De Oudheid in het Nederlands

[p. 36]

C. Bloemlezingen, algemene of verzamelde werken, citatenverzamelingen e.d.

In de volgende lijst vermelden wij:

1. bloemlezingen en citatenverzamelingen waarin vertalingen van Griekse en Latijnse geschriften uit de Oudheid voorkomen;

2. verzamelde werken van Nederlandse literatoren en vertalers, voor zover daarin hun vertaalwerk, geheel of gedeeltelijk, is opgenomen;

3. algemene werken, historische studies e.d. waarin belangrijke aanhalingen uit diverse antieke geschriften voorkomen.

Waar nodig wordt enige zakelijke toelichting gegeven over inhoud, opzet, werkwijze van de publikatie, en wordt over herdrukken bondig geïnformeerd.

Vóór elke referentie staat een citeerformule: naam, titelwoord(en), eventueel deelaanduiding, jaartal. Deze formules worden in afdeling II stelselmatig gebruikt. Ze stellen ons in staat in de vertalingenlijsten onder de afzonderlijke auteurs en geschriften zuinig (én zinnig) te werk te gaan.

De lijst is alfabetisch geklasseerd volgens naam c.q. titelwoord(en).

*Aafjes, Griekse kusten, 1991 = Aafjes (Bertus), Griekse kusten. Reisverhalen, Amst., Meulenhoff, 1991. - Bevat, naast fragm. uit Aafjes' vert. van Homerus' Odyssea, ook vert. van II epigrammen uit de Anthologia Graeca en van korte fragm. uit Aeschylus' Agamemnon, Archilochus, de Homerische Apollohymne, Pindarus en Sappho. Alles werd eerder al gepubliceerd (vanaf 1959).

*Adagiarius, Latijnsche citaten, 1889 = Latijnsche citaten in het dagelijksch leven, bijeengebracht, vertaald en met opgave der bronnen voorzien door Adagiarius [= J.F.L. Montijn], Utrecht, Beijers, 1889. - Herdr. tot: Zutphen, Thieme, 1925³ (herzien en uitgebr. door D. Bruins).

*Als de minste, 1964 = Als de minste der mensen. Gedichten over Christus. Een bloemlezing verzameld door J.W. Schulte Nordholt (Carillon-Reeks, 18), Amst., ten Have, 1964. - Op p. 7-21: vroeg-christelijke poëzie, in eigen of geleende vert.

*Antonides, Gedichten, 1685 = Gedichten, van J. Antonides vander Goes, Amst., Rieuwertsz.-Arentsz.-Magnus, 1685. - Bevat op p. 281-304 vert. uit Silius Italicus, Horatius, Ovidius. Herdr. tot: Amst., Schouten, 1748⁶, en: Leyden, Herdingh/Thyssens-Menzel, 1827-1836 (3 dln.; met aantekeningen van W. Bilderdijk).

[p. 37]

*Apokriefen, I-II, 1984-1985 = Apokriefen van het Nieuwe Testament... Vertaald, ingeleid en toegelicht onder eindredactie van A.F.J. Klijn, 2 dln., Kampen, Kok, 1984-1985.

*Arche, I-VIII, 1985-1987 = Hupperts (Charles) e.a., Arche. Mythe en werkelijkheid bij de Grieken, 8 dln., Leeuwarden, Eisma, 1985-1987. - In alle dln. talr. meestal korte fragm. in vert., in de ‘inhoud’ aangeduid als Bronnen. Een aantal fragm. (o.m. van Lucianus, Pausanias) wordt hier voor het eerst vertaald. Herdr. van deel 1: 1988.

*Arnold/Hooghe, Historie, 1701 = Historie der Kerken en ketteren... in 't Hoogduytsch beschreeven, door... Godfried Arnold... In het Neederduyts vertaald... Door Romeyn de Hooghe, Eerste deel, Amst., Petzold, 1701. - Op p. 793-860 worden vele fragm. uit vroeg-christelijke geschriften vertaald.

*Arnold/Séwel, Waare afbeelding, I-II, 1700-1701 = Waare afbeelding Der eerste Christenen... Uyt de getuygenissen, voorbeelden en rédenen der oudste en achtbaarste Kerkelyke Schryveren... door Godfried Arnold... Uyt het Hoogduytsch vertaald Door W. Séwel..., 2 dln., Amst., van Hardenberg-Visscher-van Nieuweveen, 1700-1701. - Een soort thematische bloeml., met honderden citaten.

*Bakels, Instinct, 1920 = Het instinct der onsterfelijkheid. Eene verzameling van... getuigenissen in proza en poëzie omtrent de onsterfelijkheid der ziel... door H. Bakels (Nederlandsche Bibliotheek, 405), Amst., Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1920. - Hierin de dln. Oud-Griekenland (p. 97-130), Oud-Rome (p. 130-178) en Oudste christenen (p. 215-237).

*Bakhuizen van den Brink, Romeinsche catacomben, 1933 = Bakhuizen van den Brink (J.N.), De Romeinsche catacomben en haar fresco's..., Grav., Daamen, 1933. - Met passim vert. van inscripties en andere vroeg-christelijke teksten.

*Bakker, De mens, 1986 = De mens - maat van alle dingen. Fragmenten uit de Griekse Sofistiek, ingeleid, geannoteerd en vertaald door R. Bakker (Agora Editie), Kampen, Kok Agora, 1986.

*Balthasar/Eeden-Visser, Vijf bronnen, 1957 = Balthasar (Hans-Urs von), Vijf bronnen van christelijke geest. Nederlandse vertaling van Lieske van den Eeden-Visser (Standaardboekerij), Haarlem, Spaarnestad, 1957. - Met Ned. vert., uit de grondtekst, van/uit de kloosterregels van Basilius Magnus, Augustinus, Benedictus, Franciscus en Ignatius.

*Bartelink, Latijnse citaten, 1989 = Bartelink (G.J.M.), Prisma van de Latijnse citaten en gezegden (Prisma Pocket, 2703), Utrecht, Spectrum, 1989. - Tekst, vert. en toelichting.

[p. 38]

*Belder, Griekse welsprekendheid, 1969 = De Belder (L.), De Griekse welsprekendheid (Hoogtepunten van de Antieke Cultuur, G 7), Antw., DNB, 1969. - Bevat vert. fragm. van Aeschines, Demosthenes, Hyperides, Isocrates (door G. Demeyere) en Lysias.

*Beliën, Geschiedenis, 1981 = Beliën (H.M.)-Meijer (F.J.)-Smelik (K.A.D.), Een geschiedenis van de Oude Wereld, Bronnen (Basis), Haarlem, Gottmer Educatief, 1981. - Bevat vert. van een ruime bronnenselectie door een 30-tal vertalers. Ook fragm. in geleende vert. Herdr.: Grav., Nijgh-Van Ditmar Educatief, 1986.

*Bergh van Eysinga, Apostolische Vaders, I-III, 1916 = De Apostolische Vaders..., bewerkt door G.A. van den Bergh van Eysinga, 3 dln. (Oud-Christelijke Geschriften..., 20-22), Leiden, Sijthoff, 1916. - Vert. van (I) Didache, Barnabae epistula, Clemens I-II; (II) Ignatius, Polycarpus, Martyrium Polycarpi, Ad Diognetum; (III) Hermas.

*Berghe, Socrates voor managers, 1990 = Socrates voor managers. Vertaling en bewerking Gaby Vanden Berghe, Tielt, Lannoo, 1990. - Bloeml. van korte sententies uit de antieke literatuur. Herdr.: 1991.

*Berghe, Veni, 1991 = Veni, vidi, vici. Gevleugelde woorden uit het klassiek en middeleeuws Latijn, verzameld en toegelicht door Gaby Vanden Berghe, Tielt, Lannoo, 1991. - Met vert.

*Beukers, In transitu, I-II, 1957 = In transitu. Over dood en hiernamaals. Teksten uit de gehele Latijnse litteratuur, verzameld door Cl. Beukers, 2 dln. (Tali Auxilio), Bilthoven, Nelissen, 1957. - Geeft tekst en vert., door Beukers en anderen.

*Biezen-Schulte Nordholt, Hymnen, 1967 = van Biezen (J.)-Schulte Nordholt (J.W.), Hymnen, een bloemlezing met muziek uit vroeg-christelijke en middeleeuwse gezangen van de Latijnse en Griekse Kerk, Doornik, Desclée, 1967. - Teksten en vert., chronologisch gerangschikt; op p. 246-315: Opmerkingen over de dichters en liederen. De vert. blijken het werk te zijn van Schulte Nordholt.

*Bilderdijk, Dichtwerken, I-XV, 1856-1859 = De dichtwerken van Bilderdijk, 15 dln., Haarlem, Kruseman, 1856-1859. - In deel XV, p. 317-554, een overzicht van alle door Bilderdijk gemaakte vert., met nuttige aantekeningen, door J. Pan.

*Boutens, Verzamelde werken, I-VII, 1943-1953 = Boutens (P.C.), Verzamelde werken, 7 dln., Haarlem, Enschedé-Grav., Boucher, 1943-1953. - Bibliografie door A.A.M. Stols in deel VII, p. 295-329.

[p. 39]

*Brakman, Opstellen, 1919 = Brakman (C.Jz.), Opstellen over onderwerpen uit de Latijnsche letterkunde, Leiden, Brill, 1919. - Geeft vrij veel fragm. in vert.

*Brakman, Opstellen, 1926 = Brakman (C.Jz.), Opstellen over onderwerpen uit de Latijnsche letterkunde, Tweede bundel, Leiden, Brill, 1926. - Geeft enkele fragm. in vert.

*Brakman, Opstellen, 1932 = Brakman (C.Jz.), Opstellen over onderwerpen uit de Latijnsche letterkunde en de geschiedenis van Rome, Derde bundel, Leiden, Brill, 1932. - Geeft vrij veel fragm. in vert.

*Brakman, Opstellen, 1934 = Opstellen en vertalingen betreffende onderwerpen uit de Latijnsche letterkunde en de mythologie, bewerkt door C. Brakman Jz., Vierde bundel, Leiden, Brill, 1934. - Geeft een rijke keuze van (soms aanzienlijke) fragm., in tekst en vert.

*Brakman, Tertullianea, 1937 = Brakman (C.Jz.), Tertullianea Apologeticum, Traiecti ad Rhenum, 1937. - Bloeml. (vert. en tekst) uit de christelijke Lat. literatuur van Tertullianus tot Boëthius, postuum verschenen.

*Brink, Bibliotheek, I-II, 1808-1826 = Bibliotheek van oude Letterkunde [uitgegeven door Jan ten Brink], 2 dln., Amst., ten Brink, 1808; 1826. - Verscheen in 8 afleveringen, tussen 1802 en 1826. Deel 1 bevat vert. van Lucianus, Demosthenes en Plato, deel 2 van Cicero, Claudianus en Vergilius, door Ten Brink en anderen.

*Brink, Gedichten, 1823 = Gedichten van Jan ten Brink, Amst., Ten Brink-De Vries, 1823. - Bevat vert. van Claudianus, Horatius, Tibullus, Vergilius. De zelfstandige publ. van Ten Brink worden door ons steeds in de rubriek ‘vóór 1924’ vermeld.

*Brouwer, Bona Dea, 1982 = Brouwer (Henricus Hubertus Joannes), Bona Dea. De bronnen en een beschrijving van de cultus..., s.l., s.n., 1982 (diss. R.U. Utrecht). - Tekst, vert. en bespr. van inscripties (126) en literaire bronnen i.v.m. de Cybele-cultus in Rome.

*Buddingh', Citatenboek, 1954 = Prisma-Citatenboek. Bittere en vergulde pillen voor dagelijks gebruik en vermaak... Samengesteld door C. Buddingh' (Prisma-Boeken, 95), Utrecht-Antw., Spectrum, 1954. - Bevat talr. vert. van antieke ‘gevleugelde woorden’.

*Claes, De liefste, 1990 = De liefste. Onsterfelijke liefdesverzen. Samengesteld en vertaald door Paul Claes (Kritak Klassiek, II), Leuven, Kritak, 1990. - Bevat 8 vert. met (getranscribeerde) tekst van korte gedichten uit de Grieks-

[p. 40]

Romeinse Oudheid; de meeste reeds in andere publ. van P. Claes (zie o.m. de volgende referentie), hier soms licht gewijzigd. Herdr. tot: 1991⁴.

*Claes-Lesaffer, De dansende Faun, 1989 = Claes (Paul)-Lesaffer (Gonda), De dansende Faun. Topmomenten uit de Latijnse literatuur, Leuven, Wolters, 1989. - Beknopte Lat. literatuurgeschiedenis. Bevat vele fragm. in vert., soms geleend, vaak van de hand van P. Claes. Ook in de bijhorende ‘handleiding’ zijn enkele stukjes vertaald.

*Coornhert, Aantekeningen, 1584 = Aantekeningen eenigher plaatsen van de onderhoudinge der geboden Godes. Soo wter Godtlijcker Schrifturen, als wten schriften zommiger Leeraren... vergadert door D.V. Coornhert, Ghedruckt [ter Gouda, by Jaspar Tournay] inden jare ons Heeren 1584. - Bloeml. van korte fragm. in vert., uit o.m. Augustinus, Basilius Magnus, Cyprianus, Hiëronymus.

*Costa, Kompleete dichtwerken, 1861 = Da Costa's Kompleete Dichtwerken, Eerste deel, Haarlem, Kruseman, 1861. - Bevat de vert. van Aeschylus, Homerus en Ovidius. Vele herdr.

*Cramer, Apologeten, 1908 = De Apologeten. Apelles, Aristo, Quadratus, Aristides en Justinus Martyr. Bewerkt door J.A. Cramer (Oud-Christelijke Geschriften..., 5), Leiden, Sijthoff, 1908.

*Cuypers, Griekse geschiedschrijvers, 1951 = Griekse geschiedschrijvers. Bloemlezing uit de werken van Herodotus, Thucydides en Xenophon, ingeleid en vertaald door Hub. Cuypers Jr. (Klass. Bibl., 4), Haarlem, Spaarnestad, 1951.

*Dale, Lijst, 1950 = Lijst van in het dagelijks leven gangbare termen, uitdrukkingen, zegswijzen en gevleugelde woorden in de klassieke en moderne talen, in: van Dale's Nieuw Groot woordenboek der Nederlandse taal, bewerkt door C. Kruyskamp en F. De Tollenaere, Grav., Nijhoff, 1950, p. 2235-2362. - Tekst, vert., bronvermelding en korte notitie. Herziene herdr., tot: Utrecht-Antw., Van Dale Lexicografie, 1984¹¹ (p. 3600-3721).

*Daniel-Rops/Stein, Oudste verhalen, 1951 = Daniel-Rops, De oudste verhalen over de Moeder-Maagd... Vertaling van A.J. Stein, Bilthoven, Nelissen-Antw., 't Groeit, 1951. - Bevat op p. 104-176 een bloeml. van (meestal apocriefe) Maria-verhalen in vert.

*Decker, Rym-oeffeningen, 1659 = J. de Deckers Rym-Oeffeningen..., Amst., van Blancken, 1659. - Bevat vert. van Ausonius, Horatius, Juvenalis, Lucretius, Ovidius, Persius en Prudentius. Herdr. tot: Amst., Bosch enz., 1726^[4].

[p. 41]

*Decorte, De mooie ontrouw, 1972 = Decorte (Bert), De mooie ontrouw. Vertaalde gedichten, Deurle, Colibrant, 1972. - Enkele gedichten uit de Oudheid. Uitgebr. herdr.: Antw., Soethoudt, 1978.

*Demey-Dhondt, Ons verleden, 1974 = Demey (J.)-Dhondt (R.C.F.), Ons verleden in documenten. Bronnen vanaf de oudste tijden tot de Franse Revolutie, Lier, Van In, 1974. - In II. De Oudheid (p. 10-55) talr. minieme fragm. in vert., vaak (zonder bronvermelding) sterk geïnspireerd door bestaande vert.

*Deventer, Helleensche studiën, 1897 = van Deventer (Ch.M.), Helleensche Studiën, Amst., van Looy, 1897. - Met passim vert.

*Diercks, Griekse treurspel, 1952 = Het Griekse treurspel. Aeschylus-Sophocles-Euripides. Een keuze uit vertalingen van hun werken, verzorgd, ingeleid en van verbindenden [sic] tekst voorzien door G.F. Diercks (Klass. Bibl., 3), Haarlem, Spaarnestad, 1952.

*Dorn Seiffen, Schoonheden, 1821 - Schoonheden uit Grieksche dichters, vertaald door G. Dorn Seiffen, Amst., van der Hey, 1821. - Bloeml. uit de Gr. lyrici, met korte Voorrede.

*Dover/Hottentot, Homoseksualiteit, 1989 = Dover (K.J.), Homoseksualiteit in het klassieke Griekenland. Vertaald door Wim Hottentot, Amst., Bakker, 1989. - Met passim citaten, meestal direct uit het Gr. vertaald.

*Duinkerken, Wereldhistorie, 1946 = Wereldhistorie per post. Een verzameling brieven uit alle tijden, bijeengebracht en ingeleid door Anton van Duinkerken (De Onsterfelijken), Amst., Contact, 1946.

*Duyse, Nagelaten gedichten, VIII, 1884 = Prudens van Duyse's Nagelaten Gedichten..., Achtste deel, Roeselare, De Seyn Verhougstraete, 1884. - Bevat op p. 3-124 (passim) vert. van Anacreontea, Homerus, Catullus, Claudianus, Horatius (niet alle vert. die Van Duyse maakte), Juvenalis, Lucanus, Ovidius, Tibullus en Vergilius (niet de Eclogae, die in zelfstandige publ. verschenen).

*Elaut, Antieke geneeskunde, 1960 = Antieke geneeskunde, in teksten van Griekse en Latijnse auteurs vanaf Homeros tot het begin van de Middeleeuwen, samengebracht en vertaald door L. Elaut, Antw.-Amst., Stand., 1960.

*Enk, Handboek, I-II, 1-2, 1928-1937 = Enk (P.J.), Handboek der Latijnsche letterkunde, 3 dln., Zutphen, Thieme, 1928-1937. - Vertaalt passim vele fragm. uit de vroege Lat. literatuur t/m Plautus.

*Eyben, Jong zijn, 1979 = Eyben (E.), ‘Jong zijn’ in de Romeinse oudheid (Agora), Kapellen, DNB, 1979. - Bevat korte fragm. in vert.

[p. 42]

*Eyben, Onstuimigen, 1987 = Eyben (Emiel), De onstuimigen. Jeugd en (on)-deugd in het oude Rome, Kapellen, DNB/Pelckmans-Kampen, Kok Agora, 1987. - Bevat talr. meestal korte fragm. in vert., vaak van eigen hand.

*Eyben, Vrouwen, 1992 = Eyben (Emiel), Vrouwen in de Grieks-Romeinse Oudheid en het vroege Christendom. Een geïllustreerde bloemlezing, Leuven-Amersfoort, Acco, 1992. - Talr. fragm. in vert., door de samensteller en medewerk(st)ers. Op p. 161-165 ‘Lijst van vertaalde passages’.

*Eykman, De fakkel, I-II, 1968 = Eykman (J.C.B.), De fakkel van Olympia. Van Griekse cultuur naar Europese beschaving, 2 dln., Amst., Meulenhoff, 1968. - Het eerste deel bevat talr. korte, vaak elders niet vertaalde, fragm. in vert., meestal van eigen hand.

*Feenstra-Smidt, Vermogensrecht, 1973 = Geschiedenis van het vermogensrecht. Tekstenboek, samengesteld door R. Feenstra en J.Th. de Smidt, Deventer, Kluwer, 1973. - Fragm. en adagia uit de Romeinse rechtsliteratuur, tekst en vert. Uitgebr. herdr.: 1978². Zie verder: Spruit-Feenstra, Textus, 1987.

*Fénelon/Schrant, Gesprekken, 1817 = Fenelons Gesprekken over de welsprekendheid... Uit het Fransch, met aanteekeningen door J.M. Schrant, Amst., Crajenschot-Zaltbommel, Noman, 1817. - In de Aanteekeningen geeft Schrant (p. 165-228, passim) een soort bloeml. van patristische welsprekendheid in vert. Herziene druk: Zalt-Bommel, Noman, 1829 (hier op p. 354-430, passim).

*Flam, Levensideaal, 1951 = Flam (L.), Het levensideaal bij de Griekse philosophen, Berchem, De Garve, [1951]. - Bevat talr. korte fragm., van filosofen en lyrici, in vert.

*Franses, Apostolische Vaders, 1941 = De Apostolische Vaders. Vertaling uit den grondtekst met aanteekeningen door D. Franses, Hilv., Brand/Antw. etc., Stand., 1941. - Bevat Didache, Barnabae epistula, Clemens I, Ignatius, Polycarpus, Martyrium Polycarpi, Hermas, Ad Diognetum.

*Gelder, Latijnse lyriek, 1949 = Latijnse lyriek. Een keuze van vertalingen uit Catullus, Horatius, Tibullus en Propertius, van inleidingen en commentaar voorzien door Jan van Gelder (Klass. Bibl., 7), Haarlem, Spaarnestad, 1949.

*Gelder, Latijnse geschiedschrijvers, 1952 = Latijnse geschiedschrijvers. Bloemlezing uit de werken van Sallustius, Caesar, Livius en Tacitus, in nieuwe vertaling, samengesteld en ingeleid door Jan van Gelder (Klass. Bibl., II), Haarlem, Spaarnestad, 1952.

[p. 43]

*Gezangen, 1965 = 102 Gezangen [voor de Nederlandse Hervormde Kerk]. Proefbundel, Grav., Boekencentrum, 1965. - Bevat vert. van hymnen door W. Barnard en J.W. Schulte Nordholt. Werd nagenoeg volledig opgenomen in: Liedboek, 1973 (zie aldaar).

*Gezelle, Dichtwerk, I-VIII, 1980-1991 = Gezelle (Guido), Verzameld dichtwerk. Redactie J. Boets..., 8 dln., Antw.-Amst., DNB/Kapellen, DNB-Pelckmans, 1980-1991. - Kritische editie van het poëtisch oeuvre, waarin ook de weinige stukjes klassieke vert.

*Godderis, Antieke geneeskunde, 1989 = Godderis (Jan), Antieke geneeskunde over lichaamskwalen en psychische stoornissen van de oude dag..., Leuven, Peeters, 1989. - Op p. 66-105 tekst en vert. van talr., meestal korte fragm.

*Griekse dichters, 1988 = Griekse dichters (Bzzlletin, 154), Den Haag, BZZTôH, 1988. - Bevat talr. fragm. van Gr. poëzie, vaak geleend.

*Guépin, Janus Secundus, 1991 = Guépin (J.P.), De kunst van Janus Secundus. De ‘Kussen’ en andere gedichten..., Amst., Bakker, 1991. - Bevat ook talr. fragm. uit de Oudheid in vert., o.m. gedichten uit de Anthologia Graeca, van Catullus (2 carm.), Martialis (3 epigrammen) en Propertius (2, 15), en een Priapeum (vert. H.-J. van Dam).

*Gulden verzen, 1911 = De Gulden Verzen van Pythagoras en andere Pythagoreesche fragmenten, uitgezocht en gerangschikt door Florence M. Firth..., Amst., Theosofische Uitgeversmaatschappij, 1911. - Herdr. tot: Amst., Schors, 1979³. Vert. uit het Engels door C.S. (= Clara Streubel).

*Haar, Gedichten, 1876 = Gedichten van Bernard ter Haar..., Grav., Thieme, [1872-]1876. - Hierin enkele vert. van vroeg-christelijke dichters. Verschillende malen herdrukt.

*Hadas/Schwartz, Geschiedenis van Rome, 1959 = Hadas (Moses), Geschiedenis van Rome, van de oorsprong tot 529 n.C., verhaald door tijdgenoten; vertaald door M.A. Schwartz, Amst.-Brussel, Elsevier, 1959. - Bloeml. van bronnen, door Schwartz ‘op een enkele uitzondering na’ (p. 5) uit de grondtekst vertaald. Herdr.: (Elsevier Grote Pocket, II), 1962.

*Haes, Gedichten, 1720 = Gedichten van Joan de Haes, Rott., van Loon, 1720. - Bevat op p. 757-758 vert. van Horatius, op p. 481-489 vert. van Ovidius, op p. 515-516 vert. van Tibullus. Herdr.: Delf, Boitet, 1724.

*Haes, Tooneel, I-II, 1724 = Tooneel van voorname heidensche deugden en ondeugden uit oude en latere schryveren en nederduitsche poëten gestoffeert [door Joan de

[p. 44]

Haes]..., 2 dln., Rott., Beman, 1724. - Bevat in deel I vert. van Propertius (p. 74-77) en Seneca (p. 257-259) door De Haes, en passim vert. door anderen.

*Halberstadt, Handboek, III, 1917 = Halberstadt (A.), Handboek voor de Latijnsche taal- en letterkunde... Deel III. Vertalingen, Roermond, Romen/Grav., Cohen, 1917. - Dit boek bestaat vnl. uit lange en kortere fragm. in vert. Teksten van Caesar, Cicero, Livius, Ovidius, Sallustius, Tacitus en Vergilius.

*Hall, Navolgingen, 1855 = van Hall (M.C.), Navolgingen uit oude Latijnsche dichters, s.l., s.n., 1855. - Bevat vert. uit Horatius, Juvenalis, Lucanus, Lucretius, Ovidius, Petronius, Propertius, Seneca, Tibullus, Vergilius en Pervigilium Veneris. In deze publ. dus ook (nagenoeg) alle vert., al dan niet herwerkt, uit de door dezelfde auteur gepubliceerde werken M. Valerius Messala Corvinus... (1820) en Gedichten (1829).

*Hall, Plinius, 1809 = van Hall (M.C.), C.C. Plinius Secundus, Amst., Allart, 1809. - Bevat vert. van Horatius, Juvenalis, Martialis, Plinius Minor en Vergilius (het laatste opnieuw in Hall, Navolgingen, 1855).
In de twee genoemde publ. van Van Hall vindt men, op luttele fragm. na, alle door hem gepubliceerde vert.

*Hamman/Beekman, Gebedsbron, 1957 = Hamman (A.), Gebedsbron. Oudchristelijke gebeden... In het Nederlands bewerkt door A. Beekman, Grav., Pax, 1957. - Uitgebr. bloeml. in vert.

*Hamman, Praktische gids, 1971 = Hamman (Adelbert), Praktische gids voor de patrologie. [Nederlandse bewerking door Onze-Lieve-Vrouwabdij, Oosterhout, Sint-Pietersabdij, Steenbrugge, en Ludo Van den Eynden], Brugge, DDB, 1971. - Met vele fragm. in vert.

*Hartman, Honderd jaar, 1918 = Hartman (J.J.), Honderd jaar geestelijk leven in den Romeinschen Keizertijd, Leiden, van Doesburgh, 1918. - Bevat vert. van Dio Chrysostomus, Lucianus, Plinius Minor en Seneca. Herdr. tot: Zutphen, Thieme, [ca. 1930].

*Hartman, Nagelaten geschriften, 1928 = Hartman (J.J.), Nagelaten geschriften..., Leiden, Sijthoff, 1928. - Bevat eerste publ. van vert.

*Hecker, Dichterlijk mengelwerk, 1836 = Dichterlijk Mengelwerk. Uitgegeven door W. Hecker, Gron., van Zweeden, 1836. - Behalve vert. van Hecker bevat dit werk ook vert. van R. Bennink Janssonius.

*Helicon, 1951 = Helicon. Bloemlezing uit Griekse en Latijnse schrijvers. Uitgegeven onder leiding van E. De Waele, Tweede uitgave, Antw., DNB,

[p. 45]

1951. - Herwerking van Helikoon (1942). Handboek voor schoolgebruik dat zeer vele vert. bevat. Vaak betreft het geleende fragm., of dln. van vert. die later elders gepubliceerd werden; ook eigen vert., vooral in de hoofdstukken Lyriek (door F. Cluytens), Komedie (door E. Verstappen) en Griekse wetenschappen (vanaf 1962⁴, door G. Lurquin). T/m de 4de uitgave (1962) werden zowel de selectie van de fragm. als de vert. gewijzigd en uitgebr. Vanaf de vierde t/m de 7de uitgave (1972) bleef het werk ongewijzigd.

*Helikoon, 1942 = Helikoon. Bloemlezing uit Grieksche en Latijnsche schrijvers ten gebruike van de moderne humaniora... onder leiding van A. Verboven, Antw., DNB, 1942. - Voor toelichting: zie Helicon.

*Hermans, Kerkvaders, I-VI, 1983-1985 = Kerkvaders en sacramenten, een reeks van oud-christelijke teksten in Nederlandse vertaling, samengesteld en ingeleid door J. Hermans, 6 dln., Brugge, Tabor, 1983-1985. - Slechts weinige nieuwe vert.

*Hooft, Gedichten, I-II, 1899-1900 = Gedichten van P.C. Hooft. Volledige uitgave door F.A. Stoett, 2 dln., Amst., van Kampen, 1899-1900.

*Hooft, Alle de gedrukte werken, I-IX, 1972 = Hooft (P.C.), Alle de gedrukte werken 1611-1738, onder redactie van W. Hellinga en P. Tuynman, 9 dln., Amst., University Press Amsterdam, 1972. - Facsimile-reprodukties. Bevat ook de vert.; zo biedt deel 7 de Tacitus-vert. van 1704.

*Hoogstraten, Gedichten, 1696 = D. van Hoogstratens Gedichten, Amst., van Hardenberg, 1696. - Bevat de vert. van Cebes, Musaeus, Horatius (9 Carmina en 1 Epode) en Phaedrus (2 fabels). Herdr.: 1697.

*Hospinianus/Oosterbeeck, Monickerije, 1609 = Zes boecken, van-den Oorspronck ende Voortganck der Monickerije... in 't Latijn gemaackt, door Rodolphum Hospinianum, ... in de Neder-Duytsche spraacke over-ghezet, door Andream van Oosterbeeck..., Tergoude, Migoen, 1609. - Met passim vert., o.m. van de kloosterregels van Basilius Magnus, Augustinus en Benedictus.

*Hugenholtz, Levenslicht, 1889 = Hugenholtz (P.H. Jr.), Levenslicht uit vroeger eeuwen..., Amst., van Holkema, 1889. - Bloeml. uit Oudheid en middeleeuwen. Talr. Gr. en Lat. fragm. vertaald in de afdelingen Grieken, Romeinen en Christelijke Kerkvaders. De vert. zijn soms slechts parafraserend of resumerend. Slordige Bronnenlijst op p. 461-470. Licht gewijzigde herdr., tot: Amst., Van Holkema-Warendorf, 1910 (Bronnenlijst op p. 413-424).

*Hupperts, Olympische spelen, 1989 = Hupperts (Charles) e.a., Olympische spelen. Sport en opvoeding in de Griekse Oudheid..., Leeuwarden, Eisma, 1989. - Bronnenboek, met uit het Gr. vertaalde teksten.

[p. 46]

*Huygens, Koren-bloemen, 1658 = Koren-Bloemen. Nederlandsche gedichten Van Constantin Huygens, Grav., Vlack, 1658. - Bevat alle vert. die in de volgende referentie worden genoemd. Vele herdr., vanaf 1865 in 2 dln., tot: Zutphen, Thieme, 1925³-1924⁴.

*Huygens, Gedichten, I-IX, 1892-1899 = De Gedichten van Constantijn Huygens... uitgegeven door J.A. Worp, 9 dln., Gron., Wolters, 1892-1899. - Bevat in het tweede deel op p. 238-239 vert. van Lucanus, in het zesde deel op p. 297-301 vert. van Terentius, in het derde deel op p. 4-5 vert. van Vergilius.

*IJsewijn-Jacobs, Latijnse lyriek, 1970 = IJsewijn-Jacobs (L.), Latijnse lyriek (Hoogtepunten van de Antieke Cultuur, L12), Antw., DNB, 1970. - Bevat eigen vert., geleende vert. en onuitgegeven vert. (door Clem Wyland [= John Wynen]) van Catullus (5 carm.), Horatius (4 Oden), Tibullus (fragm. uit 1, 3), Propertius (fragm. en 3, 10 integraal), Ovidius (fragm.), Petronius, Pervigilium Veneris en Ausonius (telkens fragm.).

*IJzeren, Latijnse varia, 1954 = Latijnse varia. Bloemlezing uit de werken van een tiental Latijnse dichters en prozaschrijvers, in vertaling bijeengebracht en ingeleid door J. van IJzeren (Klass. Bibl., 12), Haarlem, Spaarnestad, 1954.

*Janssens, Stemmingsgedichten, 1951 = Janssens (E.J.), Stemmingsgedichten uit het oude Griekenland, in: Nova et Vetera, 29 (1951-1952), p. 46-49. - Inl. en vert. van II stukjes; 7 daarvan opgenomen in:

*Janssens, Griekse lierdichters, 1952 = Janssens (E.J.), Griekse lierdichters (Klass. Vert., 13), Antw.-Amst., Stand., 1952. - Bloeml. in niet-metr. vert.

*Janssens, Homeros tot Pindaros, 1952 = J[anssens] (E.J.), Van Homeros tot Pindaros, in: Vrijheid en Recht, 3 (1952), 1, p. 5-16. - Vert. van 29 fragm. uit de vroege Gr. poëzie.

*Janssens, Krijgszangen, 1953 = Janssens (E.J.), Antieke krijgszangen, in: Nova et Vetera, 30 (1952-1953), p. 279-297. - Voorstelling en vert. van 33 stukjes Gr. lyriek.

*Jong, Magie, 1921 = de Jong (K.H.E.), De magie bij de Grieken en Romeinen (Volksuniversiteitsbibliotheek, 7), Haarlem, Bohn, 1921. - Talr. korte fragm. in vert. Herdr.: 1948.

*Jong, Antieke welsprekendheid, 1949 = de Jong (K.H.E.), Antieke welsprekendheid, Leiden, Nederlandsche Uitgeversmaatschappij, 1949. - Bevat talr. fragm. in vert.

[p. 47]

*Jong, Antieke wijsheid, 1952 = de Jong (K.H.E.), Antieke wijsheid (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, 14), Leiden, Nederlandsche Uitgeversmaatschappij, 1952. - Dit boekje bestaat uit vert. van aforistische fragm. van diverse auteurs.

*Kampen, Zedekundige schoonheden, I-IV, 1807-1810 = van Kampen (N.G.), Zedekundige Schoonheden der Ouden... getrokken uit Latijnsche schrijvers, 4 dln., Haarlem, Bohn, 1807-1810. - Bevat zeer vele fragm. van Lat. auteurs in (proza)vert.

*Kerkvaders, 1984-1985 = Kerkvaders; teksten met toelichting uit de vroege kerk..., Brugge, Tabor-Grav., Boekencentrum, 1984-1985. - In 12 afleveringen verschenen, met bijdragen door verschillende medewerkers.

*Klever, Archeologie van de economie, 1986 = Klever (W.N.A.), Archeologie van de economie. De economische theorie in de Griekse oudheid, Nijm., Markant, 1986. - Bevat talr. (korte) fragm. in vert., deels geleend. Herdr.: 1986.

*Klijn, Apostolische Vaders, I-III, 1966-1967 = Klijn (A.F.J.), Apostolische Vaders..., 3 dln. (Bibliotheek van Boeken bij de Bijbel, 50, 53, 57), Baarn, Bosch & Keuning, 1966; 1967; 1967. - Inl. en vert. met aantekeningen van/uit o.m. (I) Ignatius, Polycarpus, Martyrium Polycarpi; (II) Clemens I-II, Didache; (III) Barnabae epistula, Papias, Ad Diognetum, Kerygma Petri, Quadratus. Herdr., in 2 dln.: Kampen, Kok, 1981-1983 (aangevuld met vert. van Hermas).

*Koster, Verzamelde gedichten, 1903 = Koster (Edward B.), Verzamelde Gedichten, Rott., Brusse, 1903. - Met talr. korte fragm. van Gr. en Lat. dichters. Herdr.: Grav., Kottmann, 1917.

*Koster, Gedichten, 1907 = Koster (Edward B.), Gedichten (Nederlandsche Bibliotheek, 40-41), Amst., Maatschappij voor Goede en Goedkoope lectuur, 1907. - Op p. 197-237 talr. vert. fragm. van Gr. en Lat. dichters, echter niets dat ook al niet in het vorige is opgenomen.

*Kuiper, Grieksche lyriek, 1923 = Grieksche lyriek, in Nederlandsche verzen overgebracht door P.C. Boutens, Willem Kloos, Edward B. Koster, Balth. Verhagen en anderen, verzameld en ingeleid door W.E.J. Kuiper (Elsevier's Algemeene Bibliotheek, 19), Amst., Elsevier, 1923.

*Kuiper, Griekse varia, 1956 = Griekse varia. Bloemlezing uit de werken van een vijftiental Griekse dichters en prozaschrijvers, in vertaling bijeengebracht en ingeleid door W.E.J. Kuiper (Klass. Bibl., 6), Haarlem, Spaarnestad, 1956. - Talr. vert., deels van de samensteller, deels overgenomen.

[p. 48]

*Laarhoven, Wijsheid, 1986 = Wijsheid per post. Adviezen uit het verleden, verzameld door Jan van Laarhoven, Delft, Meinema, 1986. - Bevat ook een aantal (fragm. van) antieke brieven, in eigen vert.

*Laet, Griekse lyriek, 1978 = Griekse lyriek van Archilochus tot en met Pindarus. Een bloemlezing ingeleid, toegelicht en vertaald door Eddy De Laet (Astra, 4), Antw.-Amst., Stand., 1978.

*Lampen, Panis, 1955 = Panis angelicus. Bloemlezing uit de wereldliteratuur ter ere van het Heilig Sacrament. Samengesteld door Willibrord Lampen, Tielt-Den Haag, Lannoo, 1955. - Met (niet nader gepreciseerde) medewerking van Anna van der Hegge Zijnen en Gerard Wijdeveld.

*Latijns nummer, 1986 = Latijns nummer van De Tweede Ronde. Tijdschrift voor Literatuur, 7, 4 (winter 1986-1987), [Amst., Bakker]. - Bevat talr. vert. van Lat. poëzie en een fragm. uit Apuleius' Metamorphoses. De vert. zijn deels nieuw, deels eerder gepubliceerd.

*Latijnse dichters, 1987 = Latijnse dichters (Bzzlletin, 144), Den Haag, BZZTôH, 1987. - Bevat talr. fragm. van Lat. poëzie in vert.

*Lauwers-Ector, Romeinse cultuur, 1975 = Lauwers (P.)-Ector (J.), De Romeinse cultuur. Handboek..., Luik, Dessain, 1975. - Voor schoolgebruik en ‘voor wie belangstelling koestert voor de Romeinse beschaving’. Bevat talr. vert. teksten uit de 1ste eeuw vóór en na Chr., soms ontleend, vaak van eigen hand. Herdr.: 1983.

*Lauwers-Lauwers, Griekse cultuur, 1973 = Lauwers (P.)-Lauwers (R.), De Griekse cultuur..., 2 dln., Luik, Dessain, 1973. - Beide dln. bevatten talr. fragm. in vert., soms geleend, vaak van eigen hand. Herdr. resp.: 1983³ en 1984.

*Leermeester, 1750 = De Leermeester der Zeden, Vertoont in Horatius Zinnebeelden... Met vëele uitmuntende Versen vermeerdert, De Vyfde Druk..., Amst., Bos-Wilt, 1750. - Vanaf deze druk wordt Menschen leven (zie aldaar) als tweede deel in de Leermeester opgenomen. Herdr.: Amst., Bliek, 1781⁶.

*Leopold, Uit den tuin, 1910 = Leopold (J.H.), Uit den tuin van Epicurus, Rott., Brusse, 1910. - Bevat vert. van Diogenes Laertius, Epicurus, Cicero, Lucretius en Appendix Vergiliana. Herdr. tot: 1927³, en, ‘naar de tweede druk van 1920’: Nieuwkoop, Heureka, 1976 (aangevuld met een essay door Peter van Eeten, Uit zulk een duister een zo stralend licht (De actualiteit van Epikouros)). Zie de volgende referentie.

[p. 49]

*Leopold, Verzameld werk, I-II, 1951-1952 = Leopold (J.H.), Verzen. Fragmenten; Verzen. Drama. Proza (Verzameld werk, 1; 2), Rott., Brusse-Amst., van Oorschot, 1951; 1952. - In deel 2 op p. 105-272 vert. van Homerus, Gr. tragedie en Bacchylides; op p. 487-529 ‘Stoïsche wijsheid’, met de vert. van M. Aurelius en op p. 531-591 ‘Uit den tuin van Epicurus’. Herdr.: Amst., van Oorschot, (I) 1977³; (II) 1979.

*Leopold, Gedichten, I, 1983 = Leopold (J.H.), Gedichten I. De tijdens het leven van de dichter gepubliceerde poëzie. Historisch-kritische uitgave, verzorgd door A.L. Sötemann en H.T.M. van Vliet. Deel I. Teksten (Monumenta Literaria Neerlandica, II, I), Amst.-Oxford-New York, Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, 1983. - Bevat aan vert. slechts op p. 203-208 twee Lucretius-passages en Ciris (Appendix Vergiliana).

*Liber amoris, 1988 = Liber amoris. Klassieke teksten over de liefde. Deel I, inleidingen, vertalingen, commentaar, Leiden, Collegium Classicum c.n. M.F., 1988. - Bevat eigen vert. van (fragm. van) gedichten en enkele prozastukken. 8 Gr. en Lat. auteurs zijn vertegenwoordigd.

*Liedboek, 1973 = Liedboek voor de kerken. Psalmen en Gezangen voor de Eredienst..., Grav., Boekencentrum-Leeuwarden, Jongbloed-Zetka, 1973. - Bevat 491 gezangen, w.o. enkele vert. van Lat. hymnen door J.W. Schulte Nordholt en Jan Wit. Bij de gezangen hoort Een compendium van achtergrond-informatie..., Amst., van der Leeuw-Stichting, 1977 en 1978.

*Macquet, Proeven, 1786 = Macquet (J.), Proeven van dichtkundige Letteroefeningen... Derde deel, Utrecht, van Schoonhoven, 1786. - Bevat op p. 147-193 vert. van Ovidius, Propertius en Tibullus.

*Martens-Blondeel, Opgang, 1975 = Martens (L.)-Blondeel (E.), De opgang van Rome: de ideële grondslagen van het Imperium Romanum (Agora), Kapellen, DNB, 1975. - Bevat talr. korte fragm. in vert.

*Mead/Brandt, Gnosis, I-XI, 1908-1911 = Echo's uit de Gnosis. Door G.R.S. Mead. Vertaald door J. B[randt], 11 dln., Amst., Theosofische Uitgeversmaatschappij, 1908-1911. - Bevat o.m. vert. uit Hermeticum Corpus, Oracula, Papyri en Plutarchus.

*Meer, Christus' oudste gewaad, 1949 = van der Meer (F.), Christus' oudste gewaad. Over de oorspronkelijkheid der oud-christelijke kunst, Utrecht-Brussel, Spectrum, 1949. - Met passim vert. fragm. Herdr.: (Bronnen van de Europese Cultuur, I), Baarn, Ambo, 1989.

*Meer-Mohrmann, Atlas, 1958 = van der Meer (F.)-Mohrmann (Christine),

[p. 50]

Atlas van de oudchristelijke wereld, Amst.-Brussel, Elsevier, 1958. - Passim korte citaten in vert.; zie Register op p. 213. Voor de teksten ‘zijn beide auteurs verantwoordelijk’ (p. 5).

*Meer, Etrusken, 1974 = De Etrusken in de antieke literatuur. Teksten bijeengezocht, geordend en vertaald door L.B. van der Meer (Herm., 45e jaargang, 5, Bijlage), Culemborg, Tjeenk Willink/Noorduijn, 1974. - Vele korte fragm. in eigen vert.

*Meijer, Schipper, 1990 = Meijer (Fik), Schipper, zeil de haven binnen, alles is al verkocht. Handel en transport in de oudheid, Baarn, Ambo, 1990. - Een bloeml. van bronnen in vert., met comm. Bevat o.m. vert. van Aristoteles, Athenaeus, Hesiodus en Synesius.

*Menschen leven, ca. 1695 = 's Menschen Leven Van de wieg tot het graf..., Amst., van Royen, [ca. 1695]. - Bonte bloeml., met heel wat vert. uit Gr. en Lat., van verschillende auteurs. Uitgebr. herdr., tot: Amst., Bos, [ca. 1725]⁴. Werd meestal met de Leermeester samengevoegd en na 1725 als het tweede deel van de Leermeester gedrukt (zie aldaar).

*Mensen als wij, 1967 = Mensen als wij. Vertaalde middeleeuwse poëzie, bijeengebracht door Victor E. van Vriesland (Meulenh. Ed., 96), Amst., Meulenhoff, 1967. - Bevat ook een paar vert. van laat-antieke poëzie, door G.H. Blanken en S.J. Suys-Reitsma.

*Mönnich, Koningsvanen, 1990 = Mönnich (C.W.), Koningsvanen. Latijns-christelijke poëzie tussen Oudheid en Middeleeuwen, 300-600 (Bronnen van de Europese Cultuur, 5), Baarn, Ambo, 1990. - Geïllustreerd met vert., meestal in proza.

*Montijn, Spreekwoorden, 1893 = Montijn (J.F.L.), Spreekwoorden en spreekwoordelijke uitdrukkingen der Romeinen, Utrecht, Beijers, 1893. - In totaal 641 nrs., met vert. en toelichting. Uitgebr. herdr. (herzien door M.Th. Hillen): Zutphen, Thieme, 1927.

*Moonen, Poëzy, 1700 = A. Moonens Poëzy, Amst.-Utrecht, Halma-vande Water, 1700. - Bevat op p. 785-808 vert. uit de Anthologia Graeca, Theocritus en Phaedrus.

*Moustier, Wijsheid, 1950 = Wijsheid en schoonheid uit negentien eeuwen katholieke wereldletteren. Keuze, Vertaling en Toelichting door Benoît du Moustier [= Martinus Lambres], Bilthoven, Nelissen- Antw., 't Groeit, 1950.

*Mulder, Uit catacomben, 1961 = Mulder (H.), Uit catacomben en woestijnzand

[p. 51]

(Boeketreeks, 24), Kampen, Kok, 1961. - Bevat vele vert. van christelijke inscripties en papyri.

*Muziek, 1944 = Muziek der spheren. Bloemlezing van de schoonste gedichten uit de wereldpoëzie... 1. De Oudheid. Bijeengebracht door H. Wagenvoort, Utrecht, de Haan, 1944. - Op p. 49-118 Grieksche Poëzie; op p. 119-209 Latijnsche Poëzie, soms met de bronteksten. Nagenoeg alle vert. zijn overgenomen uit vroegere publ.

*Nieuwland, Gedichten, 1788 = Gedichten van Pieter Nieuwland, Amst., d. Hengst, 1788. - Bevat vert. van Anacreontea, Moschus, Pindarus, Theocritus, Claudianus, Seneca, Tibullus, Vergilius. Al deze vert. ook in het volgende opgenomen.

*Nieuwland, Gedichten en redevoeringen, 1824 = Gedichten en Redevoeringen van Pieter Nieuwland, Amst., ten Brink-de Vries, 1824. - Zie vorige referentie.

*Nijhoff, Vertalingen, 1954 = Nijhoff (Martinus), Verzameld werk, III. Vertalingen, Den Haag, Daamen-Amst., van Oorschot, 1954. - Euripides- en Menandervert. Herdr.: Den Haag, Bakker-Daamen, 1964.

*Oogst, 1940 = Oogst der tijden. Keur uit de werken van schrijvers en dichters aller volken en eeuwen, samengesteld onder redactie van Johan Winkler, Amst., Arbeiderspers, 1940. - Op p. 73-117 ‘Hellas, Rome en het christendom’. Vert. fragm., nagenoeg altijd geleend. Bronvermelding op p. 993-995.

*Ootegem, Wapengeweld, 1986 = Van Ootegem (Dries), Wapengeweld en geweten in de kerk der eerste eeuwen; een bloemlezing, Antw., Pax Christi Vlaanderen, 1986. - Korte fragm. in vert.

*Orpheus, 1974 = Orpheus... onder redactie van Arnold Provoost (Syrinx-Reeks, Documentatie, I), Leuven, Acco, 1974. - Bevat een aantal vert. van Orphica en antieke teksten over Orpheus.

*Paasfeest, 1989 = Paasfeest. Vroegchristelijke preken uit de paastijd. Vertaald en toegelicht door C. Datema, R.F. Regtuit en J.M. Tevel (Christelijke Bronnen, 2), Kampen, Kok, 1989.

*Parmentier, Goddelijke wezens, 1989 = Goddelijke wezens uit de aarde. Griekse kerkvaders over de ‘heks’ van Endor. Vertaald en toegelicht door M.F.G. Parmentier (Christelijke Bronnen, I), Kampen, Kok, 1989. - Bloeml. van patristische verklaringen bij 1 Sam. 28.

*Pelgrim, 1976 = Demeyer (R.)-Hoste (A.)-Wagenaar (C.), Pelgrim naar de

[p. 52]

bronnen; hoogtepunten uit de spiritualiteit, Tielt-Amst., Lannoo, 1976. - Met vert. uit Oudvaders (Wagenaar), Kerkvaders (Hoste) en Mystieken (Demeyer).

*Perponcher, Mengelwerk, IV-VIII, 1783-1786 = de Perponcher (W.E.), Mengelwerk. IV.; V.; VI.; VIII. Stukje, Utrecht, van Schoonhoven, 1783; 1783; 1783; 1786. - Bevat resp. vert. van Horatius; Cicero; Horatius en Cicero; Arrianus/Epictetus.

*Pfister/Voogd-van Kleeff, Ondergang, 1942 = Pfister (K.), Ondergang van het Romeinsche imperium. Geautoriseerde vertaling door J.A.E. Voogd-van Kleeff, Amst., Roskam, 1942. - Met vele fragm. in vert. Herdr.: 1944.

*Raedemaeker, Vóórsokratici, 1953 = De Raedemaeker (F.), De philosophie der vóórsokratici (Philosophische Bibliotheek), Antw.-Amst., Stand., 1953. - Met vert. van de bewaarde fragm. en getuigenissen. Zie Personenregister op p. 409-415.

*Roy-Demeyere, Grieken, 1967 = Van Roy (P.)-Demeyere (G.), De Grieken, 1. Opvoeding - Liefde en huwelijk - De Atheense democratie, Antw., Plantijn, 1967. - Bloeml. in (deels geleende) vert., voor schoolgebruik. Op p. 119-120: Overzicht van de geciteerde werken. Niet voortgezet.

*Ruts, Apocriefen, 1927 = Ruts (C.), De apocriefen uit het Nieuw Testament, 1. Evangeliën en Kerkstemmen, Brussel, Felix, 1927. - Vert. van N.T. apocriefen en andere vroeg-christelijke geschriften.

*Ruyter, Gevleugelde woorden, 1906 = Gevleugelde woorden. Verzameling van bekende citaten in verschillende talen... met de vertaling in het Nederlandsch, bijeengebracht door J.H. de Ruyter..., Amst., Becht, 1906. - Ook talr. Gr. en Lat. ‘gevleugelde woorden’. Vermeerderd herdrukt, tot: 1950⁵ (bezorgd door J. Tersteeg).

*Sailer/Steenwijk, Brieven, I-III, 1828 = Sailer (J.M. von), Brieven uit alle Eeuwen der Christelijke Tijdrekening... uit het Hoogduitsch door M.A. van Steenwijk, 3 dln., Leyden-Rott., van Leeuwen-'s-Hertogenbosch, Arkesteyn, 1828. - Dln. I-II en een stuk van deel III betreffen de Oudheid. Herdr.: Rott., Thompson, 1830. Van Steenwijk vertaalde terug uit de grondtekst.

*Sailer/Steenwijk, Reliquien, 1835 = Sailer (J.M.), Reliquien of uitgelezene plaatsen uit de schriften der vaders en leeraars der Kerk... Uit het Hoogduitsch door M.A. van Steenwijk, Grav., ten Hagen, 1835. - Bloeml. van korte fragm. uit Ambrosius, Augustinus e.v.a.

*Schermer, Poëzy, 1712 = Lukas Schermers Poëzy, Haarlem, van Kessel,

[p. 53]

1712.
- Bevat vert. van Batrachomyomachia (in 1709 zelfstandig gepubliceerd), Horatius en Juvenalis (in 1709 al gepubliceerd). Herdr. tot: Rott., Losel, 1743³.

*Schockaert, Levenswijsheid, 1939 = Levenswijsheid der Latijnsche dichters. Keuruittreksels naar het Latijn in Nederlandsche verzen vertaald door R. Schockaert, Leuven, Nova et Vetera, 1939. - Allerlei korte fragm., tekst en vert. Volledig opgenomen in het volgende.

*Schockaert, Bloemlezing, 1942 = Schockaert (Rufin), Bloemlezing uit Latijnsche dichters. Keuruittreksels, zinspreuken en spreekwoorden met berijmde vertaling, Leuven, Warny, 1942. - Uitgebr. verzameling teksten en vert. van korte fragm. Herdr.: 1951.

*Schokkende redevoeringen, 1990 = Schokkende redevoeringen. Samengesteld en van inleidingen voorzien door J.P. Guépin, Amst., Nijgh & Van Ditmar, 1990. - Bevat vert. redes van Cicero (2), Demosthenes, Johannes Chrysostomus en Libanius.

*Schrant, Bloemlezing, 1836 = Schrant (J.M.), Bloemlezing uit de Christelijke oudheid, Eerste deel, eerste stuk, Leyden, van Leeuwen, 1836. - Vertaalt fragm. uit 12 verschillende geschriften.

*Schultz/Worp, Een kind, 1966 = Een kind is ons geboren; kerstpreken uit de 4e tot de 20e eeuw, verzameld en ingeleid door Hans Jürgen Schultz. [Nederlands van A. van der Worp] (Bibliotheek van Boeken bij de Bijbel, 52), Baarn, Bosch & Keuning, 1966.

*Schuur, Antwoord, I-II, 1688 = Antwoord aen den Nieuwen Wegwyzer. Tot onderrigtinge der genen die den Weg der Waerheid rakende de leere der Genade Gods opregtelijk zoeken... Door A.V.S.P.L.D.G. [= Andreas Vander Schuur Priester Licentiaet der Godgeleerdheid], 2 dln., Utrecht, vanden Eynden, 1688. - Met passim fragm. uit Latijns-christelijke schrijvers, vnl. Augustinus en Prosper.

*Schwartz, Barnsteen, 1953 = Barnsteen. Een bundel verhalen uit de klassieke oudheid, vertaald en toegelicht door M.A. Schwartz, Amst.-Brussel, Elsevier, 1953. - Identieke herdr., zonder de afbeeldingen: Amst., Athenaeum-Polak & Van Gennep, 1991. Deze laatste uitgave verschijnt na 4 herdr., tussen 1965 en 1983, die t.o.v. 1953 waren herschikt en in de afdeling ‘geschiedenis’ met enkele fragm. uitgebreid. Wij vermelden in onze lijst telkens de paginering van de 1953 (= 1991)-editie én van de laatste herdr. vóór 1991, nl.: Schwartz, Verhalen, 1983⁵ = Schwartz (M.A.), Verhalen uit de oudheid, Amst., Manteau, 1983⁵.

[p. 54]

*Sélincourt/Jelgersma, Herodotus, 1966 = de Sélincourt (Aubrey), De wereld van Herodotus (Aula-Boeken, 239), Utrecht-Antw., Spectrum, 1966. - Bevat vert. uit de vroege Gr. literatuur, door Titia Jelgersma.

*Sellmair/Roose, Zakspiegel, 1945 = Sellmair (Josef), Zakspiegel van Elckerlijc. Woorden van Meesters. Nederlandsche bewerking door Lode Roose, Brugge-Brussel, Kinkhoren, 1945. - Korte citaten gebloemleesd uit de wereldliteratuur, ook veel Gr. en Lat.

*Sesam Wereldgeschiedenis, II-IV, 1960 = Sesam Nieuwe geïllustreerde wereldgeschiedenis. [Nederlandse bewerking onder redactie van E. Straat], 2de; 3de; 4de deel, Baarn, Bosch & Keuning, 1960. - Ned. bewerking van de Världshistoria van C. Grimberg en R. Svanström. Bevat talr. korte fragm. van Gr. en Lat. auteurs in vert., deels geleend, deels van de hand van E. Straat. Uitgebr. heruitgave, met titel Grote geïllustreerde wereldgeschiedenis: Amst., Amsterdam Boek, 1972-1973.

*Sicking, Antieke pleidooien, I-II, 1969 = Antieke pleidooien I; II... Vertaald en toegelicht door C.M.J. Sicking (Phoenix Klass. Pock., 22; 23), Bussum, De Haan-Antw., Stand., 1969. - 10 integrale vert. van Gr. redevoeringen.

*Siegenbeek, Museum, I-IV, 1812-1817 = Siegenbeek (Matthijs), Museum... Eerste deel; Tweede deel; Derde deel; Vierde deel, Haarlem, Loosjes, 1812; 1813; 1814; 1817. - Bevatten resp. vert. van Vergilius (p. 217-233); Cicero (p. 187-198); Aeschines en Demosthenes (p. 154-192); Plato (p. 123-197). Enkele vert. van Siegenbeek werden zelfstandig gepubliceerd, andere in verspreide publ. van zijn hand.

*Sissau, Bloemlezing, 1962 = Sissau (Jan), Bloemlezing uit de Helleense lyriek, in: Studiën en Berichten, [59] (1962), p. 29-109. - Bloeml. van fragm. in vert.

*Sissau, Bloemlezing, 1971 = Sissau (Jan), Bloemlezing uit de Griekse lyriek, in: Studiën en Berichten, 68 (1971), p. 96-206. - Bloeml. van fragm. in vert.

*Sizoo, Herleefd verleden, 1951 = Sizoo (A.), Herleefd verleden. Schetsen uit het dagelijkse leven van 2000 jaar geleden..., Kampen, Kok, 1951. - Doorspekt met vert., vnl. van papyri en opschriften. Herdr.: (Boeketreeks, I), 1958.

*Sizoo, Christenen, 1953 = Sizoo (A.), Christenen in de antieke wereld, Kampen, Kok, 1953. - Grotendeels bloeml. van christelijke geschriften in vert.; register op p. 203-204.

*Slits, Stededicht, 1990 = Slits (Franciscus Petrus Thomas), Het Latijnse stededicht. Oorsprong en ontwikkeling tot in de zeventiende eeuw..., Amst., Thesis

[p. 55]

Publishers, 1990. - Geeft passim tekst en vert. van Gr. en Lat. stededichten, o.m. uit Anthologia Graeca en uit de Urbes van Ausonius. Zie Index van auteurs op p. 385-392.

*Sluiter, Perversa subtilitas, 1988 = Sluiter (I.), Perversa subtilitas. De kwade roep van de grammaticus, in: Lampas, 21 (1988), p. 41-65. - Bevat vert. van epigrammen uit de Anthologia Graeca en van Ausonius, en een fragm. van Bibaculus.

*Smit, Glorie, 1940 = Glorie van Paschen. Oude Paaschliederen en -gedichten bewerkt door Gabriël Smit (De Bongerd Reeks), Utrecht, Spectrum, 1940. - Met vert. uit 2 vroeg-christelijke hymnen; hernomen in het volgende:

*Smit, Jaar, 1954 = Het jaar van de Heer. Gedichten voor het kerkelijk jaar, bewerkt door Gabriël Smit (De Zonnewijzer, 7), Utrecht-Antw., Spectrum, 1954.

*Someren, Uyt-spanning, 1660 = J.V. Somerens... Uyt-spanning der Vernuften..., Nymegen, van Hervelt, 1660. - Bevat vert. van Anacreontea, uit de Anthologia Graeca, van Theocritus en Horatius. Titeluitg., ‘oversien ende verbetert’: Gorinchem, Lever, 1686.

*Spiegel, 1988 = Spiegel van de Griekse poëzie van oudheid tot heden, samengesteld door Hans Warren en Mario Molegraaf, Amst., Meulenhoff, 1988. - Uitgebr. bloeml. van vert., deels overgenomen, deels nieuw gemaakt door diverse vertalers. Herdr.: 1988.

*Spruit, Textus, 1973 = Textus iuris Romani. Teksten ten gebruike bij de studie van het Romeinse recht, vertaald en samengesteld door J.E. Spruit, Deventer, Kluwer, 1973. - Tekst en vert. van 412 nrs. Uitgebr. herdr.: 1977. Zie daarna:

*Spruit-Feenstra, Textus, 1987 = Textus iuris Romani. Teksten ten gebruike bij de studie van het Romeinse recht, samengesteld en vertaald door J.E. Spruit en R. Feenstra, Derde druk, Deventer, Kluwer, 1987. - Deze druk combineert de Textus van Spruit en Vermogensrecht van Feenstra-Smidt tot één boekdeel. Herdr.: 1989.

*Stemberger/Thewissen, Bijbel en Christendom, I-IV, 1978-1979 = De Bijbel en het Christendom. Kerngedachten uit 20 eeuwen christelijke traditie. Onder redactie van G. Stemberger... Vertaling W. Thewissen, 4 dln., Haarlem, De Haan, 1978-1979. - In deel I, p. 49-264, rijke bloeml. in vert. van antieke en vroeg-middeleeuwse teksten; in deel IV comm. (p. 7-132) en summier bronnenregister (p. 304) bij deel I.

[p. 56]

*Stibbe, Geschiedenis, 1969 = Stibbe (C.M.), Sparta. Geschiedenis en cultuur der Spartanen van praehistorie tot Perzische oorlogen, Bussum, de Haan, 1969. - Met o.m. vert. van Alcman en Tyrtaeus.

*Stock, Antieke welsprekendheid, 1945 = Stock (R.), Antieke welsprekendheid. Eerste deel. De antieke rhetoriek en de welsprekendheid tot omstreeks 300 v. Chr. (Hellas en Rome, I), Antw., DNB, 1945. - Bevat vele fragm. in vert.

*Straaten, Stoa, 1969 = van Straaten (M.), Kerngedachten van de Stoa (Kerngedachten, 7), Roermond, Romen, 1969. - Op p. 61-150 vert. fragm. Register op p. 187-188.

*Stricker, Horus, I-II, 1963-1968 = Stricker (B.H.), De geboorte van Horus, 2 dln. (Mededelingen en Verhandelingen van... ‘Ex Oriente Lux’, 14. 17), Leiden, Brill, 1963-1968. - Met 700 citaten betr. antieke religie en biologie van voort-planting in Ned. vert.

*Thierry, Opstandingsgeloof, 1978 = Thierry (J.J.), Opstandingsgeloof in de vroegchristelijke kerk, Amst., Buijten-Schipperheijn, 1978. - Bevat passim stukken vert.

*Thierry, Vrouwen, 1990 = Thierry (J.J.), Vrouwen in de vroegchristelijke kerk, 's-Gravenhage, Boekencentrum, 1990. - Met vele, vaak uitvoerige, citaten in vert.

*Valckenaere, Bloemlezing, 1913 = Valckenaere (A.), Vertaling van ‘Bloemlezing uit de Grieksche lierdichters’, [Westmalle, Trappisten-Abdij], 1913 (overdr. uit Nouveaux Essais Pédagogiques, 1912-1913). - Vertaald worden alle stukjes uit de schoolbloeml. van A. Geerebaert, Luik, 1913 (en vele herdr.).

*Verbruggen, Teksten, 1967 = Teksten uit de oudheid, vertaald en bewerkt door H. Verbruggen, Lier, Van In, 1967. - Bloeml. voor schoolgebruik. Talr. fragm. in vert., nu en dan geleend, met en zonder bronvermelding. Uitgebr. in herdr. van 1969 en 1980 (verschillende nieuwe ‘oplagen’).

*Verhagen, Nachtwaken, 1913 = Nachtwaken. Gedichten van Balthazar Verhagen, Nijm., Prakke, 1913. - Bevat 6 stukken Gr. en Lat. poëzie in vert.

*Verhoeven, Voorbij het begin, I-II, 1984-1985 = Verhoeven (Cornelis), Voorbij het begin. De Griekse filosofie in haar spiegel, I. Figuren; II. Termen en thema's (Amboboeken), Baarn, Ambo, 1984-1985. - Bevat talr. korte fragm. in vert., soms van eigen hand, vaak geciteerd uit bestaande vert.

*Verholentheden, 1706 = De verholentheden van het cloosterlyk leven... Eerst in

[p. 57]

het Fransch geschreven en nu vertaelt in het Nederduyts met... Stucken van eenige H.H. Vaders, rakende het vertrocken leven, Ghendt, de Clerck, 1706. - Op p. 123-189 vert. uit patristische geschriften. Op p. 191 signeert A.V.L. = wsch. Adrianus Van Loo.

*Vijfentwintig eeuwen, 1982 = 25 eeuwen filosofie. Teksten/Toelichtingen. Redactie: Jan Bor en Sytske Teppema, Meppel-Amst., Boom, 1982. - In 1. De antieke filosofie (p. 29-80) essays over en vert. teksten van antieke filosofen. Herdr. tot: 1987³ (herzien).

*Vitringa, Wijsbegeerte, 1855 = Vitringa (A.J.), De Wijsbegeerte voorgesteld in hare ontwikkeling... Eerste deel, Arnhem, Thieme, 1855. - Bevat vert. van een aantal stukken uit Aristoteles, Plato en Xenophon.

*Vollenhove, Poëzy, 1685 = J. Vollenhoves Poëzy, Amst., Boom, 1685. - Bevat alle vert. van Vollenhove, o.m. uit de Anthologia Graeca, Euripides, Sophocles, Lucanus, Ovidius, Seneca, Silius Italicus, Statius en Vergilius. Herdr.: 1686.

*Vondel, Grotius Testament, 1645 = Grotius Testament... In Vredestadt, By Gerusthart de Wit [Rott., Naeranus?], 1645. - Vert. met bindteksten van dln. uit Hugo Grotius' Rivetiani Apologetici... Discussio (1645), door R.C. [= Roomsch-Catholiek = Joost van den Vondel]. Hierin een groot aantal korte citaten uit antieke, vnl. christelijke, geschriften. Herdr., met aantekeningen: Vondel, De werken, X, 1889, p. 201-326.

*Vondel, De werken, I-XXX, 1888-1893 = De werken van J. van den Vondel. Uitgegeven door J. van Lennep. Herzien en bijgewerkt door J.H.W. Unger, 30 dln., Leiden, Sijthoff/Gent, Siffer, 1888-1893.

*Vondel, De werken, I-X, 1927-1937 = De werken van Vondel. Volledige en geïllustreerde tekstuitgave in tien deelen..., Amst., Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1927-1937. - Een bijkomend deeltje (1940) geeft een ‘alphabetische inhoudsopgave’.

*Vondel, Volledige dichtwerken, 1937 = Vondel, Volledige dichtwerken en oorspronkelijk proza, verzorgd en ingeleid door Albert Verwey, Amst., Becht, 1937. - Uitgave in 1 band, in gemoderniseerde spelling. Herdr.: 1986 (anastatisch; met nieuwe inleiding).

*Vosmaer, Gedichten, 1887 = Vosmaer (C.), Gedichten, Leiden, Sijthoff, 1887. - Bevat op p. 37-59 (passim) de meestal eerder gepubliceerde vert. van Anacreontea, Aristophanes, Theocritus, Catullus, Horatius, Vergilius, m.a.w. alle vert. van Vosmaer, behalve de twee Homerische epen. Veel is ook reeds

[p. 58]

opgenomen in: Vosmaer (C.), Vogels van diverse pluimage, [3]. Gedichten, Leiden, Sijthoff, 1879.

*Vries, Bronnen, 1962 = Bronnen voor de geschiedenis van het Nieuwe Testament, bijeengebracht door G.H. de Vries, Haarlem, Tjeenk Willink, 1962. - Bloeml. van Gr. en Lat. teksten met vert.

*Vriesland, Hof van Eros, 1941 = In den hof van Eros. Verhalen, brieven en overpeinzingen, verzameld en ingeleid door Victor E. van Vriesland (De Onsterfelijken), Amst., Contact, 1941. - Bevat ook een aantal vert. uit antieke geschriften, meestal overgenomen.

*Vriesland, Eros op den Parnassus, 1946 = Eros op den Parnassus. Minnepoëzie uit alle tijden, verzameld door Victor E. van Vriesland (De Onsterfelijken), Amst., Contact, 1946. - Bevat ook een aantal vert. uit antieke poëzie, meestal overgenomen.

*Vromen, Hippolytus, 1984 = Hippolytus van Rome, De Apostolische Overlevering - Eucharistische gebeden uit de traditie. Uit het Latijn vertaald en ingeleid door Frans Vromen (Kerkvaderteksten met Commentaar, 6), Bonheiden, Abdij Bethlehem, 1984. - De ‘eucharistische gebeden’ zijn vertaald uit verschillende vroeg-christelijke geschriften.

*Vürtheim, Grieksche letterkunde, 1918 = Vürtheim (J.J.G.), Grieksche Letterkunde. Grepen uit de Helleensche en Hellenistische perioden... (Wereldbibl., 368), Amst., Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1918.

*Vürtheim, Grieksche lyrische dichters, 1921 = Vürtheim (J.), Grieksche lyrische dichters en hunne poëzie (Wereldbibl., 419), Amst., Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1921.

*Wägner, Hellas, 1860 = Wagner [= Wägner] (W.), Hellas. Het land der oude Grieken... Uit het Hoogduitsch door I.C. van Deventer..., Haarlem, Kruseman, 1860. - Bevat vert. van S.J. van den Bergh. Herdr.: Leiden, Noothoven van Goor, [1881].

*Waele, Antieke geschiedschrijving, 1946 = De Waele (E.), Antieke geschiedschrijving (Hellas en Rome, 3), Antw., DNB, 1946. - Met talr. fragm. in vert.

*Wagenaar, Bidden, 1987 = Bidden met de kerkvaders. [Vertaling en bewerking: Christofoor Wagenaar], Antw.-Breda, Unistad, 1987. - Gaat, via een Italiaanse bewerking, grotendeels terug op het Franse model van Hamman/Beekman, Gebedsbron, 1957.

[p. 59]

*Westerbaen, Gedichten, 1657 = Gedichten van Jacob Westerbaen, Grav., Tongerloo, 1657. - Bevat vert. van Horatius, Juvenalis, Ovidius (alleen uit Her.) en Vergilius (Aen. 4). Uitgebr. herdr.: Het eerste deel der Gedichten..., 1672 (bevat de vert. van Horatius, Juvenalis, Ovidius' Her.); Het tweede deel der Gedichten..., 1672 (bevat de vert. van Ovidius' Ars amandi en Remedia amoris, Seneca, Terentius); Het derde deel der Gedichten..., 1672 (bevat de vert. van Vergilius' Aeneis).

*Westerhuis, Citatenboek, 1957 = Westerhuis (D.J.A.), Prisma Latijns citatenboek. Ook bevattende liederen, opschriften etc. (Prisma-Boeken, 316), Utrecht-Antw., Spectrum, 1957. - Met tekst, vert. en bronvermelding, 2205 nrs.

*Willems, Nalatenschap, 1856 = Nalatenschap van J.F. Willems..., Gent, De Busscher, 1856. - Bevat op p. 91-106 de vert. van Catullus, Horatius en Tibullus, die Willems bij leven reeds publiceerde.

*Win, Griekse filosofie, 1970 = de Win (X.), Griekse filosofie (Hoogtepunten van de Antieke Cultuur, G 9), Antw., DNB, 1970. - Bevat vooral Plato-fragm.; ook enkele korte vert. uit Xenophon, Aristoteles en Marcus Aurelius.

*Wiselius, Poëzij, 1818 = Mengel- en Tooneel Poëzij van Samuel Iperuszoon Wiselius..., Eerste deel, Amst., Gartman-van der Hey, 1818. - Bevat vert. van Carm. Lat. epigr., Pervigilium Veneris en Pindarus.

*Woestijne, Verzameld werk, I-II, 1948-1949 = van de Woestijne (Karel), Verzameld werk, Eerste deel; Tweede deel, Brussel, Manteau, 1948-1949. - Hierin alle vert. uit Aeschylus, Anacreon, Homerus en Sappho.