Met en zonder lauwerkrans

Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850 van Anna Bijns tot Elise van Calcar

[p. 545]

Een predikantenvriendin
Helena Buijts
(?, begin achttiende eeuw - ?, ?; actief in Middelburg ca. 1760)

Helena Buijts woonde in Middelburg en zou in het begin van de achttiende eeuw geboren zijn. Ze was een dochter van bakker en burgerkapitein Jan Buijts en trouwde met de stadskamerbode Willem Filedt. Voor zover bekend heeft ze zich als verzenschrijfster slechts bewogen op het terrein van gelegenheidsgedichten. Een aantal daarvan is gedrukt. Ook zijn er enkele drempeldichten van haar hand gepubliceerd, bijvoorbeeld in de Stichtelijke gedichten van J.P. Winckelman^o (1769).

Vluchtige dankgroete

Dit gedicht heeft Buijts geschreven toen ze in verband met haar lichamelijke conditie een vaste plaats toegewezen kreeg in de Vismarktkerk. De predikant Jacobus Willemsen had hierbij bemiddeld en Helena's dankbaarheid kende geen grenzen. Ze hoopt overigens dat de stoel vaak leeg zal staan, omdat ze - ondanks het ongemak dat haar nu juist de plaats bezorgde! - de predikant wil volgen op de volgens het rooster van preekbeurten vastgestelde route langs de verschillende Middelburgse kerken. De stijl van het gedicht is soms onbeholpen. De schrijfster laat soms het persoonlijk voornaamwoord weg.

'k Deê te kort aan lust en plicht,
Zo mijn veer, in proze of dicht,
U, hoogleraar, niet van herten
Dankte, voor uw gunstgeschenk,
Lang begeerd; 'tgeen redt uit smerten,
Meer dan hier te melden denk.

Hertlijk dank, geliefdste heer,
Voor die gifte, die mij zeer,
Zijnde in ongeval, verblijdde;
Wijl ze ook toekwam van uw hand
Die men, daartoe, m' als benijdde,
Legge ik 't snatren aan een band.

'k Wens de Heer mij, op die stoel
Veel de kracht gunne¹⁴ en 't gevoel
Van zijn Woord, er voorts te spreken
Ook door u, mijn guldenmond!
Bij wien lest daar kreeg het teken
Tot veel vreugd, van't heilverbond.^(1.)

14 vergunne

(1.) op het Avondmaal den 4en mei dezes jaars

[p. 546]

99 Het begin van het gedicht ‘Vluchtige dankgroete’ in het handschrift van Helena Buijts

Dan helaas! 't gebeurt niet veel,
Dat men 't liefelijk gekweel²⁰
Van dien preekstoel krijgt te horen
Door uw stem; die ieder wekt,
Ja, door nieren weet te boren;²³
Aller oor des naar zich trekt.

Doch geen nood voor mij, zo lang
Blijve taamlijk rap ter gang;

20 gesproken woord

23 de diepste schuilhoeken van het hart weet te raken (cf. bijv. Job 16:13)

[p. 547]

 

Nooit verveelde 't mij, mijn herder²⁷

 

Als zijn schaap te volgen, waar

 

'k Zag te grazen, dichte of verder,

30

'k Liep gewillig, blij, aldaar.

 

 

 

O, zo lang maar kruipen kan

 

Kome ik, om zijn hemel-mann'³²!

 

Op te zaamlen; Vismarktskerke

 

Krijgt, hoe na, mij niet altijd:

35

Och, dat mij de Heer voorts sterke,

 

En voor nood ertoe bevrijd'!

 

 

 

Heeft nochtans Gods majesteit,

 

Smert en kwaal voor mij bereid

 

Meer dan daar weer mee moest zwoegen

40

Dan verkwikk' die plaats mijn hert,

 

Met een durend vol vernoegen;

 

Lenigende zwak en smert.

 

 

 

'k Loof gewis, in ouder dag,

 

Dan mijn leraars-zorg, en mag

45

Reeds, te recht, van hem getuigen

 

Dat hij, als zijn naamgenoot⁴⁶,

 

Zich naar gang en werk wil buigen,

 

Ja, dat zulks hem nooit verdroot.

 

 

 

Stil! Waar vaart mij dit papier,

50

Zonder zaken, zonder zwier,

 

Henen? Moet 't niet billijk schromen,

 

Onder uw nauwkeurigst oog,

 

Liefste Willemsen! te komen?

 

Wis, dit stuk hoeft geen betoog.

 

 

55

Maar, gij weet, en ik erken

 

Dat 'k een arme in dichtkunst ben;

 

Daarbij, zal uw min verschonen

 

Al 't gebrek, en nederzien

 

Op wel willen; 't schrift licht lonen

60

Met 't een vriendelijk oog te biên.

 

 

 

'k Heug, met dank, nog aan het woord

 

Lest, op 't schoonst', van u gehoord!^(2.)

 

Ware 't in mijn zielsvermogen

 

Dat te roemen naar waardij,

65

Gij kreeg beters onder d' ogen,

 

Allerwaardste heer, van mij.

 

 

27 pastor, predikant

32 de Israëlieten vonden tijdens hun woestijnreis wonderbaarlijk voedsel, manna; de preek is geestelijk voedsel

46 de aartsvader Jacob die bij zijn reis rekening hield met de zwakkeren

(2.) Den 18en mei dezes jaars, over Jesaja 5

[p. 548]

 

'k Zie rekhalzend naar den stond,

 

Dat ge 't heilwoord weer verkondt,

 

Druip dan op mijn zeer dorre aarde,

70

Die dien dauw verlangt, behoeft;

 

Sinds drie weken er niets gaarde,

 

Daar hij viel, vaak niet beproefd.

 

 

 

'k Vraag verschoning, dat niet eer

 

Zong dit danklied, voor mijn heer;

75

d' Ongemene huisbedrijven;

 

Meest 't bezeerde vingren-stel,

 

Deên 't drie dagen achterblijven,

 

Nog geschiedt 't in pijn en kwel.

 

 

 

Neem nu 't nodige vermaak

80

Buiten, heb wat lichter taak,

 

In uw krachten af te sloven,

 

Dan gij krijgt in stadsgewoel,

 

Waar u elk den tijd komt roven,

 

Naargelang van staat en doel.

 

 

85

'k Hoop op goê gelegenheid

 

Dat g' een oogblik mij verbeidt

 

Om aan huis u ook te danken.

 

En, voor 't liefderijk bezoek,

 

En 't gemelde in deze klanken;

90

Daar 'k mij reeds al toe verkloek.

 

 

 

't Zoet gezelschap, stil geneurd⁹¹

 

Gistren, heeft mij opgebeurd;

 

En dien toon gesteld in 't dichten.

 

U behage dezen zang!

95

'k Blijf m' in liefde, opnieuw, verplichten

 

T' uwen dienst', mijn leven lang.

Bron
Zeeuwse bibliotheek Middelburg, hss. sign. 4224.

Literatuur
F. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen. Deel I, p. 89.
SP

91 dat zo rustig gezongen heeft.