Oeuvres complètes. Tome VI. Correspondance 1666-1669

N^o 1685.
Christiaan Huygens à J. Gregory.
[1668]¹⁾.

La minute se trouve à Leiden, coll. Huygens.

Invenire aut inventa demonstrare distant δις δια πασων. An sibi partem honoris debitam putet dimensionis hyperbolae quod inventum subtilissimum Nicolai Mercatoris²⁾ demonstratione alia³⁾ probare conatus sit. Mea⁴⁾ de Circuli magnitudine et de Hyperboles ex dato gravitatis centro quam ridicule contemnit cum nihil boni habeat in suo Primo opusculo⁵⁾ quod non ex meis istis hauserit. Propositiones enumero. Et haec cum plane eadem sint cum meis quae 14 annis ante edita erant, putat se persuasum nobis cum dicit in scriptis meis minime versatum adhuc usque fuisse. Sed eodem modo fucum facile antehac speravit cum in dioptricis⁶⁾ suis

1) Cette pièce est évidemment un projet de réponse à la pièce N^o. 1684; toutefois, cette réponse n'a jamais paru.

2) Sa ‘Logarithmotechnia’, citée dans la Lettre N^o. 1669, note 5.

3) Consultez le titre complet des ‘Exercitationes Geometricae’. Voir la Lettre N^o. 1684, note 2.

4) Voir l'ouvrage, publié en 1654, cité dans la Lettre N^o. 191, note 1.

5) Consultez Gregory, Vera Circuli et Hyperbolae Quadratura. 1667. Voir la Lettre N^o. 1605, note 4.

6) Consultez l'ouvrage, cité dans la Lettre N^o. 1106, note 6: Gregory, Optica Promota. 1663.

[p. 322]

Cartesij subtilissimum inventum de figura Elliptica et Hyperbolica vitris telescopiorum donanda⁷⁾ sibi quoque arrogare conatus est. Nam nec scripta Cartesij nisi perfecto suo libello sibi visa dicere ausus est, atque ita se quoque suo marte eadem invenisse contendit, nec interim animadvertit quam immane distet Cartesianae ad ista invenienda methodi subtilitas, a sua. ista si dîs placet, cum Cartesius vi artis analyticae cum has lineas conicas tum alias magis compositas, usui isti in dioptricis idoneas exquisiverit. Noster vero positis prius hyperbola et ellipsi tentando an proposito conveniant idem quasi fortuito inveniat. Nam quum curvarum linearum innumerae sint species quas infinitum esset omnes pervestigare, deberet certe fortunae insigniter propitiae acceptum ferre inventum suum quo v....sed profecto Cartesio nec alijcuiquam debet.

Cissoidis dimensionis misera demonstratio quam affert⁸⁾ si cum mea quam habeo confectam, cum ego primus problema invenerim ut ex Wallisij libro de Cycloide⁹⁾ non potuit non didicisse. Quid ita inops inventorum est ac desperat de suo aliquid novi producere posse; ut semper aliena retractet, neque id solum sed et tractando sua fieri sibi persuadet.

Mea de hyperbolae quadratura ex dato gravitatis centro adeo non contemnenda alijs visa sunt ut post me eodem titulo illa exponere placuerit P. de la Lovera¹⁰⁾ et Tacqueto¹¹⁾. Sed nec alijs Gregorio doctioribus geometris ea displicuisse comperi, qui et inventa sibi placere et demonstrationum evidentiam saepe testati sunt.

Gregorius tantum ab ea abest, tam inconcinne atque obscure sua proponit, ut plerisque legendi animus non suppetat si agressi sint fastidium moveant tricae ac salebrae perpetuae et si quis omnia jam tedia devoravit, tandem an aliquid demonstravit Gregorius an nihil asseverare non audeat. Quod nisi ita esset non conquereretur scripta sua a doctis negligi, nunc vero quod sua culpa atque ex merito contingit illorum oscitantiae imputat. Primum cum specioso titulo nequaquam respondere opus intelligunt cum pro auro carbones¹²⁾ quod aiunt existiment numquid vanitatem autoris stomachum ijs movere credimus. Quid enim Veram Circuli et Hyperboles Quadraturam fronte pollicetur, cum tantum impossibilem eam in Geometria explicationem habere ostendendum sibi sumserit. Nam etsi hoc ita esse demonstrasset, quod nequaquam demonstravit, an tunc series illa polygonorum in circulo inscriptorum et circumscriptorum pro vera circuli quadratura habenda esset, atque hoc ille primus nos docuisset quod circulus minor est adscripto

7) Publié dans sa ‘Geometria’, Livre II.

8) Dans les ‘Exercitationes Geometricae’. Voir la pièce N^o. 1684, note 2.

9) J. Wallis, Tractatus II de Cycloide et Epistolaris. 1659 (Consultez la Lettre N^o. 690, note 3).

10) A Lalovera, Quadratura Circuli et Hyperbolae Segmentorum, 1651 (Consultez la Lettre N^o. 101, note 4).

11) A. Tacquet, Cylindrorum et Annularium Libri IV, 1651 (Consultez la Lettre N^o. 102, note 5).

12) Consultez, Phaedrus Lib. V, Poema 6, vers. 4.

[p. 323]

major inscripto polygono. An non Archimedes primus approximationem hac via proposuit ad quantumvis exactam circuli dimensionem obtinendam; an non alias majoris compendij approximationes post illum in meis de circuli magnitudine tradidi quas partim easdem partim meis deteriores et quas tamen demonstrare non poterat Gregorius obtrusit? Et hanc tamen quadraturam suam vocare non desinit, hanc a me intactam hucusque gloriatur.

Primam approximationem ejus eandem esse meae ostendi¹³⁾. alteram vero quam demonstrare non poterat in circulo veram non esse, sed et correctam tamen alteri meae cedere ostendi.

13) Consultez la pièce N^o. 1669.