Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

[p. 435]

Antwoort Van Fredrik Ruysch Aan den zeer Geleerden Heer M. Abrahamus Vaterus, Zeer schrander Student in de Medicyne,
Op deszelfs Ontleedtkundige voorstellige brief,

Aangaande De verborgene wegen van de Long, door welke de ingeademde lucht tot in het bloedt doordringt; als mede aangaande het tuygwerkelyke maakzel van de schyvaten, en de beginzelen der zenuwagtige vezelen in de herssenen.

FREDRIK RUYSCH, wenscht den zeer Geleerden Heer M. ABR: VATERUS, veel heyl en zegen.

Die dingen, welke gy my in Uwen Ontleedtkundigen voorstelligen Brief hebt voorgestelt, zyn zo gewichtig en verborgen, dat de schranderste vernuften tot nog toe niet in staat geweest zyn, om dezelve uyt te leggen; derhalven wilt niet geloven, dat ik die zwarigheden ten eenemaal zal oplossen, voornamentlyk nadienze de scherpte des gezichts ontvlieden, en oogzienelyk niet kunnen worden vertoont, en daarom wordenze niet ten onregten van U Verborgen gezegt: evenwel zal ik trachten, zo veel ik zal kunnen, eenig licht aan de zelve te geven; en wat myn gevoelen is, zal ik gaarne bekent maken.

[p. 436]

Derhalven wat de eerste voorstelling aangaat, namentlyk, welke de verborgene wegen zyn, waar door de ingeademde lucht tot in 't bloedt doordringt? ik antwoorde; dat de lucht door de Long in 't bloedt vermengt wort, kan in 't geheel wel niet ontkent worden; maar dat al de lucht, waar mede het bloedt vervult wordt, door de Long alleen gebragt wordt, durf ik (behoudens het oordeel van anderen) niet verzekeren, dewyl 'er nog wegen zyn, die niet minder bequaam zyn om 't zelve te verrigten, waar van wy onder nader spreken zullen.

't Is nu ieder een bekent, dat de lucht door de haayrige uyteyndens der [bronchia] longepypen, in de [inspiratio] inademing gedrukt wordt tot in de vliezige en blaasagtige [cellulae membranosae & vesiculares] huysjes, die het grootste gedeelte der longe uytmaken.

Ik oordeele zeker te zyn, dat alle vliezen van ons lichaam met een [latex serosus] wyagtig vogt besproeyt worden; dog niet door hulp van de voorgegeve kliertjes van Malpighius en Steno, dewelke niemandt vertonen kan: maar ik ben van gevoelen, dat dit aan de donzige fyne uyteyndens der slagadertjes toe te schryven is.

Wie zal ontkennen, dat de lucht zich lichtelyk met een wateragtig vogt vermengt? voornamentlyk, om dat 'er niets bekender is, als dat de lucht in een wateragtig vogt, en dit wederom door de warmte in lucht verandert kan worden.

My schynt genoegzaam te blyken uyt den omloop van 't bloedt en myne konstige opvulling der vaten, dat de [vasa lymphatica] watervaten niet allen, maar ook de uyteyndens der aderen togtgaatjes hebben, en dat derzelver togtgaatjes [recipientes] ontfangende, en [& admittentes pori] toelatende zyn.

Deze vastgestelt zynde, oordeele ik, dat de lucht door de longepypen tot in de vliesagtige en blaasagtige huysjes gedrukt zynde, door behulp van de spieren van de [thorax] borst, en 't [diaphragma] middelrift, aldaar eyndelyk verenigt en vermengt wordt, met een wateragtig of wyagtig vogt, door de uyterste uyteyndens gelyk als een dauw in de gezegde huysjes uytgestort.

Ik mene, dat de wyagtigheydt van 't bloedt alzo met lucht vermengt zynde, eyndelyk van de uyterste takjes der aderen en watervaten opgeslorpt, en in 't bloedt overgebragt wort.

Ik hebbe boven gezegt, dat alle de vliezen van ons lichaam gestadig besproeyt worden met een wyagtig vogt, uyt de uyteyndens der slagaderen voortkomende: dit bevestigt myne nieuwe manier van opvullen, waar door ik zeer klaar in myne bereyde zaken aanwyze en toone, dat de waschag-

[p. 437]

tige stoffe ten eenemaal uyt de uyterste uyteyndens der slagadertjes gelyk een dauw zodanig uytgestort wort, dat de voorwerpen hoogroodt van kouleur worden, en dat zonder eenige tegennatuurlyke [extravasatio praeternaturalis] uytstorting buyten de vaten.

Indien iemant zodanige voorwerpen aan myn huys bezien heeft, zal hy lichtelyk tot myn gevoelen overgaan: want men kan de gemelde waschagtige stoffe gemakkelyk zien, dewelke als een rook of dauw uyt de [pori emittentes] uytzendende togtgaatjes voor zich uytgang gezocht heeft, gelykerwys de gylige [chylo-serositas] wyagtigheydt van 't bloedt (op dat ik zo spreke) in een levendig mensch.

Ondertusschen, zeer naauwkeurige Heer, kan ik niet geloven, dat 'er zich iemandt aan stoten zal, namentlyk dat ik vastgestelt hebbe, dat in de alleruyterste uyteyndens der slagadertjes, in de plaats van root bloedt in een volmaakte gezontheydt, een gylig wyagtig vogt zich onthoudt: want zulks blykt genoegzaam in de huydt en andere delen van 't lichaam, dewyl het bloedt zyne rode kouleur afleydt, eer dat het tot het uyterste uyteynde gekomen is.

Nademaal nu zo veel luchts door de long ingehaalt zynde, niet genoeg is om 't leven op te houden, oordele ik, dat 'er andere niet minder bequame wegen gevonden worden voor 't inkomen van de lucht in 't bloedt; namentlyk, dat 'er in de huydt zo wel [pori admittentes] toelatende, als [emittentes] uytzendende togtgaatjes zyn.

Dit blykt klaar uyt de [mercurius] kwik, en 't leggen van [cantharides] spaansche vliegen op de huydt; derhalven wordt de toegang van de lucht in ons lichaam door deze gaatjes zo min belet, als de kwik en spaansche vliegen: en dezelve binnen gekomen zynde, wordt door de perssing van de omringende of uytwendige lucht vermengt met de wyagtigheydt, waar mede, gelyk ik boven gezegt hebbe, de inwendige deelen besproeyt zyn, welk mengzel eyndelyk van de uyteyndens der adertjes en watervaten opgeslurpt worden.

In een volmaakte gezontheydt wort 'er zo veel luchts in 't bloedt gebragt, als 'er vereyscht wort; nogtans gebeurt het zomtydts, dat het bloedt overstolpt wordt van al te groten overvloedt van lucht, gelykerwys menigmaal gebeurt in die genen, dewelke schielyk sterven; gelyk ik in een vrouw hebbe aangemerkt, die schielyk uyt de weerelt gerukt was, en wiens lichaam ik opende: wat geschiedt 'er? de borst geopent zynde, was het hart van een verbaasde grootheyt, en dat wegens de lucht, waar mede het vervult was, byna zonder eenig bloedt, 't welk klaar bleek door de punt van 't snymesje: want die daar in gestoken zynde, zonk het hart zo schielyk neder, als een blaas met lucht opgevult, en met een punt van een mes doorgestoken.

[p. 438]

Ik oordeele, dat zodanig een quaal doodelyk wordt door een al te grote menigte van lucht, dewelke in 't harte vermeerdert en op malkandere gehoopt zynde, den toegang van 't bloedt in 't hart belet heeft.

Wat de tweede voorstelling aanbelangt, namentlyk aangaande het tuygwerkelyke maakzel van de [vasa secretoria] schyvaten: Nadien dit my tot nog toe veel zwarigheydt gemaakt heeft, en ik my als nog in deze zaak niet heb kunnen voldoen, ben ik genootzaakt hier van stil te zwygen, tot dat ik de vaten der mammen, [parastatae] bystanders, enz. klaarder zal nagevorscht hebben.

Deze dingen dan overlatende, zal ik my tot de derde begeven, namentlyk aangaande de beginzels der zenuwagtige vezeltjes in de herssenen.

Ik oordeele, dat deze vezeltjes haar oorspronk hebben uyt de [tractus medullares] mergstreken van 't verlengde merg, en dat met een zeer fyn beginzel, voornamentlyk omtrent den nek, met het [membranula arachnoidea] spinnewebs vliesje bekleedt zynde; uyt welk vliesje zy echter niet voortkomen, gelyk de zeer vermaarde Blasius en zyne navolgers gestelt hebben: want deze mergstreken, eer ze het merg verlaten, en nog niet met den naam van zenuwen genaamt worden, kunnen voor 't gezicht gebragt worden, dog niet zonder een konstige behandeling; en daarom heb ik ze nooyt van anderen in 't voorwerp zelfs aangetoont, gezien. Ja, wat 'er uyt derzelver figuuren te besluyten is, laat ik andere oordeelen; al wat ik over deze zaak heb laten afbeelden, vertoone ik, en beware de voorwerpen zelfs.

In de 12^e. voorstellige Brief, in de 2. figuur van de 15^e. Tafel, heb ik een gedeelte van 't verlengde merg, met zyne langwerpige, en de onder deze leggende ronde mergstreken laten afbeelden.

Wie een opregte kennis van deze zaak begeert, moet gewaarschouwt worden, dat hy de herssenen niet kookt, maar in den natuurlyken staat behoudt, gelyk ik doe, en ze beware zodanig, datze levendige herssenen verbeelden, alleenlyk maar met haar eenigzints door een bequaam vogt te verharden.

't Is ook te verwerpen, 't geen zommige doen, die na de verharding de herssenen met de vingeren in mooten verdelen; 't welk gedaan zynde, komen 'er strepen te voorschyn, gelykerwys in kaas, die nog niet zeer verhardt, en in stukken gescheurt is; en deze zoeken ze ons voor streken der herssenen op te dringen.

Zyt hier mede gegroet, zeer geleerde Heer, en volhart my te beminnen.

Geschreven te Amsterdam in myn Bevlydtkamer, den twintigsten van Wintermaant. 1713.