Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

[p. 247]

De Derde Ontleed-kundige voorstellige brief Van Johannes Gaubius,
Aan den zeer vermaarden Heer Frederik Ruysch,
Medicyne Doctor en Hoogleeraar in de Ontleed- en Kruyd-kunde, enz.

Aangaande de slag-aderen door de zelfstandigheyd van 't hart, en deszelfs oortjes verspreyd, als mede van den uytgang der groote slag-ader uyt de linker holligheyd van 't hart.

Zeer Vermaarde en Geleerde Heer.

INdien dit zeggen van Seneca ooyt waar is; die geenen, dewelke voor ons geweest zyn, hebben wel veel uytgevoert, maar daar is nog veel werks over, en zal nog veel overblyven. Zal 't zekerlyk nergens klaarblykelyker zyn, als in de studie der Ontleed-kunst.

Hoe wydt zig dezelve uytstrekt, kan niemand beter weten, als die zelfs daar in verkeert, en met een naarstige arbeyd zyn handen aan 't werk slaat; voornamentlyk gy, zeer vermaarde Heer, die met zoo veel vlyt de Anatomische zaaken beyvert, die dag en nagt gewoon zyt de Ontleed-konst te oeffenen, die geen deeltje van 's menschen lichaam, hoe kleyn 't ook is, onaangeraakt laat; maar alles zoo nauwkeurig voor 't gezigt brengt, dat veele Ontleeders schynen zeer spaarzaam, en als ter loops van verscheyde deelen des menschen lichaams gehandelt te hebben: nooyt kome ik van uw te scheyden, of ik heb uyt uwe betooging iets nieuws gezien, en ben altyd geleerder weder

[p. 248]

vertrokken, waar van zeer veele Ontleeders, of nog onder haar twisten, of in 't geheel stilzwygen.

Ik heb tot nog toe by my vastgestelt, dat de oortjes [auricalae cordis] van 't hart haar voedzel kregen van het bloed der groote vaaten, zeer overvloedig daar in vallende: Hoe veel Autheuren ik over deze stoffe ook doorbladert hebbe, schynen zy alle aan dit gevoelen haar zegel te hangen: Nadien niemand van haar geschreven heeft van byzondere slag-aderen door de oortjes verspreyd: wanneer gy ons in uwe onlangs gehoudene privaate demonstratie alleen geen enkel kleyn vaatje, maar zeer veele bloedvaten vertoonde, dewelke door dezelve met meenigvuldige takjes verspreyd zynde, zeer fraay de takjes van een boom verbeelden, ben ik niet weynig verwondert geweest: om welke reden ik, deze dingen gezien hebbende, raadzaam geoordeelt hebbe, op nieuws my te begeven tot de schriften der Autheuren, hier op namentlyk steunende, dat ik by haar misschien nog iets zou kunnen ontdekken, waar mede de knoop van myne twyffeling zoude ontbonden worden: want ik meende, dat ik in 't doorbladeren der Autheuren, of niet aandagtig genoeg daar op gelet, of in 't geheel van haar gevoelen en meening gedwaalt hadden; maar na een geduurige en lange onderzoeking, ben ik eyndelyk gewaar geworden, dat al myn arbeyd te vergeefs is geweest; nademaal geen der Autheuren, die ik gelezen heb, voor zoo veel ik weete, van deze zaak een woordtje gerept heeft.

Daar is nog een zwaarigheyd, vermaarde Heer, die my tot nog toe heeft doen twyffelen, niet regt weetende, wiens zyde ik kiezen zou, dewelke gy my nogtans in de demonstratie in doode Lichamen, over de twee Jaaren zeer zindelyk bewaart, duydelyk en fraay hebt opgelost. Want gy vertoonde de stam van de groote slag-ader [arteria magna, sive aörta], uyt de linker holligheyd van 't hart voortkomende, en, eer zy de naam verkrygt van de nederdalende groote slag-ader, verscheyde takken uytzendende, dog geenzints zoodanig gestelt, gelyk de figuuren van veele Autheuren leeren; maar gy toonde klaar aan, op wat wys deze opklimmende stam, na het opklimmen van drie of vier dwersche vingeren breed, gelyk als een halve kring makende, nederdaalt, en de naam van opklimmende nederleggende, zig na de onderste leden van 't menschelyke lichaam uytstort; daarom vermaande gy met regt, dat, by aldien 'er eenige spleyting in twee-en tusschen de opgaande en nederdalende stam bevonden wierd, zulks tegen de wetten der natuur was. Derhalven blykt het klaar genoeg, dat de oude en ook zeer veele nieuwe Autheuren in deze zaak met haare figuuren grovelyk misgetast hebben. De figuuren van de zeer beroemde Mannen, Vesalius, Casserius, Bartholinus, en Laurentius, kunnen my over deze stoffe geenzints voldoen: nadien zy my ten eenemaal schynen van de regte weg van afbeelding afgeweken te hebben: niet meer be-

[p. 249]

haagt my ook de afbeelding, dewelke ik bevinde in de drie-en-twintigste Tafel van den Professor Bidloo, waar in de stammen der groote Slag-ader met de ondersleutel-beenige [rami arteriae subclaviae] takken gelyk als een kruys uytmaken: Zoodanig iets, bekenne ik, nooyt in uwe toebereyde stukken, nog in eenige doode lichamen in myn tegenwoordigheyd ontleed, gezien te hebben; dat zulks aldus in zommige beesten kan gevonden worden, spreek ik niet tegen.

Daar en boven bekenne ik gaarne, dat ik nooyt in eenige Figuren der Autheuren zoo een opregte en volmaakte afbeelding der slag-aderen, verspreyd door de zelfstandigheyd van 't hart [cor], voor dezen gezien hebbe; als in uwe doode lichamen, drie weeken omtrent geleden, als mede in harten van menschen, al van zeer veel Jaaren af hard gebalsemt, de welken, dat zekerlyk verwonderenswaardig is, behalven haar natuurlyke kouleur, fraay hard gemaakt zynde, byna geen rimpels vertoonden, en van de Long niet berooft zynde, hadden haar plaats egter behouden, geheel anders als in de Tafelen van verscheyde Autheuren, welkers Figuren de harten vertoonen, na de lengte van 't lichaam geplaatst; maar de uwen hebben ten eenemaal haare schuynze zitplaats, loopende namentlyk met de punt na de linker zyde, gehouden; waarom gy zeer wel daar by voegde, dat hier door de klopping van 't hart niet in 't midden van de borst, maar omtrent het linker gedeelte van de borst gevoelt werd.

Derhalven oordeel ik, zeer vermaarde Heer, dat het niet ongevoeglyk, ja zeer nuttig, en geheel en al nootzakelyk zyn zou, indien gy by gelegentheyd bezorgde, dat 'er niet alleen een duydelyke afbeelding van de voorgemelde vaten van de hart-oortjes, maar ook van 't hart zelfs, als mede van de groote slag-ader, en deszelfs verdeeling door Figuuren, in 't ligt quam: want op die manier zullen die geenen, dewelke zig in de Ontleed-kunde bevlytigen, tot de volmaakte kennis geraken; Ik zou niet durven twyffelen, beroemde Heer, of gy zult my, die uw zoo ernstig daar om smeeke, dit billyk verzoek niet sfslaan, nademaal ik verzekert ben, dat gy liever de wetenschappen voortzet, en in anderen aanqueekt, als dat gy alleen in uw zelfs uw wilt verwonderen. Vaart wel, zeer vermaarde Heer, en bemind my na uw gewoonte,

Die geheel Vwe Vriend ben,

Amsterdam den tweeden van Wintermaand, mdcxcv.

JOH. GAUBIUS.