetnoot140 De schoonheyd van uw pruyck Neptunus houd gevangen,Ga naar voetnoot141 Als hy kleynoodgie, en goud' siet aen uwe ooren hangen.Ga naar voetnoot142 Ghy schijnt een Cypria die in het parlemoerGa naar voetnoot143 Nae 't Cypersch Eyland toe op 't levend marmor voer,Ga naar voetnoot144 145[regelnummer] En met 't aenminnigh vier haers uytsichts eerse landen,Ga naar voetnoot145 Al watter plompt in't nat van minne dede branden. Die voet set binnens boords, siet met verwondren aenGa naar voetnoot147 De groote en fockemast, de seylen, de besaen,Ga naar voetnoot148
[pagina 439]
Den boegspriet, 't galioen, spil, beting, anckers, kluysen,Ga naar voetnoot149 150[regelnummer] Om vieren 't anckertou wanneer de baren bruysen, 't Ghespannen boevenet, de koebrug, de kombuys,Ga naar voetnoot151 Waerin men spyse koockt voor 't driftigh eyckenhuys:Ga naar voetnoot152 Verneemt de bottlery, de koyen, gotelingen,Ga naar voetnoot153 Kortouwen wijd van mond, die vesten zouden dwinghen,Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] De koegels swaer van wicht, de kamer, die het kruytGa naar voetnoot155 Daer Cerberus voor beeft, in haren boesem sluyt:Ga naar voetnoot156 De stuurplecht, de kajuyt, die bueren met malkander,Ga naar voetnoot157 De wyde stuurmans hut: verbaest hy onder anderGa naar voetnoot158 Stijgt neder in het ruym, en roept: o Bootsgesel!Ga naar voetnoot159 160[regelnummer] Rampsaligh mensch, wats dit, 't is 't voorburgh vanden Hel.Ga naar voetnoot160 Nieusgierigh loopt vry heen doorsnuffelen, o sotten!Ga naar voetnoot161 Te Napels, en te Room d'Italiaensche grotten: Seldsamer duycktmen hier in onderzeeschen kuyl.Ga naar voetnoot163 Hier is de Noorder As. hier gaet de sonne schuyl.Ga naar voetnoot164 165[regelnummer] Een Koninglijcken oegst sou desen buyck verslinden.Ga naar voetnoot165 De Gierigheyd vertrout haer schatten hier den winden.Ga naar voetnoot166 De koopman knaeght sijn hert op 't bedde, of by het vier:Ga naar voetnoot167
[pagina 440]
Het lichaem dat is t'huys, sijn sorghen waecken hier. 't Geselschap dat dees Bruyt en Ionffer leyd ter kercken,Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Daer bancken zijn van steen, en graven sonder sercken,Ga naar voetnoot170 En 't koor staet onverdeckt; is Koopman of Kommijs,Ga naar voetnoot171 De Schipper, Stuurmans maet, en Stuurman, die om prijs, En winning 't roer bewaect: Hoogbootsman, Schimman, gieter,Ga naar voetnoot172-173 Seylmaecker, Bottelier, Barbier, en Busseschieter,Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] De Wachter van 't kajuyt, de Putger, de Provoost,Ga naar voetnoot175 En 't statigh aengesicht dat sieltjes salft, en troost,Ga naar voetnoot176 De Timmerman, de Kock die voedsel schaft om leven,Ga naar voetnoot177 En op ghesette tijd' elck een sijn spijs moet geven. By dese komt Maetroos vaeck hondert in't getal, 180[regelnummer] Twee vanen krijgsvolck oock als 't ergens gelden sal.Ga naar voetnoot180 Dees leven welvernoegt nae 't schaffen vanden Kock is,Ga naar voetnoot181 By grut, by pekelvleysch, by labberdaen, en stockvis,Ga naar voetnoot182 Erweten, suyvel, rog, 't seewater maecktse graegh.Ga naar voetnoot183
[pagina 441]
Een Bootsman wel ghehart en voelt gheen quade maegh,Ga naar voetnoot184 185[regelnummer] Ghelijck ons pronckers doen, die brassen, en vergasten,Ga naar voetnoot185 En voor een gastgaen vaeck drye dagen moeten vasten.Ga naar voetnoot186 Vermids ter wereld oock bestaen moet alle dingGa naar voetnoot187 By wetten, by ghesagh, by tucht, en ordening,Ga naar voetnoot188 Soo heeftmen sulcx in acht: men eerter goede seden,Ga naar voetnoot189 190[regelnummer] Men predickter het woord, men oeffenter ghebeden,Ga naar voetnoot190 Men spanter heylgen raed, het vierschaer eyscht sijn recht,Ga naar voetnoot191 Men strafter dievery, twist, vloecken, en ghevecht, Met dag, met vangenis, kielhalen, boeyen, slagen,Ga naar voetnoot193 En temtse die op 't land geen weelde konnen dragen.Ga naar voetnoot194 195[regelnummer] Men smetster viermael daeghs. ses ledighen een back.Ga naar voetnoot195 Elck nuttight sijn ranssoen, sijn koye, en ongemack.Ga naar voetnoot196 Een yeder staet sijn wacht. men meet den tijd by glasen,Ga naar voetnoot197 Die schendigh word verquist van reuckeloose dwasen.Ga naar voetnoot198 Dit alles aengemerckt, staet t'overwegen, of 200[regelnummer] Mijn Kraeck niet evenaert met eenigh Keysers hof,Ga naar voetnoot200 Dat met veel kost, en moeyt ten golven uyt ghetimmert,Ga naar voetnoot201
[pagina 442]
Van lijst, en beeldewerck, van goud en marmer schimmert,Ga naar voetnoot202 Dat sijn vertrecken heeft daer menigh in verdoolt, Sijn salen hoogh, en leegh, sijn kelders uytgehoolt,Ga naar voetnoot204 205[regelnummer] Wiens balcken zijn vergult, wiens gevels, tinnen, daecken Het oogh des vremdelings verletten, en vermaecken:Ga naar voetnoot206 Daer knechten sonder tal hun plichten gade slaen, En knielen voor hun heer, en zijn hem onderdaen:Ga naar voetnoot208 Wiens vesten vol gheschuts, en kopre slangen leggen,Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Om alle uytheemsch gheweld te stuyten, en t'ontseggen,Ga naar voetnoot210 En daer rechtveerdigheyd tot billijckheyd geneyghtGa naar voetnoot211 De deughd met prysen eert, met straf de boosheyd dreyght.Ga naar voetnoot212 Ghelijck een voghel als de dagh begint te krieckenGa naar voetnoot213 Ter vlucht sich rust, en reckt, en wackert syne wiecken,Ga naar voetnoot214 215[regelnummer] Soo doet mijn seylbaer vlot, en watertreder me:Ga naar voetnoot215 Hy spant sijn vleugels uyt, en maeckt sijn seylen ree.Ga naar voetnoot216 De wind de doecken vult, en doet het hennep klemmen.Ga naar voetnoot217 Den Eyck de baren spout, en wint de diepte in't swemmen.Ga naar voetnoot218 Recht als een swemmer doet, die moeder naeckt ontkleed, 220[regelnummer] Met handen water schept, en met de voeten treed,Ga naar voetnoot220 En stiert, en 't oever siet al meer te rugge deysen,Ga naar voetnoot221 Soo neemt oock 't Schip te baet al wattet kan in't reysen.Ga naar voetnoot222
[pagina 443]
En als een duyf, ter vaert zich gevend, drymael klept,Ga naar voetnoot223 Geeft vier Konstapel, is 't, wanneer de kiel sich rept;Ga naar voetnoot224 225[regelnummer] Trompetten slaen de locht, met trommels, en schalmeyen,Ga naar voetnoot225 Met een vermengt gheluyt van lachen, en van schreyen.Ga naar voetnoot226 Geen duyn, nocht witten blinck, nocht Pharos kan voorwaerGa naar voetnoot227 d'Aenstaende swarigheyd, den nood, het leet, 't gevaer Van 't varen oversien, nocht ons volkomen uytenGa naar voetnoot229 230[regelnummer] Wat golven op de borst eens grysen Zeemans stuyten, En breken reys aen reys. Die 't sich beroemt, en pocht,Ga naar voetnoot231 Dat hy op d'oever 't sand, de sterren aen de locht, In Zee de baren tel. Wat sterffelijcke lippenGa naar voetnoot232-233 Oyt melden Stuurmans sorgh, de blinde, en siende klippen,Ga naar voetnoot234 235[regelnummer] De steerten hard van steen, de bancken onder zee,Ga naar voetnoot235 Daer menigh eycken swaert' sijn bodem stoot aen twee:Ga naar voetnoot236 Charybden, Scyllen, die dan braecken, dan weer slorpen,Ga naar voetnoot237 Afgronden, die nocht loot kan peylen, nocht beworpen,Ga naar voetnoot238 En platen stijf van rug, draeystroomen diep van kolck,Ga naar voetnoot239 240[regelnummer] En rotsen vaeck ontsien van 't zee bevaren volck:Ga naar voetnoot240
[pagina 444]
Der winden dwarreling, de blixems, donderslagen, Onmatigheyd van hitte, en koude, en wintervlagen.Ga naar voetnoot242 De naerheyd vande nacht, langdurigh sonder licht, Van sterren, en van maen: den nevel die 't ghesichtGa naar voetnoot244 245[regelnummer] Der baeckens hem beneemt, het waecken, en het braecken,Ga naar voetnoot245 Des waters vochtigheyd, het klocken, en het kraecken:Ga naar voetnoot246 Der golven tuymelingh, de broosheyd van het hout,Ga naar voetnoot247 Daer hy sijn leven op onseker heeft vertrout:Ga naar voetnoot248 De veerheyd vande reys, van magen afgescheyden,Ga naar voetnoot249 250[regelnummer] Van vrou, en kinders, die met wenschen hem gheleyden. Noodtdruftigheyd van kost, van takel, en van tou:Ga naar voetnoot251 Het spillen van sijn volck door ongemack, en kou:Ga naar voetnoot252 Weerbarstigheyd van weer, der roovers dreygementen, En wat anxstvalligh 't breyn kan schrick, en vrees inprenten.Ga naar voetnoot254 255[regelnummer] Een aengename koelt die over 't vlacke sweeftGa naar voetnoot255 Lockt Palinurus uyt goedaerdig, en beleeft,Ga naar voetnoot256 Belooft hem weer na wensch, en heyl, en spoed in 't varen:Ga naar voetnoot257 Het is voor wind, voor stroom, met vollegsame baren.Ga naar voetnoot258 Men viert den schoot van't seyl, men settet inden top,Ga naar voetnoot259 260[regelnummer] Het schuym bruyst soetelijck recht voor den steven op:Ga naar voetnoot260
[pagina 445]
Tot dat de schaduw' valt, en Titan in het duyckenGa naar voetnoot261 Wijckt voor d'Atlantides met goudgesnoerde pruycken.Ga naar voetnoot262 Den heldren Hemel dicht van sterren is besaeyt. De doecken hangen slap. men twijffelt of het waeyt.Ga naar voetnoot264 265[regelnummer] Als onverwacht de wind versucht langs 't sandige oever, De locht betreckt, en dooft de sterren langs hoe droever.Ga naar voetnoot265-266 Ga naar voetnoot266-vlgg. En steeckt syne ooren op, en gaet den OceaenGa naar voetnoot267 Met dicken nevelen bevatten, en beslaen:Ga naar voetnoot268 Mengt Zee, en Hemel t'saem, plasregenen, en buyen. 270[regelnummer] Het Oost is tegen 't West, en 't Noorden tegen 't Zuyen. Den Opgang d'Ondergang al bulderende ontseyt.Ga naar voetnoot271 De Middagh huylt en raest. de Middernacht die schreyt.Ga naar voetnoot272 De berning woed aen 't strand, op Syrten, en op platen.Ga naar voetnoot273 De Winter is ontboeyt. de stormen uytgelaten,Ga naar voetnoot274 275[regelnummer] Vermeestren AEolus; die twijffelt of't GevalGa naar voetnoot275 Van Hemel, Aerde, en Zee een Chaos brouwen sal. De vloed weerstreeft den wind. de winden aen het hollen Omwentelen den vloed, en doen de golven rollen.Ga naar voetnoot278 Waer waendy blijft mijn schip ghedreven vanden Nood,Ga naar voetnoot279 280[regelnummer] Geworpen inden muyl, en kaecken vande dood? Men isser drock in 't werck met strijcken, pompen, hoosen,Ga naar voetnoot281 Met kerven, klutsen, slaen, met binden, klimmen, loosen.Ga naar voetnoot282
[pagina 446]
Nu lydet achter last, nu voren, nu ter sy.Ga naar voetnoot283 De Zee vergeet haer perck, en Nereus eb en ty.Ga naar voetnoot284 285[regelnummer] Nu hanget aen een berg. nu breeckt de mast de wolcken.Ga naar voetnoot285 Nu slickt den Hel het op door 't slorpen vande kolcken.Ga naar voetnoot286 Men vloeckt 'tgewenschte land al schricktmen voor den plas.Ga naar voetnoot287 't Schip luystert nae geen roer, na Stuurman, nocht kompas. De kunst is overheert. gelijck wanneer door toorenGa naar voetnoot289 290[regelnummer] 't Ianitser schuym verhit, wil na geen Sultan hooren,Ga naar voetnoot290 En schuymbeckt, dreyght, en driescht, en stampt, en huylt, en woelt,Ga naar voetnoot291 Tot met der Bassen bloed sijn wraecklust word ghekoelt:Ga naar voetnoot292 Mijn Tiphys vaeck aldus, sijns ondancx, de ghemoedrenGa naar voetnoot293 Der Watergoon versoent, met d'ingeladen goedren,Ga naar voetnoot294 295[regelnummer] En licht ter nood scheeps last, en sijne masten kerft,Ga naar voetnoot295 Smackt willigh over boord het gene hy noode derft,Ga naar voetnoot296 En worstelt by den tast, en hoort de touwen gieren,Ga naar voetnoot297 Verneemt geen hemels licht, nocht siet geen baeckens vieren:Ga naar voetnoot298 Of soo hem licht gebeurt, 't zijn blixemen met krachtGa naar voetnoot299 300[regelnummer] Geslingert van Iuppijn in 't droefste vanden nacht:Ga naar voetnoot300 Tot traegh de dagh aenbreeckt: die hem te moet gaet voerenGa naar voetnoot301 't Geen met medoogen soude een steenen hert beroeren:Ga naar voetnoot302 d'Ontrampeneerde vloot, verbaest, en afgeslooft,Ga naar voetnoot303
[pagina 447]
Van seyl van treyl, van roer van snoer, van mast berooft,Ga naar voetnoot304 305[regelnummer] Gesloopt, versand, gestrand, op riffen, en op scheeren:Ga naar voetnoot305 Wanhopige die hulp in 't uyterste begeeren, En hangen van een roots, of swemmen op een planck,Ga naar voetnoot307 d'Een levend, d'ander dood, versopen, flaeu, en kranck,Ga naar voetnoot308 En andere die stijf van vreese sijn gekrompen,Ga naar voetnoot309 310[regelnummer] En wachten op het jongste, en houden't op met pompen,Ga naar voetnoot310 En smeecken noch van verre om bystand met een schoot,Ga naar voetnoot311 En and're die gepropt sieltoogen in een boot.Ga naar voetnoot312 Help Proteus! wonder is 't dat sterffelijcke menschenGa naar voetnoot313 Noch smalen op den ploegh, en om een Zeelucht wenschen. 315[regelnummer] Niet minder is 't gevaer, wanneer dat mijn PinasGa naar voetnoot315 Nu inden afgrond stort, nu slaet den Noorder As,Ga naar voetnoot316 En voor sijn anckers rijd, en hoort de golven klotsen, Ontrent een strand omheynt met eysselijcke rotsen.Ga naar voetnoot318 Als Corus 't water stuuwt, en opjaegt uyttet ruym,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] En mijn Maetroosen zijn begraven onder 't schuym Een etmael twee of drye, en door't langdurig stoockenGa naar voetnoot321 't Plechtancker naulijcx vat, en alle kabels roocken,Ga naar voetnoot322 En branden door't geweld van schuren sonder maet,Ga naar voetnoot323 Ia breecken vaeck van een gelijck een dunne draed. 325[regelnummer] 't Armdicke touw men viert vaeck tweemael honderd vadem, En jonnet ruymer bot om halen synen adem.Ga naar voetnoot326
[pagina 448]
Men kleed, men onderleyt, men ziddert slagh op slagh,Ga naar voetnoot327 En elcke waterberg hun dreygt den jongsten dagh.Ga naar voetnoot328 De Zeevaert evenwel uyt soo veel swarigheden 330[regelnummer] Sich pronckeryen weeft, en gaet op 't cierlijxst kleeden Haer uytgeblasen lof: gelijck de KoninginGa naar voetnoot330-331 Penthesilea doet, onsterffelijcke Heldin!Ga naar voetnoot332 Die op d'Atriden bickt, en derfse 't voorhoofd toonen,Ga naar voetnoot333 En voert de benden aen der woedende Amazonen, 335[regelnummer] En van geen aerslen weet met haer gemaende schild:Ga naar voetnoot335 Daer al het Dorisch heyr vergeefs 't geweer op spilt.Ga naar voetnoot336 En om haer dapperheyd de wereld te vertoogenGa naar voetnoot337 Tert met gepluymden helm 't wit van Achilles oogen.Ga naar voetnoot338 Maer als den Oceaen bewogen door gebeenGa naar voetnoot339 340[regelnummer] De baren kemt, en rust sijn afgematte leen,Ga naar voetnoot340 Vergeet Maetroos sijn smert, met tjuyteren, en quelen,Ga naar voetnoot341 En oeffent synen geest met deuntjens, en met spelen, En koestert inde son sijn lichaem vry van pijn:Ga naar voetnoot343 Ghelijck Halcyone by heldre sonneschijnGa naar voetnoot344 345[regelnummer] Sich baeckert op het meyr, en net, en pluyst haer pennen,Ga naar voetnoot345 Die afgesleten zijn met Ceyx na te rennen:Ga naar voetnoot346 Haer troost en eegemael, wiens Koninglijcke siel Leed schipbreuck, als de storm veroverde den kiel.
[pagina 449]
De Zeevaert is beroemt in veelderley manieren.Ga naar voetnoot349 350[regelnummer] Men siet een kleyne balck een groot geveert bestieren,Ga naar voetnoot350 En dwingen na sijn lust, nu voor, nu by den wind,Ga naar voetnoot351 Dan loef dan lywaert aen. schoon of de nachten blind,Ga naar voetnoot352 En woest de wegen zijn, 't kompas dat kanse brengenGa naar voetnoot353 Door d'ongebaenden plas, en toonen 's weerelds hengen.Ga naar voetnoot354 355[regelnummer] De lely doelt nae d'As, en dwaelt, en is ontrustGa naar voetnoot355 Tot datse Arcturus vind, en hem van blyschap kust.Ga naar voetnoot356 Aentreckelijcken steen! en leydster van mijn vloten,Ga naar voetnoot357 Wat Godheyd, wat geheym, ghy stadig opgeslotenGa naar voetnoot358 In uwen boesem voert! mijn siel om weten joockt,Ga naar voetnoot359 360[regelnummer] Waerom de borsten doch der gener die ghy stroocktGa naar voetnoot360 Dus rasen om de min van grouwelijcke beeren,Ga naar voetnoot361 Soo datse tijd noch eeuw versetten kan nocht keeren.Ga naar voetnoot362 Oock lacht den Hemel toe met sonderlinge gunstGa naar voetnoot363 Mijn Seylkunst, wien verstreckt de gulde SterrekunstGa naar voetnoot364 365[regelnummer] Een uurwerck in het diep, en leert, hoe uyt de kimmenGa naar voetnoot365 De tortsen op haer beurt ontsteken hooger klimmen:Ga naar voetnoot366
[pagina 450]
Hoe hoogh de gordel, die het midden vanden kloot Omgort, geresen is uyt Thetis blaeuwe schoot:Ga naar voetnoot367-368 En of de fiere Paeu in't zuyder deel gewekenGa naar voetnoot369-vlgg. 370[regelnummer] Sich rechtende sijn hoofd kan uyttet water steken, En waer de Wagenaer op ons gesicht moet staen Wanneer het hoofdpunt raeckt den vleugel vande Swaen.Ga naar voetnoot372 Dees teeckens, schoon de kiel van pekel schijnt bedolven,Ga naar voetnoot373 Ons leyden als een spoor en voetpad door de golven: 375[regelnummer] Des heb Hipparchus danck, Anaximander me,Ga naar voetnoot375 Leydsmannen van mijn Hulck, vierbaeckens inde Zee,Ga naar voetnoot376 En andre lichten meer, Atlassen, Hemelschragers,Ga naar voetnoot377 Die geerne doen bericht aen yverige vragers:Ga naar voetnoot378 Oock Tycho braef van geest, die tot Saturnus spijt,Ga naar voetnoot379 380[regelnummer] Ons weder heeft hersteld den ouden wysen tijd,Ga naar voetnoot380 En op dien wetsteen soo sijn sinnen heeft geslepen,Ga naar voetnoot381
[pagina 451]
Dat hy niet ledigs laet, maer treckt, en schrabt vol strepenGa naar voetnoot382 Het schoon gesternde veld: waer door mijn Castor weetGa naar voetnoot383 Te dwalen vande lijn schier op een vinger breed.Ga naar voetnoot384 385[regelnummer] Sijn leerling komt oock lof, die geen bancket van taertenGa naar voetnoot385 Nocht maerssepeynen schaft, mijn Ridderen, maer kaerten,Ga naar voetnoot386 Graedbogen, Astrolaebs, en klooten hol en bol,Ga naar voetnoot387 Met teyckenen vermaelt, en beelden wonder dol:Ga naar voetnoot388 Die boecken brengt in 't licht, waer voor sy hem bedancken,Ga naar voetnoot389 390[regelnummer] Als hy de gronden peylt, en waerschout voor de bancken,Ga naar voetnoot390 d'Inhammen ruym van schoot, en hoecken krom van bocht,Ga naar voetnoot391 Waer doorse seecker gaen braveren door het vocht.Ga naar voetnoot392 Mijn eycken Slot aldus door d'ongeruste padenGa naar voetnoot393 Sleept grooter last, en vracht als duysend wagens laden, 395[regelnummer] En wind te Paphus op het ancker uyt den grond,Ga naar voetnoot395 Vliegt in een etmael heen den Nilus inden mond:Ga naar voetnoot396 Of stoot van Parthenoop aen 't land daer de SirenenGa naar voetnoot397 Met vleyende gesangh Vlysses zijn verschenen.Ga naar voetnoot398
[pagina 452]
Stond weer en wind ten dienst, waer 't vlack een rechte baen,Ga naar voetnoot399 400[regelnummer] Men sou om 's weerelds riem in hondert sonnen gaen.Ga naar voetnoot400 Soo draeft mijn Pegasus, hy weet van geen vermoeyen,Ga naar voetnoot401 Drijft op sijn wiecken voort daer andre vogels roeyen.Ga naar voetnoot402 Maer och wat hoor ick hier een jammerlijck gheschreeuw! Soo haest de pijnboom swom versmolt de gulden eeuw,Ga naar voetnoot404 405[regelnummer] Een ys're tijd begost, de Gierigheyd op eerdenGa naar voetnoot405 Invoerde 't mijn, en dijn, en quam te veld met sweerden,Ga naar voetnoot406 Met trommel, en trompet, met harnas, en met spies, En in 't onnoosel bloed haer klaeuwen greetigh wiesch:Ga naar voetnoot408 Voor loch en voor bedroch Gerechtigheyd most duycken,Ga naar voetnoot409 410[regelnummer] Nocht mocht haer dorpels meer vreedsamelijck gebruycken:Ga naar voetnoot410 Men boude muur en slot, men stichte burg, en stad, Een yegelijck sijn haef met sorg en anxst besat.Ga naar voetnoot412 't Is waerheyd, ick bekent, 't misbruyck is weerd gelastert.Ga naar voetnoot413 Wech met dit hoerekind, en aterlinxen bastert,Ga naar voetnoot414 415[regelnummer] Wech met dit Zeegedrocht, flucx smackt hem buyten boord,Ga naar voetnoot415 Die de geselligheyd der sterffelijcken stoort.Ga naar voetnoot416 Besoeckt vrymoedelijck de veergelegen oorden,Ga naar voetnoot417 Maer pleegt oprechtigheyd in handel, en in woorden,Ga naar voetnoot418
[pagina 453]
Nocht brandmerckt door geweld niet 't Christelijck geloof,Ga naar voetnoot419 420[regelnummer] Nocht mest u selven niet op 't vette vanden roof, Maer doelt nae 't rechte wit. de Grootvorst vande winden,Ga naar voetnoot421 Om 't menschelijck geslacht door liefde te verbinden, Elck land te maeyen gaf een sonderlingen oest,Ga naar voetnoot423 Op datter geenig rijck door oorloogh werd verwoest,Ga naar voetnoot424 425[regelnummer] Als elck om sijn gebreck, en nootdruft af te weeren,Ga naar voetnoot425 Verstond hoe qualijck hy sijn nabuur mocht ontbeeren,Ga naar voetnoot426 En dat 't een landschap was tot 's anderen gerijf:Ga naar voetnoot427 Gelijck een yeder lid, oock 't minste, 't gantse lijf Met dienst te stade komt. Indienmen wil bereyckenGa naar voetnoot429 430[regelnummer] Het eynde van dees kunst met swaergeladen Eycken,Ga naar voetnoot430 Soo sal de segen Gods toevloeyen door de vaert, Gelijck de balssem droop in 's Hoogenpriesters baert:Ga naar voetnoot432 Soo zal de Zeevaert lof behalen door mijn dichten.Ga naar voetnoot433 Men sal haer Majesteyt een eer, en Pronckbeeld stichten,Ga naar voetnoot434 435[regelnummer] Een achtste wonderwerck, voor Tessel op het ruym,Ga naar voetnoot435 Daer stevens af en aen steeds bruysen door het schuym.Ga naar voetnoot436 Haer pruyck met diamant geciert, en gulde snoeren,Ga naar voetnoot437 En steenen schoon van glans, een Schip tot prael sal voeren, Een keurs van fijn fluweel, die op het zeegroen treckt,Ga naar voetnoot439 440[regelnummer] Met Indisch goud geboord de lendenen bedeckt:
[pagina 454]
Waer op een mantel hangt, gewatert als de stroomen,Ga naar voetnoot441 Van licht en hemelsblaeu, bepeerelt om de soomen,Ga naar voetnoot442 De slincker sweyt een vlag, een staf de rechter hand:Ga naar voetnoot443 Soo maecktse als Zeevoogdes een trotse, en brave stand.Ga naar voetnoot444 445[regelnummer] De Watergoon bemoscht beschouwen haer verwondert,Ga naar voetnoot445 En wat na Godheyd aerd bedropen opgedondert,Ga naar voetnoot446 Den kop beurt uyttet diep, de groote, en kleyne Steen Die leggen aenden stroom, of palen aende Zeen.Ga naar voetnoot448 Ick sieder die den Golf verlooft is, 't rijck Venedig,Ga naar voetnoot449 450[regelnummer] Het pratte Lissebon, Marsillien steeds onledig,Ga naar voetnoot450 En Londen Konings stoel, haer suster, en gebuurGa naar voetnoot451 't Welvarende Amsterdam, en Dantsick korenschuur. Ick sieder 't uytheemsch volck handklappen, en haer groeten,Ga naar voetnoot453 En Mooren swart van huyt neervallen voor haer voeten, 455[regelnummer] En wenschen mijn Godes geluck, en spoed, en heyl,Ga naar voetnoot455 En al die om haer eer een ooge slaet in 't seyl.Ga naar voetnoot456 Ick vind my onder land. wy sien de Loodsluy naren,Ga naar voetnoot457 Een volck dat kennis heeft aen gron'den, wind, en baren.Ga naar voetnoot458 Sy leggen ons aen boord, die wel ervaren maets,Ga naar voetnoot459 460[regelnummer] En Tritons van het meyr ons sturen binnen gaets.Ga naar voetnoot460
[pagina 455]
Wy krygen in't gesicht den hoogen Burgh van Muyen,Ga naar voetnoot461 Daer Hoofd der Rymers hoofd met veersen streelt de buyen,Ga naar voetnoot462 De Nymphen vande Vecht op 't strijcken van sijn Veel Met Glaucus leyd ten dans. Wy sien het Zee-prieel,Ga naar voetnoot463-464 465[regelnummer] De marckt van Christenrijck, daer Weelde in haren zetel, En trotsgewelfde Beurs ten sterren vaert vermetel.Ga naar voetnoot465-466 Wy naecken Schreyers hoeck, daer lieffelijck en blyGa naar voetnoot467 Een Waterlandsche Rey, de Iuffertjens van 't Y,Ga naar voetnoot468 Met ongehuyfde pruyck, en kletten geestig singen,Ga naar voetnoot469 470[regelnummer] En na den toon van sang, en spel hun treden dwingen.Ga naar voetnoot470 Twee Diertjens inden hoop aenminnig groeten ons:Ga naar voetnoot471 d'Een volght met soet musijck des anders violons,Ga naar voetnoot472 En hebben toegewijt haer kuysheyd Phoebus suster.Ga naar voetnoot473 Laet vallen 't ancker, strijck. hier is de vloed geruster.Ga naar voetnoot474 475[regelnummer] Hier gaet noch eb noch ty. hier hoortmen geen geruys.Ga naar voetnoot475 Hier open ick mijn reys in 't saligh Roemers huys:Ga naar voetnoot476 Wiens vloer betreden word, wiens dorpel is gesletenGa naar voetnoot477 Van Schilders, kunstenaers, van Sangers, en Poëten. I.V. Vondelen.	voetnoot* Van 1623. Afgedrukt naar de tekst in: Zeespiegel, Inhoudende Een korte Onderwysinghe inde konst der zeevaert, En Beschryvinghe der See'n en kusten van de Oostersche/Noordsche/ en Westersche Schipvaert. Wt ondervindinghen van veel ervaren Zeevaerders vergadert/ en t'samen ghestelt Door VVillem Iansz Blaeuw. Tot Amsterdam, Ghedruckt by Willem Iansz Blaeuw, inde vergulde Sonnewyser. 1623. In de tietel: Het Lof: de roem (lof vroeger ook 'n het-woord zie Dl. 1, blz. 501 op r. 9); Gheheylight: toegewijd aan; erentfesten: achtbare (zie blz. 77 in de tietel); voorsienigen: vooruitziende; Lavrens Reael (1583-1637), geboren in Amsterdam; na z'n studie in de rechten te Leiden werd hij gouverneur van de Molukken, later Gouverneur-Generaal tot 1618; daarna was ie o.a. herhaaldelik Schepen in Amsterdam. Hij kwam geregeld in Roemer's huis, en vormde met Vondel, P.C. Hooft en Anthonis de Hubert de klub die de Troades van Seneka in proza vertaalde, en allerlei taalvragen besprak; oppervooghd: opperheer; eenigen Beheerscher vande Oost-Indien: alleenheerser over Oost-Indië; -Indiën: meervoudsvorm. voetnoot1 Iedereen die't bepekte en geteerde kan hanteren (aengrypen); Al wat: alles wat, iedereen die. voetnoot2 koorde was vroeger'n de-woord. voetnoot3 Zeespoocken: zeegeesten, waterratten. voetnoot4 in Thetis schoot: in de schoot der zee (Thetis: Griekse zeegodin); opgewiegt: grootgebracht. voetnoot5 Bolkvanger-dragend gild: gilde der dragers van geteerde regenjassen, d.i. zeevaarders; bolkvanger is 'n ruwe pij van geteerd zeil, die door de zeelui bij stormweer gedragen wordt; (bolk: golf, regenstorm); en blaeuwe toppershoeden: en gilde van de blauwe matrozehoeden (wij zouden zeggen: gilde van de zuidwesters); toppershoeden waren hoogtoppige hoeden. voetnoot6 Die koortsen haelt: die de koorts krijgt, die 't niet uit kunt houden; en lucht schept...: en vrij ademt. voetnoot9 aen eenen oord: op een plaats; kont: kunt. voetnoot10 worpt: werpt. voetnoot11 En iedereen die op 'n schip, uitgemergeld van 't zoute zeeschuim; soor: verdroogd, dor. voetnoot12 Nu.... nu....: nu eens langs allerlei omwegen naar uw doel vaart, 'n andere keer langs rechter weg uw vaart kunt doen. voetnoot13 bevaert: bedevaart, tocht. voetnoot14 gheheyligt: gewijd. voetnoot15 eer: eertijds; was: werd, niet de Laurens die als martelaar op 'n rooster gebraden werd. voetnoot16 Maar die Laurens, die als landvoogd naar Indië is vertrokken (in 1611). voetnoot20 Te vryen onsen kiel van: ons dichterschip te vrijwaren tegen; schipbreuck, en ghevaer: gevaar van schipbreuk. voetnoot21 Aan wie de scheepvaart z'n eerste roem te danken heeft (wie de uitvinder is). voetnoot22 maecket duyster: maakt 't duister, onzeker (wanneer 't is uitgevonden); maecket: maket 't. voetnoot23 Wat volck....: ieder volk, welk ook, dat de zeekust liefheeft (aan de zeekust ligt); handelt: leeft. voetnoot24 Roemt op deze uitvinding. voetnoot25 Argo: 't schip waarmee (volgens de mythologiese sage) verschillende helden (de Argo-nauten: Argovaarders) uitvoeren om 't gulden vlies uit Kolchis te halen (zie Dl. 1, blz. 441 op vs. 315). voetnoot26 Tiphys: de stuurman van de Argo. voetnoot27 Tyrus: Tyrus in Fenicië. voetnoot28 eerst: 't eerst. voetnoot29 Egypten: Egipte had al van ouds 'n zeer ontwikkelde scheepvaart (verg. Dl. 1, blz. 429 vs. 49-vlgg.); geeft niet toe: doet niet onder; verliesen: achter laten. voetnoot31 moedigt sich: verstout zich, is trots; lange: lange tijd; al lang geleden (lange ouwe bijwoordsvorm). voetnoot32 Versmade: zich niet bekommerde om; barstig bockenleer: ruw boksleer (verg. Dl. 1, blz. 428 op vs. 21). Al deze landen rekenen zich de eer toe, de scheepvaart te hebben uitgevonden. voetnoot33 sich aenmeten: rekenen zich toe (dat ze 't uitgevonden hebben); de Tyrrhenen, volkstam in 't Westen van Italië (zie Dl. 1, blz. 429 op vs. 58). voetnoot34 Aan Fenicië is Urania 't eerst verschenen; Fenicië is 't eerst bekend geworden met de sterrekunde; de hier bedoelde Urania (= de hemelse) is de dochter van Zeus en Mnemó-syne; zij is de muze van de sterrekunde die gewl. wordt afgebeeld met 'n hemelbol in de hand. voetnoot35 in't onghestuymig meyr: op de onstuimige zee (voor onghestuymig zie Dl. 1, blz. 704 op r. 6). voetnoot36 sincken: dalen; As: de as van de hemelbol, poolster, die in 't aspunt staat; den Beyr: de grote Beer. voetnoot37 Rhodus neemt sijn naem: Rhodus heeft z'n roem; Rhodus, 'n eiland in de Egese zee, waarvan de inwoners bekende zeevaarders waren; in de 5e eeuw voor Kr. hadden ze al kolonieën gesticht in Spanje, Italië en Klein-Azië. voetnoot38 vande: door de. voetnoot39 Cephísus, de rievier in 't Westen van Attica die uitmondt in de zee ten Z.O. van Eleusis; eerst: 't eerst; vliet: stroom. voetnoot40 vond: vond uit; Icarus de zoon van Dédalus; Dedalus (Dáidalos d.i. kunstenaar) de mythiese vader van alle kunst en techniek, bouwmeester en uitvinder uit de oude Griekse sageleer, (Ovidius' Metamorphoses, 8:157-vlgg.) vooral bekend door z'n uitvinding van de kunstige vleugels voor hem zelf en Icarus, z'n zoon; oude verklaarders meenden dat met de vleugels 't scheepzeil was aangeduid; Daidalos werd ook beschouwd als de uitvinder van de scheepsbouw; spriet: mastboom die buiten de voorsteven uitsteekt, en 'n hoofdsteun is voor 't tuig. voetnoot41 Men zit elkaar in 't haar, om de eer van allerhande soort schepen te hebben uitgevonden; plockhaert: plukhaart; den slagh: 't soort. voetnoot42 begrepen: ontworpen. voetnoot43 vond: uitvinding; vast: voortdurend. voetnoot45 mijn: mij; luystert: fluistert. voetnoot46 van't schuym der Zee geboren: dit wordt van Venus gezegd (verg. blz. 94 op r. 256). voetnoot47 Ontrent: omtrent, in de buurt van; Vondel geeft deze voorstelling, omdat Enkhuizen van ouds beroemd was om z'n buitengewoon bloeiende scheepvaart, vooral in de 17de eeuw. voetnoot48 de zuyder plas: de Zuiderzee; uyt syne diepten woelt: z'n golven opstuwt, woelig is (dan komt de zee vlak voor Enkhuizen). voetnoot49 Die: die eerste zeeman. voetnoot50 te qualijck kost geduren: 't heel slecht kon uithouden. voetnoot51 d'oevers: de kusten. voetnoot52 By: door. voetnoot53 Van zedert: sedert welke tijd; afgerecht naast 't oorspr. afgericht: ervaren. voetnoot55 Vreeck: afkorting van Vreerik, Vrederik; vreck onmild: zonder er 'n sent af te doen, hardvochtig (onmild); Vreeck woordspeling met vreck. voetnoot56 Kost: kon; vracht: vrachtgeld. voetnoot57 verovert: gewonnen. voetnoot58 smoddig: smoezelig; bolleckvanger en toppers hoetjen zie vs. 5; schonck aan ‘'t schippers gild’ (vs. 56). voetnoot59 Maetroos: aan de matroos; Vondel spelt Maet-, mogelik, omdat ie (niet ongewettigd) verwantschap meende met maat: makker; aengeerft: overgeerfd. voetnoot61 d'oude: Grieken, Egiptenaren enz. voetnoot63 siel: gemoed. voetnoot64 den kiel: de hoofdbalk (in de hele lengte van 't schip). voetnoot65 diss'len: scherpe bijlen. voetnoot66 verwiss'len: veranderen. voetnoot67 De (zij)balken bekleden aan weerskanten 'n holle ruimte. voetnoot68 uyt een hout: uit eén hoofdbalk in de volle lengte van 't schip; als: evenals. voetnoot69 riff: geraamte. voetnoot70 bequaem: geschikt; 't ingewand: 't inwendige; vaten: bevatten. voetnoot72 Verdubbelt: in 'n dubbele laag, aan weerskanten van de zijribben; gestoffeert: gaten en spleten dichtgemaakt; gewoelt: de spleten gevoegd met werk (vlas of uitgerafeld touw); gekromt, gerecht: krom of recht gebogen. voetnoot73 Met bouten gelardeert: met bouten doorregen (als 'n stuk vlees met reepjes spek door-regen). voetnoot74 geharpuyst: met harpuis bestreken (harpuis 'n soort hars met vet, zwavel en gruis van glas gemengd, om de buitenwand van 't schip te beschermen); gemoedight tegen 't schennen: sterk gemaakt tegen 't bederf (schennen: schenden). voetnoot77 En levert strijd den Goon: en begint de strijd met de goden: rijst tot de hemel omhoog; die... verwenschen: en zij verwensen; die hier betrekkel. voorn.w. (Latijnse zinsvorm). voetnoot80 't bloed: 't bloed van 't monster Typhaeus dat tegen Júpiter (Zeus) opstond, maar onder de Etna werd bedolven. Onjuist zegt Vondel Saturnus (vs. 82) of Kronos, de vader van Zeus, die volgens de mythe met deze reuzen en monsters de strijd begon tegen z'n zoon, om z'n vroegere heerschappij te hernemen. voetnoot83 overleg: overdenk; 't bestaen: 't durven, 't waagstuk. voetnoot84 dit tuygh: dit (toegeruste) gevaarte. voetnoot85 Archimédes, de beroemde wis~ en werktuigkundige in Syracuse; hij zou gezegd hebben: geef me 'n steunpunt, en ik verwrik de wereld uit z'n as (met 'n hefboom). voetnoot86 wricken: verwrikken; Assen: (aspunten, polen), as (in 't meervoud: de beide uiteinden van de as, en de wereldas zelf). voetnoot87 Atlas die de hemelbol op zijn nek droeg (zie blz. 116 op vs. 299). voetnoot89 Sacht: kalm aan. voetnoot91 Men tyter: men tijgt er, slaat de hand (tijen de ouwe vorm); geveert: gevaarte. voetnoot92 Als: evenals; Priaems borgery: de burgers van koning Príamos, de Trojanen, werkten met alle macht om 't ‘Trojaanse paard’ (de hinderlaag der Grieken) binnen te halen. voetnoot93 Het roert ghewisselijck: 't beweegt werkelik. voetnoot95 De Stroomgod van 't IJ (zie vs. 102); in de Grieks-Romeinse mythologie stelde men 't oeverriet van de rievieren voor als de haren van de rieviergod, die erin huisde; onstelt: ontsteld (on- voor ont-, zie Dl. 1 blz. 783 op vs. 39). voetnoot97 onaerdigh: onvriendelik, boosaardig. voetnoot98 Thans leer ick u: nu zal ik jullie leren; naar 't bekende quos ego: ‘ik zal jullie’, van de zeegod in Vergilius' AEneas (I, 135). voetnoot99 Scheveling: Scheveningen, aan de Noordzee (daar is plaats genoeg). Scheveling met l om de welluidendheid uit n gedissimileerd. voetnoot100 Daer Doris: waar Doris (zeegodin, vrouw van de zeegod Nereus, moeder van de 50 zeenimfen, de Nereïden); schoot: wijdte. voetnoot101 Mijn spoeling valt benaut: mijn water is te nauw opgesloten. voetnoot102 Soo quetst: dan beschadigt; bracke vloed: ziltig water; Waterlandsche dijcken: de dijken die Waterland (ten Noorden van 't IJ) afsloten. De scheepstimmerwerf van Holland lag aan de Zuidkant van 't IJ te Amsterdam. voetnoot103 Daer leyt....: daar ligt de logge romp; als 't schip te water gelaten wordt, is 't nog niets anders dan de romp; sijght: daalt. voetnoot105 rechter: richt er; boomen: masten; taeckelen: 't katrol- en kabelwerk: de hijsinrichting. voetnoot106 Men bouwt de ene mars op de andere (als 'n kroon voor de masten; 'n mars is 'n houte kraag, die gelegd is op de uiteinden van de dwarshouten aan 't bovenstuk van de mast, en waar 't tuig aan vastgemaakt wordt; zie Noah blz. 324 aant. op vs. 6). voetnoot107 magh: kan. voetnoot108 trans: de ommeloop boven op 'n toren. voetnoot109 katten: stormtuigen; hij denkt nu weer aan de strijd der reuzen tegen de goden (zie vs. 75-vlgg). voetnoot110 Om hoger mee op te klimmen (gelijk de reuzen de ene berg op de andere stapelden); te matten: te overwinnen. voetnoot111 Hulck: 'n groot zeilschip. voetnoot112 Zie ik heen en weer slingeren; Voor 't ancker ryen: zie blz. 184 op vs. 1696. voetnoot113 stengen: staken, verlengstukken van de masten. voetnoot114 hun mengsel hier vermengen: hun kleuren door elkaar mengen. voetnoot115 Oranje-wit-blauw, de prinsevlag, zie Dl. 1 blz. 511 op vs. 131 (uitspr. Oranzje, blanzje). voetnoot116 levend: levendig, schitterend. voetnoot117 brommen: pralen; toppestanders: standaards aan de toppen van de masten. voetnoot118 sluyers: wimpels; O welcke Salamanders! o wat 'n salamanders, 'n bekende afbeelding in wapens, verg. blz. 149 op vs. 980). voetnoot122 De prael....: de pauw was aan Juno toegewijd, en trok haar wagen. voetnoot124 Mercurius de beschermgod van de handel; 't lichtgesterrent dack: de besterde hemel; dit alles is afgebeeld op die vlaggen. voetnoot125-126 Pégasus de gevleugelde hengst van Perseus; in Aethiopië bevrijdde Perseus 'n schone jonkvrouw Andrómeda, die aan de rotsen gebonden en overgeleverd was aan 'n zeemonster; later werd Andrómeda onder de sterren opgenomen. voetnoot127 besturven: verbleken; Orion, 't bekende sterrebeeld; (eigenlik Oríon met klem op i). voetnoot129 vryen vast...: zoeken voortdurend de frisse kleuren (de gekleurde vlaggen wapperen voortdurend in de wind). voetnoot130 lecken: likken, strelen; 't kaeckelbont: de sterk sprekende kleuren. voetnoot131 met beeldewerck....: is voor 'n groot deel met houtsnijwerk gesierd. voetnoot132 bralt: pronkt; die gaeldery of galerij van 'n schip was de uitgebouwde betimmering aan de spiegel (achtersteven) van 't schip, tegen de achtereinden van de zijden, en diende uitwendig tot verbreding en versiering van de spiegel (zie de prent s'Lans Welvaren in Dl. 1 tussen blz. 432 en 433); dat Vorstelijck kasteel slaat op gaeldery, die praalt als 'n vorstelik kasteel. voetnoot133 zydy: zijt ge. voetnoot134 Het geen de Nood bedocht: wat de nood heeft uitgedacht; de galerij vormde de afgesloten ruimte voor de geheime gemakken op 't achterdeel van 't schip; aan de buitenkant werd die dan gebruikt om de achtersteven 'n prachtig aanzicht te geven; misbruyckty: misbruikt gij. voetnoot136 tot pracht: om te pralen. voetnoot137 Tyrus de beroemde handelshaven van Fenicië; eer: eertijds; voor haren val: voordat ze viel; die weelde heeft haar val veroorzaakt; vergelijk: hoogmoed komt voor de val; weelde heeft uitspr. weeld'eeft; dolen: 't rechte spoor verliezen, in overdaad doen leven. voetnoot138 bevolen: overgelaten. voetnoot139 gesticht: bouwwerk ('t schip); ghy lockt mijn sinnen uyt: gij trekt m'n geest en zinnen naar u toe. voetnoot140 juychende Meermin: in pracht stralende zeenimf (d.i. 't schip); waterlandsche bruyt: bruid van 't Waterland (bruid genoemd om de pracht van 't schip, dat op 't IJ in Waterland gebouwd is; hier is, zoals meermalen 't IJ inbegrepen in Waterland; verg. vs. 102). voetnoot141 uw pruyck: (uw haartooi) hier: uw tooi (galerij, spiegel enz.). voetnoot142 kleynoodgie: kostbaarheden (uitspr. kleinoodzje); ooren: de zijden van 't schip. voetnoot143 een Cypria: 'n Venus; Venus heette Cypria: de Cyperse; want nadat ze uit 't schuim der zee was geboren, voer ze naar 't eiland Cyprus; in het parlemoer: in 't kleurwisselende zeeschuim. voetnoot144 op 't levend marmor: op 't bewegelike zeevlak. voetnoot145 't aenminnigh vier haers uytsichts: haar minnelik stralende ogen; eerse: voordat ze. voetnoot147 binnens boords: eigenlik: binnen 't boord (de rand van 't schip); binnen oudtijds met 2e n.v. verg. binnen s'monds. voetnoot148 fockemast: de voorste mast van 't driemastschip; de besaen: de bezaan, d.i. 't achterste gaffelzeil ('n zeil bevestigd aan 'n rondhout, dat met 'n gaffel tegen de mast sluit) op 'n driemaster. voetnoot149 boegspriet: 'n spriet of (mast)boom van de boeg, d.i. 't voordeel van 't schip; 't is 'n rondhout, dat voor buiten 't schip uitsteekt, en dient om 't tuig van de fokkemast te bevestigen; 't galioen: 't voorste deel van 'n schip; spil: 'n werktuig om de ankers te lichten; beting: ijzere of houte toestel om kabels vast te leggen; kluysen: de kluisgaten waardoor men de ankertouwen viert. voetnoot151 boevenet: traliewerk van hout, of net van zware touwen, voor de toegang in de verschansing (zie Dl. 1', blz. 511 op vs. 120); de koebrug: 't dek onder 't tussendek; de kombuys: de scheepskeuken. voetnoot152 driftigh: drijvend. voetnoot153 Verneemt: beschouwt (vernemen in de ouwere algemener betekenis); de bottlery: de voorraadkamer (oorspr. de wijnkelder); gotelingen: 'n soort licht geschut, oorspr. geschut dat gegoten was, in tegenstelling met 't latere dat gesmeed werd. voetnoot154 Kortouwen: kanonnen; vesten: vestingen; dwinghen: ten onder brengen. voetnoot155 koegels (met oe uitspraak): kogels, (met oe vooral Noord-Holl.); de kamer: de kruitkamer waar 't kruit voor 't geschut bewaard werd. voetnoot156 Daer Cerberus....: waar Cérberus, de helhond zelfs voor zou beven. voetnoot157 stuurplecht: de achterplecht voor de stuurman (plecht: dek); de kajuyt: de kamer van de gezagvoerder (onder de stuurplecht); die bueren met malkander: die elkaars buur zijn, die bij elkaar liggen. voetnoot158 wyde: ruime; onder ander: onder anderen; ook. voetnoot159 Bootsgesel: matroos. voetnoot160 't voorburgh: 't voorgeborchte, de voorhal. voetnoot161 loopt vry....: ga gerust doorsnuffelen. voetnoot163 Seldsamer: wonderliker; kuyl: diepte. voetnoot164 de Noorder As: de Noordpool (de Noordpunt van de aardas). voetnoot165 Koninglijcken: rijke; oegst: oogst (met oe zie blz. 116 op vs. 284); desen buyck....: deze ruimte, dit hol zou 'n rijke oogst kunnen bergen. voetnoot166 De Gierigheyd: de begerigheid, de winzucht; hier: op 't schip. voetnoot167 knaeght sijn hert: verteert zijn hart, wordt verteerd door zorg. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 178 moet geven, de oude uitgave heeft te geven. - vs. 182 labberdaen, de oude uitgave heeft slabberdaen. voetnoot169 't Geselschap.... is (vs. 171): de stoet.... bestaat uit; Vondel vergelijkt hier 't in zee gaan van 't schip met 't opleiden van 'n bruid naar de kerk; Ionffer: (jonkvrouw) jonge vrouw, zie blz. 101. voetnoot170 bancken.... van steen nml. de rotsen; graven....: de graven in de diepte van de zee, waar velen hun ongedekt graf vinden. voetnoot171 't koor: de kerk; onverdeckt: zonder dak; Kommijs (ouwere vorm van kommies): de ambtenaar-koopman op de koopvaardijschepen van de Oost- of West-Indiese Compagnie, met de leiding van de handelszaken belast. voetnoot172-173 De Schipper: de gezagvoerder op de koopvaardijer; Stuurmans maet: twede stuurman; om prijs en winning: om de winning van de prijs, om geld te verdienen; hoogbootsman: opperbootsman, de hoogste scheepsofficier (verouderde tietel); Schimman (de oorspr. vorm uit schipman) of schieman: de hoogbootsmansmaat, de onder-officier die belast was met 't voortuig (tuig van 't voorschip); gieter: de begieter van de zeilen (die ze met 't hoosvat nat maakt). voetnoot174 Bottelier: degene die belast is met 't toezicht en de uitdeling van de levensmiddelen (zie bottlery op vs. 153); Busseschieter: kanonier. voetnoot175 De Wachter van 't kajuyt: de kajuitsjongen, oppasser of bediende van de kaptein (schipper); (kajuit soms 'n het-woord); Putger: scheepsjongen (verouderd); Provoost: de rechterlike beambte op 'n schip. voetnoot176 't statigh aengesicht: 't plechtig gezicht nml. van de zieketrooster; sieltjes salft: de ziel(swonden) zalft, heelt. voetnoot177 om leven: om te leven. voetnoot180 vanen: vendels, afdelingen, kompagnieën; als 't ergens gelden sal: als er ergens gevochten moet worden (dus op 'n oorlogschip). voetnoot181 Dees nml. matrozen en soldaten; nae 't schaffen....: naar 't schaffen, naar wat de kok schaft. voetnoot182 labberdaen: zoutevis. voetnoot183 Erweten: erten (uitspr. erwéten met klemtoon op de 2e lettergreep, zoals nu nog in 't West-Vlaams); suyvel: melkspijzen; graegh: hongerig. voetnoot184 en voelt gheen: voelt geen (en.... geen dubbele ontkenning). voetnoot185 pronckers: slempers; vergasten: gastmalen, feestmalen. voetnoot186 gastgaen: te gast gaan. voetnoot187 bestaen: in stand blijven; oock: immers (ouwere betekenis). voetnoot188 By: door. voetnoot189 Soo heeftmen sulcx in acht: daarom neemt men dit in acht, zorgt men hiervoor (in acht: in opmerkzaamheid). voetnoot190 het woord: 't woord Gods; men oeffenter ghebeden: men houdt gebedsoefeningen, openbare gebeden. voetnoot191 spanter: laat er bijeenkomen; het vierschaer: de rechtbank (vierschaer meermalen 'n het-woord, zie Dl. 1 blz. 453 op vs. 146; letterlik de vierbank, de vier banken voor de rechterlike ambtenaren). voetnoot193 dag: 'n kort dik touw waarmee ze gekastijd werden; kielhalen: onder de kiel van 't schip doorhalen (langs 'n touw dat onder de kiel doorliep; deze straf is in de helft van de 19e eeuw afgeschaft). voetnoot194 die op 't land geen weelde konnen dragen: die op 't land in de weelde ondergegaan zijn (slaat op veel verlopen jonge mensen, die naar zee gestuurd werden); konnen: kunnen. voetnoot195 smetster: smult er, eet er; back: 'n grote ronde houte bak ('n zogenaamde balie) waarin voor de schepelingen 't warm eten wordt gehaald; zo'n bak is voor 'n bepaald getal personen (hier zes). voetnoot196 Elck nuttight sijn ranssoen: ieder gebruikt z'n eigen portie eten; ranssoen zie blz. 87 op r. 110 (nuttigen: oorspr. betekenis: met nut gebruiken; verder: hebben); ongemack: heeft zijn eigen last, lastige taak. voetnoot197 Een yeder staet sijn wacht: ieder moet op z'n beurt op de wacht; by glasen: met tijdglazen, en zinspelend: met beetjes. voetnoot198 schendigh: schandelik; van reuckeloose dwasen: door roekeloze dwazen. voetnoot200 Kraeck: schip; eigenlik de naam van 'n vrij groot koopvaardij- en oorlogschip (omtrent 1700 in onbruik geraakt). voetnoot201 Dat nml. de Kraeck, 't schip (dat hier gebruikt door de voorstelling van schip); kost: kosten; ten golven uyt ghetimmert: uit 't water opgebouwd; ghetimmert: gebouwd. voetnoot202 De lijst aan 'n schip was de bewerkte rand die rond de spiegel en de galerijen liep (zie op vs. 132); beeldewerck: houtsnijwerk; schimmert: schittert. voetnoot204 leegh: laag, diep; uytgehoolt: uitgehold, in de holle dieptes gemaakt (uytgehoolt van uytholen). voetnoot206 verletten: vast houden, bezighouden. voetnoot208 knielen: gehoorzamen; onderdaen: onderdanig. voetnoot209 vesten: de plaatsen waar 't geschut staat opgesteld, vergelijkt ie hier met vestingen; slangen: 'n soort geschut. voetnoot210 uytheemsch: vreemd, vijandelik; t'ontseggen: te bestrijden (eigenlik: de vrede ontzeggen, verder: oorlog aanzeggen). voetnoot211 geneyght: genegen. voetnoot212 deughd: dapperheid; prysen: beloningen. voetnoot213 te kriecken: door te breken. voetnoot214 Ter vlucht sich rust: zich klaarmaakt om te vliegen; (voor de vlucht, 't vliegen); en wackert syne wiecken: en z'n vleugels (wakker) schudt. voetnoot215 seylbaer vlot: zeilbaar schip (seilbaer: geschikt om te zeilen; vlot zoals in 't Latijn ratis: vlot, voor elk vaartuig); en watertreder me: en waterloper ook. voetnoot216 ree: gereed. voetnoot217 en doet het hennep klemmen: en doet 't touwwerk gespannen staan. voetnoot218 Den Eyck: 't eike schip (eik voor schip van eikehout, in navolging van 't Latijnse abies: denneboom, schip van dennehout); spout: splijt, klieft; de diepte: de zee; wint de diepte in't swemmen: bereikt de diepe, de volle zee in 't varen (de diepte 't Latijnse altum). voetnoot220 treed: weg trapt. voetnoot221 oever oorspr. 'n het-woord; te rugge deysen: achterwaarts wijken (deysen bijvorm van deinzen). voetnoot222 in't reysen: bij 't reizen. voetnoot223 ter vaert zich gevend: op de tocht zich begevend: die gaat vliegen; ter vaert: op de tocht; klept: klapwiekt. voetnoot224 Geeft vier Konstapel: geef vuur, Konstabel; 'n konstabel is 'n onderofficier van de zeeartillerie; konstapel vervorming van Konstabel; sich rept: zich in beweging zet. voetnoot225 slaen de locht: doorklinken de lucht; schalmeyen: fluiten. voetnoot226 van lachen, en van schreyen nml. van hun die afscheid hebben genomen. voetnoot227 Van geen hoogte, hoe hoog ook, is te zien welke zeerampen hun zullen treffen; nocht: noch; (nocht[e] bijvorm bij noch met -t[e] wschl. onder invloed van oft[e]: of); witten blinck: witte blinkerd, onbegroeide duin van wit zand; Pharos: de beroemde vuurtoren bij Alexandrië, zie Heerl. van Salomon blz. 273 vs. 799. voetnoot229 uyten: openbaren. voetnoot231 En breken reys aen reys: en breken keer op keer (tegen z'n schip); Die 't sich beroemt....: die er zich op beroemt (dat hij wel weet, hoeveel gevaren de zeeman dreigen). voetnoot232-233 Laat hij 't zand tellen (tel) aan 't strand van de zee (want even talrijk zijn die gevaren); sterffelijcke lippen: lippen van stervelingen. voetnoot234 Oyt melden: zullen ooit melden; siende: zichtbare. voetnoot235 steerten: steenriffen; bancken: zandbanken. voetnoot236 eycken swaert': eike gevaarte, eike schip (swaert': zwaarte, gevaarte). voetnoot237 Charybden, Scyllen: gevaarlike draaikolken; Charybdis was in de klassieke sageleer 'n zeegedrocht dat driemaal daags geweldige massa's water verzwolg en dan weer uitspuwde; vandaar heette de draaikolk in de Siciliese zeeengte de Charybdis; Skylla was 'n gruwelik zeemonster op de Italiaanse kust tegenover de Charybdis, dat schepen en mensen te pletter sloeg tegen de rotsen. De rots waar ze verbleef heette dan de Skylla. Hier gebruikt Vondel beide namen voor draaikolken (zie verder Dl. 1 blz. 144 aant. op vs. 69-70 en hiervoor blz. 416 vs. 44). voetnoot238 loot: dieplood, peillood; beworpen: bewerpen, door ('t dieplood) uit te werpen, bereiken. voetnoot239 platen stijf van rug: harde zandplaten. voetnoot240 ontsien van 't zee bevaren volck: gevreesd door 't bevaren zeevolk (zee bevaren: die veel op zee gevaren heeft). [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 253, de oude uitgave heeft achter roovers 'n komma. voetnoot242 Onmatigheyd: overmaat. voetnoot244 't ghesicht: 't zien. voetnoot245 het waecken, en het braecken: 't nachtbraken, 't zich aftobben met waken (zie blz. 78 op r. 15). voetnoot246 klocken: klotsen; het kraecken: 't kraken van 't schip. voetnoot247 Der golven tuymelingh: 't instorten, de sterke deining van de golven (waardoor 't schip telkens op en neer gaat). voetnoot248 Daer.... op: waarop. voetnoot249 De veerheyd: de verheid (veer al ouwere bijvorm van ver); magen: verwanten. voetnoot251 Noodtdruftigheyd van: gebrek aan; takel: katrolwerk; katrol met 't er door lopende touw. voetnoot252 Het spillen: 't verspillen, verliezen. voetnoot254 wat anxstvalligh: wat angstwekkend (angstvallig is angstig, of tot angst geneigd, hier dus in ongewoon metonymies gebruik). voetnoot255 't vlacke: de vlakke zee. voetnoot256 Palinurus: de stuurman; Palinúrus was de stuurman van AEneas; beleeft: lieftallig, vriendelik (zie blz. 71 op vs. 41). voetnoot257 spoed: voorspoed. voetnoot258 met vollegsame baren: met meegaande golven voor wind, voor stroom: met de wind, met de stroom mee (ze varen voor de wind, voor de stroom, niet er tegen in). voetnoot259 Men viert 't zeil in de volle wind, men hijst 't helemaal omhoog ('t omhooghijsen gaat aan 't eerstgenoemde vooraf; den schoot: 't touw vastgemaakt aan de benedenbuitenhoek van 't zeil, om 't zeil meer of minder in de wind te vieren; settet inden top: stelt 't tot in de top van de mast. voetnoot260 soetelijck: zachtjes; den steven: de voorsteven. voetnoot261 de schaduw': 't duister, de avend; en Titan in het duyken: en de zon in 't dalen; Titan de zonnegod in de oude mythologie, als zoon van de Titan Hyperíon. voetnoot262 d'Atlántides: de Atlantides, 't zevengesternte; Atlantides meervoudsvorm van Atlantis (dochter van Atlas). voetnoot264 doecken: zeilen. voetnoot265-266 't sandige oever: de zandige zeekust (oever oorspr. 'n het-woord); langs hoe droever: al langer hoe somberder; betreckt: overdekt. voetnoot266-vlgg. Deze verzen zijn 'n vrije bewerking van Vergilius' stormbeschrijving, AEneïde I, 81-vlgg. voetnoot267 steeckt syne ooren op: steekt op. voetnoot268 bevatten, en beslaen: omhullen en bedekken (bevatten: omvatten). voetnoot271 ontseyt: ontzegt; begint de strijd (ontseggen, zie aant. op vs. 210). voetnoot272 De Middagh: 't Zuiden (de Zuidewind); de Middernacht: 't Noorden (de Noordewind). voetnoot273 De berning: de branding; Syrten: klippen (zie Dl. 1, blz. 154 op vs. 103); platen: zandplaten. voetnoot274 De Winter: 't stormweer ('t hiems van de Latijnse dichters, omdat in de Middellandse zee de winter zich hoofdzakelik in stormweer openbaart, bijv. Vergilius' AEneas, 1, 122 vicit hiems); uytgelaten: losgelaten. voetnoot275 AEolus: de god van de winden; 't Geval: 't noodlot. voetnoot278 Omwentelen: wentelen om. voetnoot279 Waer waendy: waar, denkt ge; vanden Nood: door 't noodlot. voetnoot281 in 't werck: aan 't werk; strijcken van de zeilen; hoosen: (met 'n hoosvat) water uitscheppen. voetnoot282 klutsen: kloppen, timmeren; loosen: losmaken. voetnoot283 Nu lydet achter last, nu....: nu is 't schip achter in gevaar, dan.... voetnoot284 haer perck: haar grens; Nereus 'n zeegod; ty: vloed (eigenlik: getij). voetnoot285 Nu hangt 't schip aan 'n hoge golf (berg). voetnoot286 den Hel: de afgrond. voetnoot287 'tgewenschte land: waar men op wenst te zijn (of dat men anders wenst) maar dat in de storm 'n groot gevaar voor stranding oplevert; al schricktmen voor den plas: al schrikt men terug voor de stormige zee. voetnoot289 De kunst is overheert: de stuurkunst is overmeesterd, overwonnen. voetnoot290 't Ianitser schuym: de Janitsaren die 't schuim zijn van 't Turkse leger (In 't begin bekend om hun onstuimigheid en doodsverachting, maar later waren ze meermalen de schrik van de sultan). voetnoot291 driescht: uittart, te keer gaat. voetnoot292 Bassen ouwere naam voor de Turkse pasja's (zie Dl. 1, blz. 536 op r. 2). voetnoot293 Mijn Tiphys: mijn stuurman (zie vs. 26); sijns ondancx: tegen z'n zin, gedwongen. voetnoot294 Tracht de zeegoden te verzoenen met van de geladen goederen wat over boord te werpen (om 't schip wat beter te kunnen regeren). voetnoot295 licht: maakt lichter; ter nood: in de nood; sijne masten kerft: hakt z'n masten om (omdat ie de zeilen niet kan inhalen, en daardoor 't schip te veel aan de storm onderhevig is). voetnoot296 noode derft: niet graag mist (z'n masten). voetnoot297 by den tast: op de tast af. voetnoot298 Verneemt: bemerkt; vieren: (vuur geven) lichten. voetnoot299 gebeurt: ten deel valt. voetnoot300 van Iuppijn: door Júpiter; in 't droefste: in 't donkerste. voetnoot301 die hem te moet gaet voeren: die hem te gemoet zal voeren, hem zal laten zien. voetnoot302 beroeren: ontroeren. voetnoot303 d'Ontrampeneerde vloot: de ontredderde vloot; verbaest: ontzet, verward. voetnoot304 Van seyl van treyl: van 't hele tuig (letterl. van zeilen en treklijnen; verg. blz. 364, aant. op vs. 8). voetnoot305 Gesloopt: afgebroken, uit elkaar gerukt; versand: op t zand gelopen; scheeren: rotsachtige plaatsen op de kusten. voetnoot307 roots ouwere vorm naast rots; swemmen: drijven. voetnoot308 versopen: doordrenkt; flaeu: uitgeput. voetnoot309 van vreese sijn gekrompen: van angst in elkaar gekrompen zijn. voetnoot310 op het jongste: op 't laatste ogenblik; houden't op: houden 't schip boven water, houden 't leven. voetnoot311 schoot: schot. voetnoot312 gepropt: op elkaar gepropt; sieltoogen: in doodsangst zijn (letterlik: in doodstrijd liggen, zie blz. 107 op vs. 117). voetnoot313 Proteus: 'n zeegod. voetnoot315 mijn Pinas: m'n schip; 'n Pinas is eigenlik 'n kleine galei. voetnoot316 nu slaet den Noorder As: dan weer de hemel raakt (den Noorder As: de Noordelike [hemel]pool). voetnoot318 In de nabijheid van 'n strand dat afgezet is met gruwelike rotsen. voetnoot319 Corus: de Noordwestewind; uyttet ruym: uit 't zeeruim, uit de zee. voetnoot321 stoocken: (bestoken) bestookt worden. voetnoot322 't Plechtancker naulijcx vat: 't noodanker nauwliks pakt (plechtancker: 't anker van de voorplecht ('t voorste halfdek van 't schip) dat men alleen in uiterste nood gebruikt. voetnoot323 sonder maet: mateloos, voortdurend. voetnoot326 En jonnet ruymer bot: en laat 't wat meer vieren (jonnet: gunt 't; bot: touw, zie Dl. 1 blz. 487 op vs. 233; bot vieren of bot gunnen: ruimte geven). [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 341 tjuyteren, de oude uitgave heeft 't juyteren. voetnoot327 Men kleed, men onderleyt: men (bekleedt) omwindt de touwen, men legt er iets onder tegen 't stukschuren; onderleyt: onderlégt, van onderléggen. voetnoot328 dreygt: bedreigt met. voetnoot330-331 Sich pronckeryen weeft....: maakt er gebruik van om te pronken, en bazuint haar lof in de mooiste woorden uit. voetnoot332 Penthesiléa, koningin der Amazonen, kwam de Trojanen tegen de Grieken te hulp. voetnoot333 d'Atriden: de beide zonen van Atreus, de koningen Agamemnoon en Meneláos, die Troje belegerden; bickt op: aanvalt op; derfse 't voorhoofd toonen: durft ze trotseren. voetnoot335 gemaende schild: halve maanschild, schild in de vorm van 'n halve maan (zoals de Amazonen hadden). voetnoot336 Dorisch: Grieks; 't geweer op spilt: z'n wapens op verspilt. voetnoot337 vertoogen: vertonen. voetnoot338 Tert.... 't wit van Achilles oogen: komt vlak onder de ogen van Achilles; tert: tart. voetnoot339 den Oceaen: de zeegod Océanus, echtgenoot van Tethys. voetnoot340 kemt: gladstrijkt; kemmen naast 't nieuwere kammen; rust: doet rusten. voetnoot341 met tjuyteren, en quelen: met fluiten (neuriën) en zingen. voetnoot343 pijn: afmattende arbeid, ellende. voetnoot344 Halcyone: Alcyone (klemtoon op y), gemalin van Ceyx, ze stortte zich, toen deze bij 'n schipbreuk was omgekomen, in zee waarop beiden in ijsvogels veranderd werden (zie Ovidius' Metamorphoses XI, vs. 710-748, in Vondel's vertaling 1671, XI vs. 922-966). voetnoot345 net: schoonmaakt; pennen: vleugels. voetnoot346 Céyx: in twee lettergrepen uit te spreken; hij was koning van Trachin. voetnoot349 in: op. voetnoot350 een kleyne balck nml. 't roer; geveert: gevaarte. voetnoot351 by den wind: met wind op zij. voetnoot352 Dan loef dan lywaert aen: nu naar de kant waar de wind vandaan komt (loefwaert) dan naar de kant waar de wind naar toe waait (lywaert), dus bij 't laveren; lywaert zie Dl. 1 blz. 565 op vs. 1; blind: duister. voetnoot353 woest: woest (door de opgezweepte golven). voetnoot354 d'ongebaenden plas: de wateren waar geen weg (baan) te herkennen is; 's weerelds hengen: de hengsels waar de wereld in hangt, de polen (van de as). voetnoot355 De lely: de kompasnaald (in de vorm van 'n heraldieke lelie); doelt nae: zoekt naar; d'As: de (Noordelike) aspunt, 't Noorden; dwaelt: gaat heen en weer. voetnoot356 Arcturus: de Noordpool ('t verlatijnste Griekse woord Arctúrus betekent eigenlik de ‘berewachter’, 't is de grote ster in 't gesternte Boótes, dat bij de Beer staat en zelf ook Berewachter genoemd werd); en hem van blyschap kust, omdat ze nu in rust gekomen is. voetnoot357 Aentreckelijcken steen: aantrekkende (zeilsteen) magneet; aentreckelijcken is tweezinnig en moet hier ook wel genomen worden in de betekenis: aangenaam, liefelik; leydster ook in de zin van leid-ster. voetnoot358 Wat Godheyd: wat voor 'n goddelik wezen. voetnoot359 mijn siel om weten joockt: mijn gemoed is begerig om te weten (waarom alles wat gij bestrijkt, zich altijd naar 't Noorden keert vs. 360-361). voetnoot360 die ghy stroockt: die gij streelt (bestrijkt). voetnoot361 beeren: van de grote en de kleine Beer. voetnoot362 Zodat geen eeuwenlange tijd ze daarvan kan afhouden. voetnoot363 den Hemel: de sterrehemel; sonderlinge: biezondere. voetnoot364 wien....: (voor wie), waarvoor de gulde, de heerlike sterrekunde als uurwerk dient (wien ook bij vrouwelike woorden). voetnoot365 in het diep: op zee ('t Latijnse in alto); uyt de kimmen: (uit) boven de horizon. voetnoot366 De tortsen op haer beurt ontsteken: de sterren op hun beurt opgekomen (ontstoken). voetnoot367-368 Hoe hoog de Middellijn van de hemelbol boven de (zee)horizon is gerezen; d.i. welke afstand men van de Evenaar is; hoe hoger de Middellijn van de hemel (die in 't verlengde ligt van de Middellijn of Evenaar van de aarde) boven de horizon is, hoe dichter men bij de Evenaar is; de gordel, die het midden vanden kloot omgort: de Middellijn van de hemelbol (de hemelkloot); (‘de kloot des hemels’ zegt Blaeuw in z'n boek); uyt Thetis blaeuwe schoot: uit de blauwgroene golven van de zee; Thetis de zeegodin. voetnoot369-vlgg. de Paeu, de Wagenaer en de Swaen zijn sterrebeelden; aan de stand van de sterrebeelden boven de horizon kan men de hoogte van de hemelmiddellijn berekenen; (369) de Paeu staat in 't zuyder deel: 't zuidelik (hemel)halfrond; (370) rechtende: oprichtende; (371) de Wagenaer: de Voerman in 't Noordelik halfrond; op ons gesicht: wanneer wij hem beschouwen. voetnoot372 het hoofdpunt: 't zenith, dus, wanneer de vleugel van de Zwaan (in 't Noordelik halfrond) 't zenith ('t hoofdpunt, 't punt recht boven 't hoofd van de waarnemer) aan de hemel bereikt heeft. voetnoot373 van pekel: door 't zeewater. voetnoot375 Des heb.... danck: hiervoor hebbe H. dank; Hipparchus: de grondlegger van de wetenschappelike sterrekunde in 't Hellenistiese Egipte (2e eeuw v. Kr.). Hij was de eerste die de zon- en maantafels berekende; Anaximander me: en ook Anáximander, 'n Grieks wijsgeer en natuuronderzoeker (611-545 v. Kr.); de uitvinding van aardglobe en landkaarten wordt hem toegeschreven. voetnoot376 Hulck: schip. voetnoot377 lichten: sterrekundigen, die Vondel Atlassen of hemelschragers noemt (Atlas droeg volgens de Grieks-Romeinse sageleer de wereldbol). voetnoot378 Die ijverige onderzoekers gaarne inlichten. voetnoot379 Tycho: Tycho Brahe (1546-1601) 'n beroemd sterrekundige, zie verder blz. 252 op vs. 359-vlg.; braef van geest: sterk van verstand, 'n groot geleerde; Saturnus: de god van de tijd. voetnoot380 den ouden wysen tijd: de verklaring van de wentelingen der hemellichamen (voor 'n deel) zoals in de oude tijd vóór Copernicus, n.l. dat alle hemellichamen om de aarde zich bewegen. voetnoot381 Op dat stelsel zo zijn geest heeft gescherpt; zo scherpzinnig dat stelsel heeft doordacht. voetnoot382 niet: niets. voetnoot383 mijn Castor: mijn gids, mijn stuurman; Castor vormt met Pollux 't tweelinggesternte, dat de zeevaarders tot gids dient. voetnoot384 Weet, wanneer ie van de lijn (die hij te volgen heeft) ook maar 'n vingerbreed afdwaalt (weet dat hij dwaalt op 'n vinger breed zelfs). voetnoot385 Sijn leerling: nml. de bekende Amsterdamse uitgever en sterrekundige Willem Jansz. Blaeu die de Zeespiegel, waarin Vondel's gedicht staat, heeft geschreven en uitgegeven. voetnoot386 maerssepeynen: lekkernijen van marsepein; maersepeyn dial. vorm van marsepein; mijn Ridderen: mijn (zee)ridders, en misschien ook wel mijn zee-ruiters, vgl. Dl. 1 blz. 428 vs. 18; Vondel betietelt ze met ridders omdat ze na zo'n tocht wel 't ridderschap verdiend hebben. voetnoot387 Astrolaebs: (sterrewaarnemers), astronomiese ringen (Blaeu noemt ze Zeerinck ofte Astrolabium, blz. 28); klooten: bollen (wereldbol en aardbol); de afbeeldingen van die ‘klooten’ en van de genoemde instrumenten en verklaringen komen in dit boek voor. voetnoot388 Met teyckenen vermaelt....: met tekens en heel wonderlike afbeeldingen voltekend (vermaelt: beschilderd). voetnoot389 sy: de zeelui. voetnoot390 de gronden van de zee (dus de diepte op verschillende punten van de zee aangeeft). voetnoot391 ruym van schoot: wijd van omvang, met wije omvang, waar ze bij vergissing in konden varen, in de mening nog in d'open zee te zijn; hoecken krom van bocht: kapen met kromme buiging, met sterke kromming: dus vooruitspringende landpieken met sterke kromming die ze niet makkelik ‘te boven’, voorbij konden komen. voetnoot392 Waer doorse....: daardoor, (door die waarschuwingen) gaan ze veilig (seecker) met trots varen door de golven. voetnoot393 Mijn eycken Slot: m'n eike zeekasteel (zie vs. 218); d'ongeruste paden: de woelige zee(wegen). voetnoot395 Paphus: bekende stad op 't eiland Cyprus. voetnoot396 heen: heen (van Paphos af); Nilus inden mond: naar de mond van de Nijl. voetnoot397 stoot van Parthenoop: stoot af, steekt van wal van Parthénope d.i. Napels, (bij Vergilius) zo genoemd naar de Sirene Parthénope; aen 't land daer de Sirenen: naar 't land waar de Sirenen; aen: tegen, naar. voetnoot398 Vlysses: op z'n zwerftochten is Ulysses ook langs de Sirenen gevaren (in de straat van Messina). voetnoot399 waer 't vlack: ware 't zeevlak, was de zee. voetnoot400 's weerelds riem: de omtrek van de aarde; sonnen: dagen. voetnoot401 Pegasus oorspr. 't bekende gevleugelde paard uit de klassieke mythologie, hier voor 't schip met z'n zeilen, 't gevleugelde zeepaard. voetnoot402 roeyen: met hun vleugels op en neerslaan (in de lucht, zoals de riemen in 't water). voetnoot404 de pijnboom swom: de pijnboom (in 'n schip veranderd) dreef op 't water ('t Lat. pinus of abies voor schip, zie vs. 218); versmolt de gulden eeuw: verdween 't goude tijdperk ('t tijdperk van volstrekte vrede en geluk); Vondel doelt op de klassiek-mythologiese indeling in vier tijdperken, waarover ook gesproken wordt in Dl. 1 blz. 279 bovenschrift en blz. 337 bovenschrift. Deze beschrijving heeft Vondel uit Ovidius' Metamorphoses 1e Boek vs. 94-99 en 127-vlgg. (zie Vondel's vertaling 1e Boek vs. 117-123 en 151-vlgg.); ook Tibullus heeft 'n dergelijke beschrijving in Elegieën, 1e Boek, 3e eleg. vs. 35-48. voetnoot405 begost: begon; Gierigheyd: hebzucht (Ovidius' amor sceleratus habendi). voetnoot406 quam te veld: kwam in 't strijdperk, kwam ten strijde. voetnoot408 onnoosel: onschuldig. voetnoot409 loch: leugen (Ovidius' fraudesque dolique); Gerechtigheyd: 't recht. voetnoot410 En de rechtvaardige (Gerechtigheyd) kon z'n huis (dorpels) niet meer in vrede bewonen. voetnoot412 sijn haef: z'n have, z'n bezittingen. voetnoot413 is weerd gelastert: (is waard) verdient afgekeurd te worden. voetnoot414 aterlinxen bastert: onechte bastaard ('t misbruik van 't streven naar aardse goederen; de misdadige hebzucht). voetnoot415 Vondel noemt ‘'t misbruyck’ Zeegedrocht, zeemonster, omdat ie meer biezonder 't misbruik van de zeehandel afstraft. voetnoot416 de geselligheyd der sterffelijcken: de gemeenschap der mensen, de maatschappij. voetnoot417 vrymoedelijck: gerust. voetnoot418 oprechtigheyd: rechtvaardigheid; in handel: in handeling, in daad. voetnoot419 door geweld: door uw (onrechtvaardig) geweld. voetnoot421 doelt nae 't rechte wit: streeft naar 't juiste doel (van de scheepvaart, om de verschillende landen, die verschillende voortbrengselen hebben, te verbinden, en zo de hele gemeenschap te dienen); de Grootvorst vande winden: de opperste heerser van de winden, Aeolus volgens de mythologie. voetnoot423 een sonderlingen oest: 'n voor ieder land eigenaardige (biezondere) oogst; oest: zie blz. 176 op vs. 1536. voetnoot424 geenig: geen enkel (geenig gevormd bij geen, zoals enig bij een); werd: zou worden. voetnoot425 nootdruft: dringende behoefte (oorspr. betekenis). voetnoot426 Verstond: begreep; mocht: kon. voetnoot427 landschap: land; gerijf: bijvorm van gerief: hulp, gemak. voetnoot429 te stade komt: te hulp komt, helpt. voetnoot430 Het eynde: 't toppunt, 't hoogste; Eycken: schepen (zie op vs. 218). voetnoot432 de balssem: de priesters in 't Oud Verbond werden gezalfd met balsem (verg. blz. 218 op vs. 49); 'n zegswijze voor overvloedig heil en welvaart, naar vs. 2 in Psalm 132: heilzaam.... ‘als zalfolie op het hoofd, die afvloeit op de baard, de baard van Aaron.’ voetnoot433 Soo zal: dan zal ook. voetnoot434 een eer en Pronckbeeld: 'n prachtig erebeeld (letterl. 'n eerbeeld en pronkbeeld). voetnoot435 achtste wonderwerck: in de oudheid had men 7 kunstwerken die zich door hun pracht en grootte onderscheidden, en bekend zijn onder de naam van wonderwerken; 't waren o.a. de pyramiden, de hangende tuinen van Babilon enz.; voor Tessel op het ruym: op de open ree voor 't eiland Tessel. voetnoot436 stevens: schepen. voetnoot437 Haer pruyck: haar hoofd (van dat pronkbeeld, dat 'n vrouwelike figuur voorstelt). voetnoot439 keurs: opperkleed, japon; treckt op: die (de keurs) zeegroen van kleur is; letterlik: die zweemt naar (treckt op) naar 't blauwgroen van de zee. voetnoot441 gewatert: gegolfd als de golvende wateren. voetnoot442 Van licht en hemelsblaeu: van lichte hemelsblauwe kleur; bepeerelt: met perels afgezet. voetnoot443 De slincker sweyt: de linkerhand zwaait. voetnoot444 brave: fiere. voetnoot445 De Watergoôn bemoscht: de bemoste watergoden (naar de oude klassieke mythologie stelden de oude dichters de watergoden voor, als begroeid met waterplanten); bemoscht ongewone spelling met sch. voetnoot446 En al wat, zoals de watergoden, te voorschijn gekomen (opgedondert), 't hoofd opheft uit 't water (et diep), nml. de grote en kleine steden die aan de rievieren of aan de zee liggen; na Godheyd aerd bedropen: naar de aarde van 'n (zee)god door 't water bespoeld. voetnoot448 leggen: liggen. voetnoot449 Ick sieder die...,: ik zie er een die verloofd is met de golf, 't rijke Venetië aan de Adriatiese zeeboezem; Vondel doelt hier op 't zinnebeeldige huwelik van de Doge van Venetië met de golf van Venetië, dat bij 't aanstellen van de Doge plaats had; Venédig ouwere vorm voor Venetië (fenedech in 't ouwere Nederl. als bijv. n.w.: Venetiaans). voetnoot450 pratte: trotse; Marsillien: Marseille (Marsillien de verbogen vorm van 't Lat. Massilia met de r van Marseille); onledig: bedrijvig. voetnoot451 Konings stoel: zetelstad van de koning. voetnoot453 't uytheemsch volck: de vreemde volken. voetnoot455 mijn Godes: aan mijn godin (de Zeevaert); spoed: voorspoed. voetnoot456 een ooge slaet in 't seyl: z'n aandacht geeft aan 't zeil, aan 't zeilen; belang stelt in de scheepvaart. voetnoot457 Ik bevind mij in 't gezicht van 't land; naren: naderen. voetnoot458 aen: van (aan drukte vroeger veel meer betrekkingen uit als nu); gronden: ondieptes. voetnoot459 Sy leggen ons aen boord: ze gaan naast ons schip liggen en komen aan boord. voetnoot460 Tritons van het meyr: als zeegoden (Tritons zie Dl. 1 blz. 780 op vs. 1); binnen gaets: binnen 't zeegat (van de zeearmen of de rieviermondingen); hier de Ymonding in de Zuiderzee (zie op vs. 461). voetnoot461 Burgh van Muyen: de Muiderburcht, 't Muiderslot, nml. dat waar als drost van Muiden Hooft woonde; 't stadje ligt aan beide oevers van de Vecht. De schepen bereikten tot in de 19e eeuw Amsterdam over de Zuiderzee langs Pampus. voetnoot462 Waar Hooft, 't hoofd der dichters, met zijn verzen de stormen (buyen) bedaart. voetnoot463-464 En hij voert de stroomnimfen van de Vecht ten dans op de muziek van zijn dichten; Veel; vedel, viool; Glaucus: 'n zeegod, hier de Zuiderzee; het Zee-prieel: de lusthof aan de zee: Amsterdam. voetnoot465-466 daer: waar; in haren zetel, en trotsgewelfde Beurs: in haar zetelplaats, de trots-gewelfde beurs; ten sterren vaert: omhoog rijst; ten sterren: tot de sterren. voetnoot467 Schreyers hoek: de hoek bij de Schreierstoren die aan de IJkant stond. voetnoot468 de Iuffertjens van 't Y: de Amsterdamse meisjes. voetnoot469 Met ongehuyfde pruyck: met 't haar zonder huif, met ongedekt hoofd; kletten: borst-sieraden; geestig: kunstig en bevallig. voetnoot470 En op de maat van 't zangspel dansen. voetnoot471 Diertjens: aardige meisjes, nml. Anna en Maria Tesselschade, de dochters van Roemer Visscher; dier(tje) voor meisje, zie Dl. 1 blz. 144, aant. op vs. 80. voetnoot472 des anders violons: de violen van de ander; des anders ook voor 't vrouwelik. voetnoot473 Phoebus suster nml. Artemis of Diana, die omdat ze nooit huwde, de kuise genoemd werd; zij was de beschermgodin van jonge vrouwen. voetnoot474 strijck: strijk de zeilen (haal ze neer); geruster: rustiger. voetnoot475 eb noch ty: eb noch vloed. voetnoot476 in 't saligh Roemers huys: in 't (zalige) gelukkige huis van Roemer Visscher. Hij was in 1620 gestorven. voetnoot477 Roemer Visscher ontving dikwels kunstenaars in z'n gastvrije huis, vandaar wiens dorpel is gesleten; maar ook nu nog na zijn dood, zijn z'n dochters even gastvrij voor de kunstenaars: Wiens vloer betreden word; wiens: waarvan.

Vorige Volgende

De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

Het lof der zee-vaert.
Gheheylight Den Edelen, Erentfesten, Gestrengen, Manhaften, Wysen, ende Voorsienigen Heere,
Lavrens Reael,
Voor desen Oppervooghd, en eenigen Beheerscher vande Oost-Indien.aant.aant.aant.aant.Ga naar voetnoot*

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

auteurs

Het lof der zee-vaert. Gheheylight Den Edelen, Erentfesten, Gestrengen, Manhaften, Wysen, ende Voorsienigen Heere, Lavrens Reael, Voor desen Oppervooghd, en eenigen Beheerscher vande Oost-Indien.aant.aant.aant.aant.Ga naar voetnoot*

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

auteurs

Het lof der zee-vaert.
Gheheylight Den Edelen, Erentfesten, Gestrengen, Manhaften, Wysen, ende Voorsienigen Heere,
Lavrens Reael,
Voor desen Oppervooghd, en eenigen Beheerscher vande Oost-Indien.aant.aant.aant.aant.Ga naar voetnoot*