Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

VI.
Van de Krombeenen, wiens voeten van onderen wydt van malkanderen staan, en de knien malkanderen aanraken.

Dat zoort van menschen zwiert met het lyf heen en weer, die zodanig met kromme [cura] beenen gaan, dat beyde de knien malkanderen aanraken, terwyl de voeten van onderen wydt van malkanderen staan. Voor dezen twyffelde ik, waar voor dit gebrek gehouden moest worden; of 't mogelyk ontstont uyt een weekheydt der beenderen, gelyk in kinderen met de [rachitis] engelsche ziekte gequelt, dan of 't liever aan de slappigheydt der banden, waar mede de aangroeyzels van 't dye en 't scheenbeen vastgemaakt worden, toe te schryven was? Aldus over deze zaak in twyffel staande, komt my een doodt lichaam van een be-

[p. 1010]

jaarde [valgus] krombeen te voren. Aanstonts onderzogt ik zulks, en ten eerste begreep ik de reden van 't gebrek. Namentlyk in beyde de beenen was de inwendige holligheydt van 't bovenste van 't scheenbeen veel dieper, als de uytwendige holte van 't zelfde been, waar door nootzakelyk het inwendige gedeelte van dit lidt moest hellen na dat van 't andere, en beyde aldus malkanderen aanraken. Zie hier van de 2. Figuur van de 1. Plaat. Derhalven die deze menschen, na dat ze volwasschen zyn, aannemen om te genezen, en de genezing aanvaarden met werktuygen en banden, doen qualyk; want het is onmogelyk in volwassche menschen te maken, dat de holte ondieper, of het aangroeizel van 't dybeen verlengt wordt, tot dat het met die holte overeenkomt: maar in de tedere jeugt vermogen deze werktuygen veel, en kennen dit gebrek voorkomen, als mede die geneesmiddelen, welke de zurigheydt der vogten na de beenderen gebragt, verzagten, en de daar uyt ontstane weekheydt der beenderen vastmaken: Want schoon weynige met proeven deze zaak onderzogt hebben, echter ben ik verzekert, dat de beenderen van een mensch met een zekere zuure vogtigheydt doortrokken zynde, zo week worden, dat ze de taayheydt en buygzaamheydt van een teentje verkregen hebbende, konnen worden gebogen, gelyk men ziet te geschieden in die geenen, welke met de engelsche ziekte en scheurbot gequelt zyn. Aldus hebbe ik bevonden, dat de beenderen der kinderen, in een zuure vogtigheydt lang geweekt, zodanig week worden.

Blykt hier nu niet uyt de reden van die merkwaardige ziekte, waar mede een Vryster in Vrankryk aangedaan was, namentlyk wiens beenderen alle zo week als koek waren? Ook oordeele ik niets erger voor kinderen te konnen zyn, welkers beenderen aldus aangedaan zyn, als dat ze gedwongen worden op hare beenderen te staan, en dat nog grooter quaadt is, te gaan. Want de weeke [juncturae] gewrigten door de zwaarte van den opleggenden last worden verwydert, derhalven veroorzakenze alle de qualen, dewelke men dagelyks in kinderen, met de Engelsche ziekte geplaagt, ziet te geschieden. Beschouw maar eens de 2. Figuur van de eerste Plaat, alwaar een kromte van 't dyebeen vertoont wordt. Op de zelfde Plaat in de 3. Figuur, ziet ge vier Toonen van een volwassche mensch, waar in buyten de oppervlakte van de huyt de huydttepeltjes van de huydt, en 't netwyze lichaam ontbloot, te voorschyn komen: zy puylen waarlyk zodanig uyt, dat men ze duydelyk zien kan, indien net voorwerp in de zonneschyn gestelt, door een goedt vergrootglas bezigtigt wordt: om dat deze tepeltjes voortkomen uyt de uyteyndens der zenuwen, ontstaan 'er menigmaals [clavi] Exteroogen of Lekdorens,

[p. 1011]

dewyl de voeten door naauwe schoenen al te veel gedrukt zynde, meer tepeltjes by malkanderen verzamelt worden, en worden zo hardt als eeldt, zomtydts als kraakbeen, hoorn, of een nagel. 't Is ook geen wonder, dat deze Lekdorens menigmaal zo gevaarlyk, ja zelfs doodelyk geworden zyn, wanneer een onvoorzigtig Meester dezelve qualyk behandelt heeft.