Oeuvres complètes. Tome III. Correspondance 1660-1661

N^o 907.
Christiaan Huygens à N. Heinsius.
13 octobre 1661.

La minute se trouve à Leiden, coll. Huygens.
Elle est la réponse au No. 898. N. Heinsius y répondit par le No. 922.

Viro Illustri Nic. Heinsio Chr. Hugenius S.

Pari jure silentium meum ac caeterorum amicorum Hagiensium taxare potuisses, Heinsi Praestantissime, quod adhuc nihil dedi hinc ad te literarum; atque adeo nescio an non melius te celaturus fuerim, jam quintum agi mensem, ex quo à Gallico Britannicoque itinere in patriam saluus reverti. Constitueram tamen propediem ad te scribere etiam priusquam tuae mihi redderentur, gratiasque agere de Ovidiano Exemplari quo me donatum voluisti, nec non parentem meum fratremque. Atque ego quidem non solum ob munus illud tibi debeo, sed magis etiam quod me immerito elogio ornasti¹⁾, inter tot eruditissimas emendationes nostram qualemcunque conjecturam recensens. Nimia vero est modestia tua cum abortiuam vocas hanc Editionem in qua tantum jam praestitisti quantum ne quidem sperari poterat. Nondum omnes notas percurri, at quo longius progredior, eo magis suspicio exactum ac subtile judicium tuum in discernendis veris prauisque lectionibus, atque admiror in primis magnam illam locorum parallelorum copiam quam in numerato habuisti ad correctiones singulas adstruendas. Vossium Walliumque officij sui admonui, qui polliciti sunt se fore in posterum diligentiores; nihil autem esse quod ad te scribant causantur. hoc praetexunt nomine culpam. Edidit Vossius dissertationem suam²⁾ de 70 interpretum Tralatione deque Chronologia Sacra, atque ipsam Tra-

1) Dans le Tome II, page 311, Heinsius fait l'éloge de Chr. Huygens et donne sa conjecture au Metamorphoseon Libr. XII vers 69. Huygens la lui avait envoyée à la fin d'octobre 1660.

2)

a)

Isaaci Vossii, De Septuaginta interpretibus, eorumque Tralatione & Chronologia Dissertationes. Hagae-Comitum. Ex typographia Adriani Vlacq. m.dc.lxi. in-4^o.
Une suite à cet ouvrage est intitulée:

b)

Isaaci Vossii, Appendix ad Librvm De LXX Interpretibus, Continens Responsiones ad Objecta aliquot Theologorum. Hagae-Comitis, Ex Typographia Adriani Vlacq. m.dc.lxiii. in-4^o.

[p. 364]

lationem emendatam se daturum³⁾ spondet. Nunc vero librum de Luce⁴⁾ sub praelo habere dicitur, quod me clam molitur, quia nouit miras monstrosasque in hoc argumento opiniones suas neutiquam mihi probari. Pater meus ante paucos dies in Galliam profectus est⁵⁾, Arausionensis arcis restitutionem⁶⁾ Principis nomine a Rege petiturus. Comitem habet fratrem Ludoicum qui non multo ante ex Hispania redierat. Rogas quid ibi rerum gesserit; atque ego pro illo tibi respondeo, in ea quidem re quam illi commendaveras aliquid egisse, sed minus quam optaverat. Varias lectiones aliquot ex optimo Ovidij manuscripto ac pervetusto descripsit, in quo frequenter easdem quoque emendationes quae a te proditae sunt se reperisse dicebat. In ijs quas collegit nullae sunt admodum magni momenti; sed nec multas colligere licuit, quod res non ferebat ut diutius in Bibliotheca regia moraretur. Caeterum incredibilem inscitiam socordiamque tum monachorum illorum qui in celeberrimo Escurialiensi Coenobio degunt, tantaque librorum optimorum copia potiuntur, tum omnium in universum Hispanorum, satis praedicare non poterat; quippe qui non tantum literas scientiasve non curent, sed nec quid in reliquo literarum orbe rerum geratur aut norint aut nosse laborent. Equidem longe alios viros Lutetiae et Londini reperi. nihil illis doctius, humanius, politius. Sed prolixus nimis sim si narrem quomodo inter eos tempus transegerim, quamque comiter ab omnibus fuerim exceptus, scias tantum inter eos quos novisti, Monmorio Capellano Menagioque nihil non me debere. Cum inter caeteros Clarissimum Canutum⁷⁾ adijssem, ac de Cartesio studijsque Physicis nobis sermo incidisset, retulit mihi, extare Holmiae, in templo arci regiae proximo, picturam phaenomeni istic observati, in quo parelia plura et irides cernantur; locum etiam expressius designabat, in parte templi quam Chorum vocant, ad laevam. Ejus picturae exemplum non coloribus descriptum sed calamo quamlibet ruditer delineatum, si mihi procurare velles, faceres rem longe gratissimam, caussas enim hujusmodi phaenomenôn explicandas suscepi, ac proinde omnia undique conquiro. Quinam in prototypo colores habeantur verbis exprimere possis. Sed haec ubi a gravioribus negotijs tuis otium dabitur, atque ita ut aliquid mihi vicissim imperes. Vale.

Hagae Comitis 13 Octobris 1661.

3) Un tel ouvrage n'a jamais paru.

4) De Lucis Natura et Proprietate. Auctore Is. Vossio. Amstelodami. Apud Ludovicum & Danielem Elsevirios. ciɔiɔclxii. in-4^o.

5) Constantyn Huygens, père, partit pour la France le 7 octobre.

6) Aussitôt que, en mars 1660, le comte de Dhona eut rendu Orange à Louis XIV, celui-ci y mit une garnison fratiçaise et, contrairement à la convention, fit raser les fortifications. En 1662, les bastions et une partie du château furent démolis; en 1673 tout le château avait disparu.

7) De Chanut. Voir la Lettre N^o. 217, note 1.