Multatuli Encyclopedie

Parabelen,

vorm waarin m. graag zijn gedachten tot uiting bracht, komen in bijna al zijn werken voor. Zo is er m.'s *Geloofsbelydenis, gegoten in de vorm van de parabel over Lijstermannetje (vw i, p. 9). In de Max Havelaar staat de beroemde parabel van de *Japanse steenhouwer (vw i, p. 149-152). In de Minnebrieven vinden we de parabelen in de negen *Geschiedenissen van gezag (vw ii, p. 34-44), zoals de parabel van de granaat, van Thugatèr (*vrouw, positie van de), van Krates en van Hassan. Ook de drie *sprookjes in dit werk mogen we tot de parabelen rekenen (vw ii, p. 103-114).

Talrijk zijn de parabelen in de Ideeën, bijv.:

1.	Parábel (de moeder), Poiètès (de vader) en Waarheid (het kindje dat de moeder zo gaarne aankleedde), Idee 79-81 (vw ii, p. 326-327);
2.	de Pygmee, Idee 107 (vw ii, p. 334) *nederigheid;
3.	*Agatha, Idee 182 (vw ii, p. 397-400);
4.	de karper, Idee 251 (vw ii, p. 461);
5.	*kapel, Idee 261-262 (vw ii, p. 463-464);
6.	het zieke kind en de vele geneesheren (het menselijk geslacht en alle godgeleerden), Idee 273 (vw ii, p. 467-468);
7.	de ridder met het zwaard, Idee 319 (vw ii, p. 509-510). *inkomende rechten;
8.	*Gleuf in 't ijs, Idee 340 (vw ii, p. 514);
9.	de heilige Kwip of Kwap (redeneer niet met de vromen!), Idee 433 (vw ii, p. 634-635);
10.	een treffende vogelhistorie, Idee 438 (vw ii, p. 638-640). *Ornis;
11.	*Samojedië, Idee 447 (vw ii, p. 658);
12.	de pasteibakkers (de moderne dominees), Idee 453 (vw iii, p. 185-186) *Zaalberg;
13.	*Sint Nicolaas, Idee 455 (vw iii, p. 221-222);
14.	*de goudmaker (de steenzager, Piet Hein en de alchimist), Idee 527 (in ‘Max Havelaar aan Multatuli’, vw iii, p. 330, p. 348, p. 348-350);
15.	kaarten op een rij gezet, Idee 798 (vw iv, p. 515);
16.	op zeker eiland, Idee 958 (vw vi, p. 154-155);
17.	Lacrymax, Idee 1078 (vw vi, p. 735-737).

In Over specialiteiten is de parabel van de *monarchische herder opgenomen (vw v, p. 557-560).

Frederik van Eeden nam in zijn Studies (dl. i, Amsterdam 1890) het ‘Sprookje van koning Nobel’ op, dat m. hem in een brief uit de zomer van 1884 had geschreven (cf. vw xxiii, p. 181-183).

In 1913 verschenen te Weimar twee deeltjes Parabeln van m. in Duitse vertaling van Otto Hauser. Emile

[p. 357]

van Heurck plaatste in Mercure de France van augustus 1893 enkele ‘Paraboles de Multatuli’. *Meyners (Lit. Philip Vermoortel, De parabel bij Multatuli. Hoe moet ik u aanspreken om verstaan te worden?, Gent, 1994)