Oeuvres complètes. Tome VI. Correspondance 1666-1669

[p. 2]

N^o 1513.
B. de Spinosa à [Christiaan Huygens]¹⁾.
7 janvier 1666.

La lettre a été publiée dans ‘Spinosae Opera’ No. XXXLX.
Chr. Huygens y répondit le 10 février 1666²⁾.

Viro Amplissimo, ac Prudentissimo B.D.S.

Amplissime Vir,

Demonstrationem Unitatis Dei, hinc nimirum, quod ejus Natura necessariam involvit existentiam, quam postulabas, & ego in me recipiebam, ante hoc tempus ob quasdam occupationes mittere non potui. Ut ergo eo deveniam, praesupponam,

I^o. Veram uniuscujusque rei definitionem nihil aliud, quam rei definitae simplicem naturam includere. Et hinc sequitur,

II^o. Nullam definitionem aliquam multitudinem, vel certum aliquem individuorum numerum involvere, vel exprimere; quandoquidem nil aliud, quam rei naturam, prout ea in se est, involvit & exprimit. Exempli gratia. Definitio trianguli nihil aliud includit, quam simplicem naturam trianguli; at non certum aliquem triangulorum numerum: quemadmodum Mentis definitio, quod ea sit res cogitans, vel Dei definitio, quod id sit Ens perfectum, nihil aliud, quam Mentis, & Dei naturam includit, at non certum Mentium, vel Deorum numerum.

III^o. Uniuscujusque rei existentis causam positivam, per quam existit, necessario dari debere.

IV^o. Hanc causam vel in natura, & in ipsius rei definitione (quia scilicet ad ipsius naturam existentia pertinet, vel eam necessario includit) vel extra rem ponendam esse.

Ex his praesuppositis sequitur, quod, si in Natura certus aliquis individuorum numerus existat, una pluresve causae dari debeant, quae illum juste nec majorem nec minorem, Individuorum numerum producere potuerunt. Si, exempli gratia, in rerum Natura viginti homines existant, (quos, omnis confusionis vitandae causa, simul, ac primos in Natura esse supponam) non satis est, causam humanae naturae in genere investigare, ut rationem, cur viginti existant, reddamus; sed etiam ratio investiganda est, cur nec plures, nec pauciores, quam viginti homines existant: Nam (juxta tertiam hypothesin) de quovis homine ratio & causa, cur existat, reddenda est. At haec causa (juxta secundam & tertiam hypothesin) nequit in ipsius hominis natura contineri: vera enim hominis definitio numerum viginti hominum non in-

1) Nous publions ici trois lettres de B. de Spinosa, les N^os. 1513, 1531 et 1541, qui ont été évidemment adressées à la même personne; elles portent chacune, dans les éditions antérieures, l'annotation ‘Versio’; elles ont donc été écrites en hollandais. Dans l'édition de MM. Van Vloten et Land (voir la Lettre N^o. 1498, note 1), on leur a donné l'adresse de Chr. Huygens. Cette désignation nous semble admissible, mais on n'en a aucune preuve certaine.

2) Nous ne possédons pas cette lettre de Chr. Huygens à B. de Spinosa.

[p. 3]

volvit. Ideoque, (juxta quartam hypothesin), causa existentiae horum viginti hominum, & consequenter uniuscujusque sigillatim, extra eos dari debet. Proinde absolute concludendum est, ea omnia, quae concipiuntur numero multiplicia existere, necessario ab externis causis, non vero propriae suae naturae vi produci. Quoniam vero (secundum hypothesin) necessaria existentia ad Dei Naturam pertinet, ejus vera definitio necessariam quoque existentiam ut includat, necessum est: & propterea ex vera ejus definitione necessaria ejus existentia concludenda est. At ex vera ejus definitione (ut jam ante ex secunda & tertia hypothesi demonstravi) necessaria multorum Deorum existentia non potest concludi. Sequitur ergo unici Dei solummodo existentia. Quod Erat Demonstrandum.

Haec, Amplissime Vir, mihi hoc tempore optima visa fuit Methodus ad propositum demonstrandum. Hoc ipsum antehac aliter demonstravi, distinctionem Essentiae, & Existentiae adhibendo; quia vero ad id, quod mihi indicasti, attendo, hanc tibi libentius mittere volui. Spero tibi faciet satis, tuumque super ea judicium praestolabor, & interea temporis manebo, &c.

Voorburgi, 7 Januarii 1666.