Oeuvres complètes. Tome III. Correspondance 1660-1661

[p. 392]

N^o 922.
N. Heinsius à Christiaan Huygens.
26 novembre 1661.

La lettre se trouve à Leiden, coll. Huygens.
Elle est la réponse au No. 907.

Nicolaus Heinsius Christiano Hugenio Viro Nobilissimo S.P.D.

Quod curandum mihi mandasti de phaenomenis a Cartesio observatis ac in tabulâ descriptis, in eo tibi sedulitatem meam probare nisus sum, Vir Nobilissime. Negotij omnis curam in se recepit amicus meus Munnickhovius, pictor magni in hac civitate nominis. Sed cum is ex podagrâ nunc decumbat, metuo ne alienam opem ad hoc officium tibi praestandum cogatur implorare, aut rem diutius, quam velim, trahat, valetudinem adversam causaturus. Hominem tamen non urgebo tantum identidem aut interpellabo, sed obtundam quoque, dum voti compotem te reddat. Certiora, quam nunc possum, de re tota fortassis indicabo sub finem huius epistolae: super promissis enim conveniri illum ab amanuensi meo curabo hodie, aut conveniam ipse; si suburbium istud, in quo sedem fixit, per sudam tempestatem hodierno die licebit accedere. Pro Nasone meo quod grates tam diligenter agis, nimium officiosus es: cum talis sit libelli eius editio, ut longe melior fieri possit. Luctandum mihi fuit in altissimo luso discrepantis scripturae, ut ipse arbitrari potes, ex diversis lectionibus, quas notis meis inserui: quae ut numero infinitae, ita minima pars sunt earum, quas in adversaria conieci. Sic factum est, dum cogitationes in locis minimi momenti intentius occupantur, ut multa me fugerint atque praeterierint, quae manum medicam unice requirebant. Spero fore, ut curae secundae, quibus iam me coepi accingere, exactiores sint, ac tibi iure majori approbentur. Iis quaeso in bibliothecâ tua servetur locus iste, quem nullo iure vindicavit nupera editio, quod nec elegans sit nec satis castigata. De itineris successu, feliciter ut scribis a te confecti plurimum mihi gratulor. Galliam abundare viris doctrinâ et comitate conspicuis non meis oculis magis credo, quam tuae narrationi. In Britannia florem bonarum artium omnem intestinis motibus ac bello diuturno radicitus evulsum esse certo opinabar. Praeter mathematicos insignes, si qui istic terrarum a te inventi sint, qui literis Graecis ac Latinis, quas humaniores dicunt, delectentur, fac quaeso ut id aliquando ex te intelligam. Ad amicos Gallos bis iampridem post meum in hasce regiones adventum scripseram, misso utroque ad Illustrissimum Thuanum¹⁾ fasciculo, sed cum nec ille rescribat quicquam et amicissi-

1) L'ambassadeur de Thou. Voir la Lettre N^o. 366, note 3.

[p. 393]

mus Capellanus de pertinaci silentio meo graviter conqueratur, facile colligo, literas perperam curatas esse. Herois igitur Beuningij operam bis iam in hoc officio imploravi, per quem tutius fore curandas epistolas, quam Thuanea opera curatae sunt, mihi promitto. Fratrem tuum Ludovicum in oculis fero. ita enim et virtutes eius merentur egregiae, et singularis quo me complectitur affectus. Rogaveram illum in Hispanias discessurum, ut in Escuriaca Regis bibliotheca membranas veteres Nasonis pervestigaret, si quae fortassis inter illas praestantis notae apparerent. Non quod damnatum illum vellem molestiae pervolvendorum codicum, quem scirem longe utilius in alijs occupari solere, sed ut ex amicis meis alios male feriatos ad hoc officium mihi praestandum impellerem, si peregrinationis studio in illos terrarum tractus forsan excurrerent invitati. Caeterum membranae illae, quas optimus Ludovicus te teste praedicat pervetustas esse, quamnam Nasonianorum operum complectantur partem, ni molestum est, verbo vel unico me doce. Extat Lutetiae in bibliotheca Regis Christianissimi Ars Amatoria²⁾, Julij Firmici Astronomicis³⁾ annexa, quo nullum vetustius Ovidij exemplar alibi in manus meas incidit. Exstat ibidem ex legato Puteanorum fratrum⁴⁾ Epistolarum et Amorum exemplar non multo recentius, notae itidem praestantissimae. Hos codices si sibi exhibendos a custode bibliothecae curabit, facile poterit arbitrari, an membranae Hispanicae horum vetustatem aut superent aut aequent. Frustra Vossius Walliusque causantur nihil esse quod scribant, cum hoc ipsum possint perscribere. De Wallio tamen non queror, quem a scriptione quod scirem alienum, hactenus compellare per literas non sustinui. Vossius iam bis terve super rebus varijs a me consultus quod tacet, aliquem querelae locum videtur dedisse. Nimis profecto splendide patitur sibi imponi ab ista Luce⁵⁾, quam tenebris involvi satius esset, quando tibi eam, perspicacissimo horum studiorum censori ac arbitro aequissimo, minus probari exploratum iam habet. Si aut tu, aut alius quicunque mathematices exactâ cognitione instructus hominem errorum convincatis, et ab hisce devijs ambagibus in semitam Geographiae veteris⁶⁾ reducatis, quam feliciter trivit, optime profecto de re literariâ mereamini. Ego secundam Claudiani editionem⁷⁾ nunc paro. Salveant plurimum cum

2) Ce codex se trouve à Paris, Bibliothèque Nationale, Codices Latini N^o. 7331.

3) Cet ouvrage de Firmicus a été publicé, avec quelques autres, sous le titre:
Ivlij Firmici Materni Jvnioris Sicvli V.C. ad Mavortivm Lollianum Astronomicῶn Lib. VIII, per Nicolavm Prvcknervm Astrologum nuper ab innumeris mendis uindicati. Basileae ex Officina Joannis Hervagii, Mense Martio, Anno m.d.xxxiii. in-folio.

4) Les deux frères Pierre et Jacques Dupuy; voir la Lettre N^o. 230, note 9.

5) Ici Heinsius indique l'ouvrage de Is. Vossius, De luna Natura et Proprietate. Voir la Lettre N^o. 907; note 4.

6) Heinsius fait allusion à l'édition de Pomponius Mela, publiée par Is. Vossius. Voir l'ouvrage décrit dans la Lettre N^o. 596, note 17.

7) Cl. Claudiani quae exstant. Nic. Heinsius Dan. Fil. recensuit ac notas addidit, post primam editionem altera fere parte nunc auctiores. Accedunt Selecta Variorum Commentaria accurate C.S.M.D. Amstelodami, Ex Officina Elzeviriana, An^o. 1665-in-8^o.

[p. 394]

amici omnes, tum Illustrissimus Friquetus⁸⁾; si apud vos etiamnum moratur. Id si certo scirem, iam pridem illum literis meis convenissem. Vale, vir Eximie, magnum patriae nostrae decus.

Dabam Holmiae Suecorum. Anno ciɔiɔclxi, a.d. xxvi Novembris.

De Jano Vlitio totus iam fere annus est, quod nihil audio. Si ad suos ex Britannia redijt, cum occurret tibi, meis quaeso verbis salveat.

In Munickhovio aegrotante cum parum mihi praesidij esset, ac discipulus eius, cui phaenomeni describendi partes demandarat, negaret ut, quod postulabam, a se inveniri posse, adij ipse ecclesiam, et tandem, quod desideram, non tamen sine labore multo, offendi. Non tamen a Cartesio phaenomenon istud observatum est, sed anno huius saeculi tricesimo septo, hoc est totis tredecim annis antequam huc veniret Cartesius, a nescio quo observatum. Proxime id te sperare iubeo. Has inerim ad Capellanum et Gronovium cures rogo.

8) Voir la Lettre N^o. 776, note 16.