De kunst der mondelijke voordracht of uiterlijke welsprekendheid

(Voor studenten, rederijkers, en verdere beoefenaars)

[p. 285]

Bijlage I. [Nadere toelichting omtrent houding en handgebaar, met afbeelding]

Tot nadere toelichting van 't geen omtrent de gebaren valt op te merken, volge hier, hoofdzakelijk naar de boven (bl. 260) aangegeven boekjens van duquesnois, nog een en ander, door nevenstaande afbeeldingen opgehelderd.

Wat den lichaamsstand in 't algemeen betreft moeten beide beenen zoo gesteld zijn, dat men het lijf op het linker laat rusten, en het rechter wat vooruitbrengt (zie op bijgaande prent fig. 1), zoolang men althans zijn gehoor vóór zich of aan de rechter zij heeft; is het aan de linker geplaatst, dan brengt men daarentegen het linker been vooruit, en rust op het rechter.

Bij 't in beweging brengen der armen moeten deze een kleinen bocht beschrijven. Ondersteld, dat zij zich als in den vorigen stand bevinden, en men een van beiden verplaatsen wil, om een punt of richting aan te geven, zoo lichte men den elleboog wat op, om dan de hand met een kleine ronding vooruittebrengen (fig. 2).

De bocht verlengt zich naarmate van de ruimte, die men zijn gebaar wil laten doorloopen, gelijk bijv. als men omhoog wijst (fig. 3).

Het voornaamste handgebaar moet steeds aan dezelfde zij geschieden, aan welke het been naar voren gebracht is (fig. 4).

Geeft de hand het verlangen te kennen, iemand te zien naderen, zoo moet de palm of binnenzij steeds naar spreker-zelf gekeerd zijn (fig. 5); drukt zij daarentegen afwending uit, zoo wordt die palm naar buiten gekeerd (fig. 6).

[p. 286]

De vingers mogen noch geheel aaneengesloten en stijf (als in fig. 7), noch geheel uit elkander gespreid (als in fig. 8), maar moeten losweg in bevallige ronding (als in fig. 9) naast elkander gehouden worden.

Men mag de handen nooit op dezelfde lijn, maar moet de eene wat boven de andere houden (zie fig. 10).

Bij 't kruisen der armen moet men vermijden, ze te veel op elkander te sluiten, en doet best ze wat losser te houden, als in fig. 11.

Bij 't zittend voorlezen wachte men zich vooral, het boek of blad papier, waaruit men leest, op gelijke hoogte met zijn hoofd te houden; men vatte 't liefst in de linkerhand, op gepasten afstand en hoogte, zoodat het oog er zich even gemakkelijk in thuis vindt, als de klank der stem er niet achter gestremd blijft, maar met volle kracht tot den hoorder doordringt (fig. 12).

Voor de gebaren bij een in zittende houding voorgedragen fabel, strekke die van la fontaine, De pest-lijdende Dieren, tot proef:

Fig. 13.

Een kwaal, die overal een grooten schrik verspreidt, Een kwaal, die de Oppermacht, in Hare grimmigheid, Het menschdom, dat Haar wet onzinnig heeft geschonden, Tot straf voor 't kwaad heeft toegezonden; - In 't kort de Pest, omdat ik haar toch noemen moet, Bestookte eens onverhoeds het rijk der arme dieren.

Fig. 14.

Wel stierven ze allen niet, maar alles was geraakt; - Men zag hen niet om voedsel zwieren Door land en lucht, daar niets naar eenig voedsel haakt Tot onderhoud van 't stervend leven; - Geen werd door etenslust gedreven: De Wolf zat 't goedig lam niet na, De Vos ontzag 't onnoozel kuiken; De Tortel voelt niet meer de min in 't hart ontluiken, En schuwt zelfs zijn getrouwe gâ. De Leeuw, door siddring ingenomen, Deed toen zijn raad te zamen komen, En zei, met veel zachtaardigheid:

[p. 287]

Fig. 15.	‘Voorzeker, mijn geliefde vrinden! Het vuur, waardoor we ons zien verslinden, Is 't zondig vee tot straf van boven toebereid; Laat dan de slechtste van ons allen, Zich offrend aan des Hemels wraak, In Zijn gerechte roede vallen; Licht, dat zijn dood een einde aan onze ellende maak'. Al wie 't geschiedboek heeft gelezen, Weet wel, dat zulk een offerand' In oud' en nieuwen tijd, in menig land Ten nutte van 't gemeen al plaats had lang voor dezen. Ge vraagt dan, wie de slechtste zij?
Fig. 16.	Helaas, mijn vrinden! ik voor mij Bracht; door mijn gulzigheid, zoo menig schaap om 't leven,
Fig. 17.	En wat had mij zoo'n dier misdaan?
Fig. 18.	Niets, niets, in 't minst; en toch, ik dorst nog meer bestaan:
Fig. 19.	'k Deed met zijn kudde ook wel den herder sneven; Ik wil dus, zoo 't moet zijn, mij gaarn ten offer geven; Maar eer ik mij voor u beroof van 't levenslicht,
Fig. 20.	Is 't billijk, dat zich elk, gelijk ik 't deed, beticht. Zal toch Gerechtigheid haar vollen eisch verwerven, Zoo moet de slechtste van ons sterven!’ -
Fig. 21.	‘O, vorst’, sprak toen de vos, ‘gij sterven? neen, geensins! Gij zijt voor ons te goed een Prins; Uw zelfbeheersching toont een al te nauw geweten:
Fig. 22.	Wel, kom, een schaap of wat, dat simpel goedjen, eten, Waar dat zoo zondig? Neen, Gij deedt, vrijmachtig Heer! Hun waarlijk, door hen op te peuz'len, te veel eer! En wat zoo'n herder aangaat, 't is gewis, Dat hij nog wel het meest misdadig is; Wie heeft toch zijns gelijken recht gegeven Te hand'len, als zij doen, met 't dierlijk leven?’ - Zoo sprak de vos, en zag zich op zijn spreken Door al de vleyers, die aan hoven nooit ontbreken,
Fig. 23.	Uitbondig toegejuicht. - Ook 't kwaad dat eenig dierenvorst, Als beer of tijger, te ondernemen dorst, Werd niet angstvallig uitgepluisd. Wie maar Door strijdzucht uitblonk, liep gansch geen gevaar,
Fig. 24.	En scheen een halve heilige in zijn werk,

[p. 288]

	Tot eindlijk de ezel ook zich waagde in 't perk,
Fig. 25.	En in gemoede daar zich bracht te binnen, Hoe hij - door honger, 't malsche gras, en 's boozen loos
Fig. 26.	Beleid misschien - zich in een kloosterweî eens, vóór een poos, Verleiden liet, een mondjen vol te rooven:
Fig. 27.	‘'k Had’, sprak hij, ‘gansch geen recht, 'k wil 't graag gelooven -’
Fig. 28.	‘Houd’, schreeuwde elk, ‘houd den dief!’ Een wolf, die indertijd Zich had aan Themis' dienst gewijd, Bewees met onweêrlegbre reden, Dat dit verwenschte dier, zoo kaal, zoo schurft van huid, Alleen het was, waarom al de andre zooveel leden. Elk sprak volmondig daarom ook zijn ‘schuldig!’ uit:
Fig. 29.	‘Het gras van anderen zoo gulzig te verslinden, Wat schriklijk misdrijf! Slechts de dood Kan 't loon zijn voor een euveldaad zoo groot!’ - Hij zou het ras bewaarheid vinden.
Fig. 30.	Al naar 't u machtig of nooddruftig zal ervaren, Zal 't Hof u blank of zwart verklaren.