Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

[p. 256]

De Vierde Ontleed-kundige voorstellige brief Aan den zeer vermaarden Heer Frederik Ruysch,
Medicyne Doctor en Hoogleeraar in de Ontleed- en Kruyd-kunde, enz.
Aangaande de Kliertjes, Vezels, en celletjes of huysjes van de Milt, enz.
Door Joh. Jac. Campdomercus.

Zeer Vermaarde Heer,

Nooyt zou ik U Ed:, met zoo zwaarwigtige bezigheden bezet, hebbe durven stooren, ten zy my Uwe goedhartigheyd nu genoeg gebleken was, waar mede gy Uw niet verontwaardigt hebt die geene met een vriendelyk gelaat te ontfangen, dewelke in Anatomische zaaken, en in de studie van de Medicynen, of om vermaak, of om nuttigheyd, zig tragten te oeffenen. Welkers studien Uw zoo zeer ter herten gaan, dat gy niets van dat geen, 't welk tot de waare en volmaakte kennis van de Ontleed-kunde nuttig schynt, overslaat; maar alles, dat nootzakelyk is om te weeten, aan de Leerlingen, U Ed: toevertrouwt, openhertig mededeelt, en aldus een weg baant, om in 't binnenste van deze konst in te dringen. Zoo groot blykt uwe genegentheyd omtrent haar, dat gy, gelyk het een opregt Hoogleeraar, en die zyn aanbevole bediening met luyster zoekt waar te nemen, past, haar houd als uwe Zoonen, en altyd met een vaderlyke liefde ontfangt, en uw noyt verontwaardigt, om op haare verschillen, schoon ze nog zoo gering zyn, vriendelyk te antwoorden.

[p. 257]

Steunende derhalven op deze goedgunstigheyd, vermaarde Heer, heb ik geen zwarigheyd gemaakt, U Ed: met myn vraagstukken moeylyk te vallen, niet twyffelende, of gy zult deze stoutigheyd ten goeden opneemen.

In de Anatomische Demonstratie, onlangs van uw in 't Collegie gehouden, hebt gy ons een Milt voorgehouden, waar in gy verscheyde zaaken vertoonde, dewelke ik, na het doorbladeren van veele boeken, bevinde, dat veele voornaame Autheuren ter loops hebben voorbygegaan, of verkeerdelyk, of in 't geheel niet hebben verhandelt of afgebeeld, Waarom ik my niet geschaamt hebbe te vraagen, wat 'er van de oorzaak was, dat gy in deze zaak met de andere Anatomisten in 't geheel verschilde, en dat deze groote mannen, die anders geleertheyd genoeg bezitten, zoo grof misgetast hebben. Welke zwaarigheyd gy gewilt hebt met dit antwoort op te lossen; dat namentlyk, door uwe nieuwe ontdekking, zeer veele zaaken in een andere gedaante, en veel duydelyker zig vertoonden, en dat gy door deze zelfde ontdekking veele dingen tot nog toe onbekent, of niet nauwkeurig genoeg bekent, dagelyks ontdekte, waar van anderen, in deze konst van bereyden onbedreven, niet eens denken. Gy hebt'er daar en boven bygevoegt, dat de oorzaak van deze dwaaling de minste niet is, dat veele Anatomisten in haare ontleedingen meer tot de lichaamen van beesten, als menschen zig begeven. Waar van daan gekomen is, datze met een vooroordeel al te zeer ingenomen, en de overeenkomst tusschen de ingewanden van menschen en viervoetige dieren te ver uytbreydende, een verkeert oordeel van 't maakzel van 's menschen lighaam gevelt hebben.

Dat alle deze dingen met de waarheyd over een komen, heb ik omtrent de vertooning van de Milt uyt een mensch, ook waargenomen: want onlangs met groot verlangen wagtende van U Ed: te zien de vertooning van de Miltkliertjes, daar de Autheuren zoo veel gerugt afmaken; als mede de bondelkens van de draaden ofte vezels door de zelfstandigheyd van de Milt verspreyd, insgelyks de celletjes of huysjes van Malphigius beschreven, en onlangs van de Professor Bidloo aangeteykent, hebbe ik niet zonder groote verwondering bevonden, dat ik in myn verwagting bedrogen was, en in plaats van zulke schoone beloften der Autheuren, niet anders als een ydele damp en schaduwe verkregen had: want ik heb niets van de bovenverhaalde dingen kunnen bespeuren, schoon gy het kleynste deeltje in de vertooning van de milt van een mensch niet onaangeraakt hebt overgelaten.

Derhalven, nadien gy ons de Milt van een mensch vertoont hebt, op zoodanige wys bereyd, dat het klaar quam te blyken, dat 'er geen kliertjes in dezelve waren; wenschte ik wel van U Ed: te mogen weten, zeer vermaarde Heer, of gy het geheel bestaan der Milts-klieren in een 's menschen Milt verwerpt; of ook de gezegde klieren niet te vinden zyn in de Milt van een Kalf,

[p. 258]

Schaap, en andere Beesten? Nademaal Professor Bidloo de gezegde klieren in 't menschelyke lichaam niet alleen heeft vastgestelt, maar ook dezelve laaten afteekenen in de uytlegging van de Zesendertigste Tafel.

Gy hebt ons wel verscheyde Menschen Milten vertoont, niet alleen versche, maar ook op verscheyde wyze bereyd, als mede anderen door wind een weynig opgeblazen, gedroogt, en overdwersch opengesneden, (want deze woorden gebruykt de gemelde Professor, alwaar hy van de zynen handelt) maar gy voegde daar by, wanneer gy ons die opgeblazen en gedroogde Milten aantoonde, dat dezelve genomen waren uyt de lichaamen van Kalveren; maar gy vertoonde geen Milten, op die manier bereyd, genomen uyt het menschelyke lichaam.

Verders zou ik begeerig zyn te weeten, zeer vermaarde Heer, of ook in 't geheel verworpen moeten worden, de zoo zeer berugte Vezels, door de Zelfstandigheyd van de Milt verspreyd, aan dewelke de Autheuren zulke uytnemende gebruyken hebben toegeschreven? Want deze hebben de Hoogleeraars Bartholinus, Wepferus, Higmorus, Vesalius, Warthonus, en andere beschreven: Ja, daar ik my meer over verwondere, Bidloo heeft dezelve in zyn ontleedkundig Werk laten afmalen.

Daar en boven was ik begeerig van U Ed: te verneemen, zeer beroemde Heer, wat men gevoelen moet omtrent de celletjes of huysjes van de Milt, dewelke gy ons in uwe Demonstratie niet hebt vertoont, daar gy anderzints niets van dat geene gewoon zyt over te slaan, 't welk in yder deel aanmerkenswaardig is, maar dikwyls byvoegt, dat van niemand anders nog beschreven ofte afgemaalt is: want alwaar anderen zig verbeelden haar zaaken wel te verrigten, in 't duydelyk aantoonen der kleynste beenderkens, zo brengt gy, in dezelve geenzints berustende, de vliezen van die beenderkens niet alleen te voorschyn, maar ook de bloed-vaten door de beenderkens loopende.

Eyndelyk zou ik van U Ed: verzoeken een waare en volkome afbeelding van de [vena splenica] Milt-ader.

Voor het overige, zeer beroemde Heer, bidde ik ernstig den groote goede God, dat hy U Ed: gezond en fris bewaare, op dat de Ontleed-konst met Uwe uytvindingen meer en meer mag verrykt worden; en dat gy nog lange Jaaren ten beste uwer vrienden en de geleerde werelt mogt leven, en ben

Uwe Dienstwillige, en U Ed: midsgaders uwes Huysgezin altyd zeer genegene Vriend

Amsterdam den eersten van Lentemaand, in 't Jaar 1696.

JOH: JAC: CAMPDOMERCUS.