Alle de brieven. Deel 8: 1688-1692

Brief van Waller
[2 February 1692]

[p. 332]

Gericht aan: Antoni van Leeuwenhoek. ‘Geschreven van de Koninglijke Societeyt tot Londen aan Antonie van Leeuwenhoek door Richard Waller’.

Manuscript: geen manuscript bekend.

Gepubliceerd in:

Antoni van Leeuwenhoek, Derde vervolg der brieven, enz., blz. 430-433. Delft, H. van Kroonevelt, 1693. Met 1 figuur. (Nederlandse tekst) [A]

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, blz. 282-284. Delphis Batavorum, H. a Krooneveld, 1695. Met 1 figuur. (Latijnse vertaling)

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, blz. 282-284. Delphis Batavorum, H. a Krooneveld, 1696. Met 1 figuur. (Latijnse vertaling)

Antonii a Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, blz. 259-261. Lugduni Batavorum, J.A. Langerak, 1722. Met 1 figuur. (Latijnse vertaling) [C]

Inhoud:

Waller bericht de ontvangst van brieven van L. en geeft commentaar op de in die brieven behandelde onderwerpen betreffende het voorkomen van lucht in het bloed, het openen van de chylvaten in de darm en het voorkomen van blaasstenen. Waller beschrijft de bouw van een grasaartje.

Figuur:

De figuur staat op een enkele plaat van klein formaat in de druk.

[p. 333]

Letter from Waller
[2nd February, 1692]

Addressed to: Antoni van Leeuwenhoek. ‘Written from the Royal Society at London to Antoni van Leeuwenhoek by Richard Waller’

Manuscript: no manuscript is known.

Published in:

Antoni van Leeuwenhoek, Derde vervolg der brieven, etc., pp. 430-433. Delft, H. van Kroonevelt, 1693. With 1 figure. (Dutch text) [A]

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, pp. 282-284. Delphis Batavorum, H. a Krooneveld, 1695. With 1 figure. (Latin translation)

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, pp. 282-284. Delphis Batavorum, H. a Krooneveld, 1696. With 1 figure. (Latin translation)

Antonii a Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta, pp. 259-261. Lugduni Batavorum, J.A. Langerak, 1722. With 1 figure. (Latin translation) [C]

Summary:

Waller acknowledges the receipt of letters from L. and comments upon the subjects dealt with in those letters concerning the presence of air in the blood, the opening of the chyle-vessels into the intestine and the occurrence of stones in the bladder. Waller describes the structure of a grass-spikelet.

Figure:

In print the figure is on one plate of small size.

[p. 334]

[2 februari 1692]¹⁾

Weerdige Heer.

⁺Den uwen van den 17^den. November en van den 1^sten passato hebben wy ontfangen²⁾, en in een vergaderinge van de Koninklijke Societeyt vertoont; alwaarse gelesen wierden tot genoegen van alle de tegenwoordige³⁾ leden: en daar wierd bevolen dat men UE. bedanken soude over UE. vriendelijke Communicatien, UE. alle voorspoet die UE. selfs begeeren kunt toewenschende, en ook UE. aenmoedigende om voort te varen, en nieuwe ontdekkingen van dees selve natuere te maken, nademaal niemant beter versien is met gereetschap, of beter gebruyk daar van, in microscopische observatien heeft gemaakt, als UE. selfs.

⁺Sy waren wel vergenoegt met UE. ontdekkingen, en 't geene UE. schrijft van de Circulatie des bloets: hoe wel eenige tegenwoordige³⁾ twyffelen of schoon daar⁴⁾ lugt met bloet gemengt wiert, het mogelijk ware sulks te bemerken; [sien observeren]⁵⁾ nademaal het vergroot-glas [microscopium] geen lugt-blaasjens in 't water vertoond, en nogtans alser uyt gepompt wort in de lugt-pompe, het water daar uyt borrelende en als kookende, overvloet daar van verschaft⁶⁾;

1) De brief is in A en C niet gedateerd, maar uit het antwoord van L. in zijn Brief 72, van 22 april 1692, Derde vervolg der brieven, blz. 435, 1693, blijkt dat Waller's brief dateert van 2 februari 1692, Oude Stijl, dat is 12 februari 1692, Nieuwe Stijl. Zie ook Brief 119[71], van 7 maart 1692, aant. 171, blz. 330. [Dam.]
In Brief 72 behandelt L. de problemen van het voorkomen van lucht in bloed en van kervelzaadjes in urine nader.

+ Bericht van ontvangst van brieven

2) L. schreef aan de Royal Society Brief 116[68], van 27 november 1691, 117 [69], van 4 januari 1692 en 118 [70], van 1 februari 1692. Waller haalt de tekst van de eerste twee brieven aan, zie aant. 7 en 11, doch citeert de data afwijkend. De laatste brief was vermoedelijk op 12 februari nog niet in Waller's handen. [Swt.]

3) Tegenwoordig - aanwezig.

+ Lucht in bloed

3) Tegenwoordig - aanwezig.

4) Of schoon daar - àls er al.

5) De woorden die in de gedrukte tekst tussen vierkante haakjes zijn geplaatst, zijn waarschijnlijk door de oorspronkelijke vertaler bedoeld als varianten van zijn vertaling. [Dam.]

6) Bij verminderde dampspanning kookt water bij lagere temperatuur dan gewoonlijk. Een schijnbaar koken bij iets verminderde druk kan veroorzaakt worden door het vrijkomen van opgeloste gassen. Daar de tekst echter gewaagt van uitpompen van lucht met een luchtpomp is er weinig twijfel aan dat ‘als kookende’ slaat op het koken van water bij lage dampspanning. [Swt.]

[p. 335]

[2nd February, 1692]¹⁾.

Esteemed Sir,

⁺We have received your letter of November the 17th, and that of the 1st of last month²⁾, and passed the same round at a meeting of the Royal Society; where they were read to the satisfaction of all members present: and it was ordered there that thanks should be expressed to Your Honour for your kind Communications, wishing Your Honour every prosperity that you may desire for yourself, and also encouraging Your Honour to persevere, and to make new discoveries of the same nature, since no one is better provided with instruments, and has made better use thereof in microscopic observations, than Your Honour yourself.

⁺They were well pleased with Your Honour's discoveries, and with that which you write concerning the Circulation of the blood: although some of those present doubt whether, even if air were mixed with the blood, it would be possible to perceive [see observe]³⁾ the same; since the magnifying glass [microscopium] shows no air-bubbles in water, and none the less, when it is pumped out into the air-pump, the water thereby in bubbling and well-nigh

1) In A and C this letter appears undated, but from L.'s reply in his Letter 72, of 22nd April, 1692, Derde Vervolg der Brieven, p. 435, 1693, it is evident that Waller's letter dates from 2nd February, 1692, Old Style, which is 12th February, New Style. See also Letter 119[71], of 7th March, 1692, note 65, p. 331.
In Letter 72 L. deals with the problems of the presence of air in the blood and of seeds of chervil in the urine. [Dam.]

+ Acknowledgement of receipt of letters

2) L. wrote to the Royal Society Letters 116 [68], of 27th November, 1691, 117[69], of 4th January, 1692, and 118[70], of 1st February, 1692. Waller quotes from the text of the first two letters, see notes 5 and 7, but cites different dates. On 12th February the last-named letter had probably not yet reached Waller. [Swt.]

+ Air in blood

3) The words which, in the printed text, are placed between square brackets, were probably intended by the original translator as alternatives for his translation. [Dam.]

[p. 336]

soo dat de lugt op soo innerlijk een wyse, ende met sulke alderkleinste deeltgens met het bloet kan gemengt wesen, datse het gesigte ontvlieden sou, selfs door UE. voortreffelijke vergroot-glasen.

Aangaande het geen UE. segt van de dunnigheyt der kleynedarmen⁷⁾⁺ daerse met de andere darmen gevoegt zijn, en dat het Chyl de vliesjes eerder als sweevende door dringt, dan dat het eenige opene passagie heeft⁷⁾: het is waarschynelijk dat de passagie gemeenlijk en natuurlijk inder daat seer eng is: nogtans zyn'er exempelen van eenige⁸⁾, die gestaelde-wateren⁹⁾ gedronken hebbende, eenige kervelsaetjes, diese met hare wateren gegeten hadden, in het water maken gelost hebben; ende hoe dat wesen kan, ten sy daar is (ten minste altemets)¹⁰⁾ een ruyme passagie uyt de ingewanden, is moeilijk om geantwoort te worden.

⁺UE. observatien aangaande de Kreit-steenen¹¹⁾ [Kalksteenen] van podagreuse menschen zyn curieus, nuttig, en ernstig tot onderrigtinge: ende het gene UE. segt van de mannelijke-kinderen van arme luyden, als zynde de steen meer onderworpen¹²⁾, sulks dat ik¹³⁾ wete of hooren kan, is noyt onder ons aangemerkt. Het drinken van dun bier in grooter mate [of quantiteyt] sou een goede preservatyf kunnen zyn tegen dat pynelyke quaat.

Wy versoeken de continuatie van UE. ondersoekingen, en dat wy mogen de vrugten van UE. arbeyt deelachtig zijn. Om iets ook aen UE. te communiceeren, schoon het UE. kennisse, kwalik weerdig is: ik selfs heb dese laetste Somer eenige observatien gemaakt, aangaande de basten, airen en bloemagtige cieraat van verscheyde⁺ soorten van Koorn en Gras; en bevinde dat schoon se alle verschillen, het een van het ander in grootheyt en gedaante der deelen; nochtans accordeerense in het getal van verscheyde harere deelen. Geen gras dat ik tot noch toe gesien hebbe heeft meer of minder als twee van die pluymagtige spruytjens groeyende uyt 't top van 't saet¹⁴⁾, welke verdroogen en eyndelik verdwynen als het saet toe neemt [en groot

7) Dit slaat wel op de dunne darm, doch in Brief 68 [116], van 27 novem- 1691, die over de chyl handelt, is over de dunne darm niets te vinden. [Swt.]

+ Openen chylvaten in darm

7) Dit slaat wel op de dunne darm, doch in Brief 68 [116], van 27 novem- 1691, die over de chyl handelt, is over de dunne darm niets te vinden. [Swt.]

8) Eenige - sommigen.

9) Gestaelde-wateren - ijzerhoudend bronwater. [W.K.]

10) Altemets - soms.

+ Blaasstenen

11) Zie hiervoor Brief 117[69], van 4 januari 1692, blz. 212.

12) Als zynde de steen meer onderworpen - nl. dat zij gemakkelijker blaasstenen krijgen.

13) Sulks dat ik - voorzover ik.

+ Bouw van grasaartje

14) Pluymagtige spruytjens uyt 't top van 't saet - stempels op de top van het vruchtbeginsel. [Oos.]

[p. 337]

boiling, yields an abundance of it⁴⁾; so that the air may be mixed with the blood in such an intrinsic way, and in such extremely minute particles, that it would escape one's vision, even through Your Honour's excellent magnifying glasses.

With respect to what Your Honour says about the thinness of⁺ the small intestines⁵⁾, where they are joined to the other intestines, and that the Chyle penetrates the pellicles as it were floatingly, rather than having any open passage⁵⁾: it is probable that the passage is indeed, commonly and naturally, very narrow: nevertheless there are examples of some who, having drunk steeled waters⁶⁾, and eaten some chervil-seeds with their waters, and discharged these when urinating; and how it is possible, unless there is (at any rate sometimes) an ample passage from the intestines, it is difficult to explain.

⁺Your Honour's observations concerning the Chalk-stones⁷⁾ [Limestones] of podagric persons are remarkable, useful, and seriously instructive: and that which Your Honour says about the male children of poor people, namely that they are more subject to incur having the stone, this, so far as I know or can become aware, has never been noticed among ourselves. The drinking of small beer in larger measure [or quantity] might be a good preservative against this painful evil.

We request the continuation of Your Honour's investigations, and that we may participate in the fruits of Your Honour's labours. In order also to communicate something to Your Honour, although it is hardly worthy of Your Honour's knowledge: I myself made some observations this last Summer, concerning the rinds, ears and⁺ flowery ornament of several species of Corn and Grass; and I find that, although they all differ from each other in size and shape of the parts; they none the less correspond in the number of several of their parts. No Grass that I have seen up to now has either more or less than two of those plume-like shoots growing out of the top of the seed⁸⁾, which dry up and disappear as the seed increases

4) At reduced vapour pressure water boils at lower than ordinary temperatures. An initial semblance of boiling under slightly reduced pressure may be due to release of dissolved gases. But since the text refers to pumping-out under an air pump, there seems little doubt that the ‘well-nigh boiling’ referred to ebullotion of water at low pressure. [Swt.]

+ Opening of chylevessels into intestine

5) This no doubt refers to the small intestine, but in Letter 68 [116], of 27th November, 1691, which deals with the chyle, the small intestine is not mentioned at all. [Swt.]

5) This no doubt refers to the small intestine, but in Letter 68[116], of 27th November, 1691, which deals with the chyle, the small intestine is not mentioned at all. [Swt.]

6) Steeled-waters - chalybeate spring-water. [W.K.]

+ Stones in the bladder

7) About this see Letter 117 [67], of 4th January, 1692, p. 213.

+ Structure of grass-spikelet

8) Plume-like shoots out of the top of the seed - stigmas at the top of the pistil. [Oos.]

[p. 338]

wort.] En geen van alle heeft meer of minder als drie van die hangende Toppen¹⁵⁾ [of kamertjes] de welke voortkomen, van de basis [of onderste] van 't zaet, en aen lange silvere draetjes hangen: meest⁺ van die Toppen, [Apices] indien niet alle, zyn in twee gesplits aen yeder eynde, en in 't midden aan het silver-draetje vast¹⁶⁾. Die Apices [of Toppen] zyn eenige geel¹⁷⁾, andere witagtig, en weynige van purpere coleure: eenige zyn met een duystere coleure gesprenckeld. Alle de baerden van de grasjes¹⁸⁾ die eenige¹⁹⁾ hebben zijn rontom met prikkelen beset gelijk de Eglantier²⁰⁾.

Wat het gebruyck zy van dese deelen ik en kan mijn selve noch niet voldoen²¹⁾: maar de noodsakelikheyt daar van is openbaar²²⁾, terwijlse²³⁾ gedueriglik elk zaetje vergeselschappen. Ik hebbe UE. de Figure [afteykeninge] gesonden, van alle die deelen vergroot, gelijk ikse gesien hebbe in een soorte van havergras²⁴⁾, op dat UE. dies te beter het gene ik geschreven hebbe, soudet verstaan. A beteekent de stele. BB de tweede uytwendige basten of kaff²⁵⁾. C een inwendige bast²⁶⁾. D den baerd [of ayre] met prickelen gewapent. E de twee pluymtjes op 't top van 't zaet. F. het jong zaet. GGG. De drie Apices [Toppen, kamertjes] of gesplitsde hoofden aen 't eynde van silvere draetjes hangende.

15) Toppen [of kamertjes] - helmknoppen. [Oos.]

+ fig. LXXV

16) Toppen [Apices] zyn in twee gesplits aen yeder eynde, en in 't midden aan het silver-draetje vast - de beide, aan de uiteinden iets uiteenwijkende, versatiele helmknoppen zijn in het midden aan de helmdraad gehecht. [Oos.]

17) Die Apices zyn eenige geel - sommige van die helmknoppen zijn geel.

18) Baerden van de grasjes - kafnaalden van de aartjes.

19) Eenige - sommige grassoorten.
De eglantier of bottelroos, Rosa rubiginosa Linn., heeft stengels die dicht bezet zijn met haakvormig gekromde stekels. De kafjes en kafnaalden van verschillende grassen zijn aan hun rand meer of minder dicht en grof tot fijn getand. [Swt.]

20) A heeft: ‘nog een weynig’.

21) Ik en kan mijn selven noch niet voldoen - ik kan het nog niet bevredigend verklaren.

22) Openbaar - klaarblijkelijk.

23) Terwijlse - aangezien ze.

24) Neemt men aan dat het aartje tweebloemig is en de aan de top van het kelkkafje links te voorschijn komende figuurtjes de stempels van een tweede bloem zijn, - en dit is wel waarschijnlijk -, dan is het te veronderstellen dat we met een haversoort, Avena sp., te maken hebben, zoals Waller schrijft. Hiervoor pleit het aanwezig zijn van de beide punten links van ‘C’, die dan als de beide spitsen van het onderste kroonkafje kunnen worden opgevat. Ertegen pleit echter de ruwheid van de kelkkafjes. [Oos.]

25) Uytwendige basten of kaff - kelkkafjes. [Oos.]

26) Inwendige bast - onderste kroonkafje. [Oos.]

[p. 339]

[and gets big]. And not one of them has either more or less than three of those hanging Tops⁹⁾ [or cavities] which come forth from the base [or bottom] of the seed, and hang on long tiny silver threads:⁺ most of those Tops [Apices], if not all, are split in two at either end, and are attached to the silvery thread in the middle¹⁰⁾. Some of those Apices [or Tops] are yellow, others whitish, and a few are of a purple colour: some of them are sprinkled with a dark colour. All the awns of the small grasses¹¹⁾, which some sorts of grass have, are covered all round with prickles like the Eglantine¹²⁾.

What may be the use of these parts, I cannot yet explain satisfactorily: but it is evident that they are necessary, since they invariably accompany each little seed. I have sent Your Honour the Figure [drawing] of all these parts, magnified, as I have seen them in a species of oat-grass¹³⁾, in order that Your Honour might better understand what I have written. A represents the stalk, BB the two outer rinds or chaff¹⁴⁾. C an internal rind¹⁵⁾, D the awn [or ear] armed with prickles. E the two small plumes on the top of the seed. F the young seed. GGG the three Apices [Tops, cavities] or split heads hanging on the end of the silvery threads.

9) Tops (or cavities) - anthers. [Oos.]

+ fig. LXXV

10) Tops (Apices) are split in two at either end, and attached to the silvery thread in the middle - the two versatile anthers which diverge somewhat at their ends are attached in the middle to the filament. [Oos.]

11) Awns of the small grasses - awns of the spikelets.

12) The Eglantine or sweetbriar, Rosa rubiginosa, Linn., has stalks that are densely covered with hooked, curved prickles. The bracts and awns in different species of grass are toothed at their edges, more or less densely and coarsely to finely. [Swt.]

13) If we assume that the spikelet is biflorous, and that the figures that appear at the top of the glume on the left are the stigmas of a second flower - which surely is probable - then it may be supposed that we have to do with a species of oats, Avena, sp., as Waller, in fact, writes. This assumption is supported by the presence of the two points to the left of ‘C’, which may then be conceived as being the two tips of the lemma. The roughness of the glumes, however, appears to refute it. [Oos.]

14) Outer rinds of chaff - glumes. [Oos.]

15) Internal rind - lemma. [Oos.]

[p. 340]

Ik besluyte met toewenschinge van alle geluksaligheyt, en begeerte dat ik het geluk mag hebben om door myne hand aan de Koninglijke Societeyt UE. curieuse ontdekkinge te overleveren; het zynde²⁷⁾ mij de Ambitie de geleerde ende vernuftige en onder ander UE. selve te dienen, daar ik ben

UE. Onderdanigen Dienaar Richard Waller.
Secretaris van de Koninglijke Societeyt.

sic sub.

27) Het zynde - daar het is. In A staat: ‘zyn de’.

[p. 341]

I conclude by wishing you all blessedness, and expressing the desire that I may have the good fortune to deliver, by my hand, Your Honour's remarkable discoveries to the Royal Society; it being my Ambition to serve the learned and ingenious, including Your Honour yourself, and I remain,

Your Honour's humble Servant Richard Waller.
Secretary of the Royal Society.

sic sub.