Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

6819. 1644 april 18. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Si cogitassem aliquam occasionem mihi se oblaturam qua per amicum libellum Graswinkelii ad te mittere potuissem, nunquam eum nuntio tradidissem,² et ne nunc quidem de tam enormi vectura cogitavi; caeterum quia indicaveras te eius videndi cupidum esse et quia tractabat materiam iuris publici percelebrem et a legato non alienam, eum mittere properavi, paratus damnum quod mea culpa aut imprudentia dedi, meis sarcire impensis. Interea advocati Rosendalii vicini mei filius,³

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 303. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6803, beantw. d. no. 6839.

2 De verzending per koeriersdienst van de Dissertatio de iure praecedentiae inter serenissimam Venetam rempublicam et serenissimum Sabaudiae ducem, opposita dissertationi iussu serenissimi Sabaudiae ducis evulgatae van de Haagse advocaat-fiscaal mr. Dirck Graswinckel.

3 De advocaat mr. Dirk van Rosendael († 1669). Uit zijn huwelijk met Magdalena van der Burch werden drie zoons geboren: Jan (* ca. 1621), Willem (* 1622) en Jacob (*

[p. 333]

³ qui iam in Galliam profi-

3 1625). Waarschijnlijk begon Jan dit voorjaar aan zijn ‘tour’. Op 10 mei 1645 behaalde hij de doctorstitel aan de universiteit van Angers (NNBW III, kol. 1096-1097; Wittert van Hoogland, in Genealogische en Heraldische Bladen 1(1906), p. 352-355, en Album studiosorum acad. Lugd.-Bat. I, kol. 337-338).

[p. 333]

ciscitur, tria tibi iussu Graswinkelii afferet exemplaria. Iudicium tuum sane favorabile est. Ego Monodium ne quidem de nomine novi et potuerat sane minus dure tractari.⁴

Prodiit hac septimana nova editio tuae Introductionis ad ius Batavicum⁵ cum notis Simonis Groenewegii iurisconsulti e cognatione nostra.⁶ Ille ex Pandectis⁷ multa loca collegit e quibus tua illustrantur, et ex Placitis adducit nonnulla, in praxi affert aliqua quae post editionem libri tui prodiere, certe tibi nunquam, ut puto, visa; id est ea quae hausit ex Decisionibus Curiae Hollandicae, quae Neostadii dicuntur,⁸ et Observationibus domini Coreni.⁹ Inspargit multa quae mihi minus probantur, ut cum dicit vinculum matrimonii posse dissolvi ob manifestam desertionem¹⁰ et cum naturalibus liberis apud nos activam dat testamenti factionem,¹¹ cum propinquorum aut tutorum, quos necessarios non male dicamus, consensum in nuptiis pupilli necessario requiri negat, iuxta l. 8 C. de nupt.¹² et alia eius farinae. Prodierunt eae notae te inconsulto, nobis omnino insciis, neque enim quicquam ea de re inaudivi antequam iam absoluta fere esset impressio. Hodie ipse me convenit; ait se exemplar ad te velle mittere, et quidem prima occasione; potestatem se imprimendi quae sibi aliisque in publicum conducere putabat, fecisse sine ullius laesione; sicubi praxis suo iudicio variaverit ex quo tu tua scripsisti, id se interpretatione emollire conatum, et alia id genus. Certe offendere te noluit, nisi peccato omissionis affinis iudicetur. Sed haec tu melius iudicabis ubi exemplar ad te perferetur. Interim ipsi gloriosum videtur ad te notasse praefixo nomine.

Quod neminem hic in Latium scripturum dixi, id inde provenit quod neminem hic earum litterarum novi gnarum qui ei controversiae immiscere se possit.¹³

4 Mr. Dirck Graswinckel bestreed in zijn Dissertatio de pretenties van de Savoyaardse jezuïet Pietro (Pierre) Monod, gepubliceerd in diens Trattato del titolo regio dovuto alla serenissima Casa di Savoia.

5 De editie Inleydinge tot de Hollandtsche Regts-geleertheit, beschreven bij Hugo de Groot, bevestigt met placcaten, hantvesten, oude herkomen, regten, regts-geleerden, sententien van de Hoven van Justitie in Hollant ende elders, mitsgaders enige bij-voegsels ende aenmerkingen op de selfde, door Mr. Simon van Groenewegen van der Made, advocaet voor de voorsz. Hoven van Justitie in Hollandt, Dordrecht 1644 (BG no. 765). Op 1 februari 1644 had de auteur de laatste hand aan het werk gelegd.

6 Mr. Simon Adriaensz. van Groenewegen van der Made (1613-1652), advocaat en stadssecretaris van Delft (NNBW IV, kol. 677-678). Zie voor de familiebanden, nos. 6698 en 6718, en ‘Kwartierstaten van Delftsche Vroedschappen’, in Ned. Leeuw 33(1915), kol. 71.

7 De advocaat verwees naar alle boeken van het Corpus iuris civilis.

8 De Decisiones (Decisien van den Hoogen ende Provincialen Raade van Hollandt, Seelandt ende West-Vrieslandt), toegeschreven aan mr. Cornelis Matthiasz. van der Nieustadt (Neostadius) (1549-1606), hoogleraar te Leiden 1575-1580, naderhand raadsheer in de Hoge Raad (M. Ahsmann en R. Feenstra, Bibliografie van hoogleraren in de rechten aan de Leidse universiteit, p. 170-175).

9 Jacob Gerritsz. Coren (Cooren) († 1631) was op 24 april 1600 benoemd tot secretaris van zijn geboortestad Alkmaar. In 1621 ontving hij de benoeming tot raadsheer in de Hoge Raad. Elf jaar na zijn overlijden verschenen in Den Haag zijn Observationes XLI rerum in supremo senatu Hollandiae, Zeelandiae et Frisiae judicatarum; quibus accedunt consilia XXX, in quibus multa idiomate vernaculo (NNBW II, kol. 332).

10 Grotius in zijn Inleidinge tot de Hollandsche Rechts-geleerdheid (BG no. 785), I, vijfde deel ‘Van 't huwelick’, § 18. De aantekening van Groenewegen leest men op p. 15 van zijn editie.

11 Inleidinge, I, twaelfde deel, § 8, en II, vijfthiende deel, § 7. Groenewegen verwijst op p. 66 naar de 45^ste titel (art. 1) van de ‘costumen van Antwerpen’.

12 Inleidinge, I, achtste deel, § 3. Hier plaatst Groenewegen (p. 21) zijn verwijzing naar de achtste lex van de Codextitel ‘De nuptiis’ (C 5, 4, 8).

13 In zijn brief van 2 april (no. 6792) had Grotius al enig commentaar verwerkt op de

[p. 334]

¹³ Pro reliquis

13 Responsio ad dissertationem secundam Hugonis Grotii, de origine gentium Americanarum van de geograaf Johan de Laet (BG no. 733 en BsG no. 214). Meer aantekeningen kon Willem de Groot verwachten bij ontvangst van de brief van 16 april; zie no. 6813.

[p. 334]

uberrima tua epistola contentis gratias summas habeo; perplacent quae de Venetis ex vero scribis,¹⁴ tum et ea quae Arnaldium tangunt.¹⁵ Filio maiori opto bonas conditiones apud Venetos,¹⁶ minori meliores quam antehac successus, nam in eius infortunio praeter incertam Martis aleam nihil peccati invenio. Tua omnia mihi curae quidem sunt,¹⁷ sed Blavius quanquam saepe monitus consilia mea corrumpit, et qui indices Anthologiae faceret Ryckewardius nunc moras necti[t]. Ego tamen nondum despero, sed per absentiam omnia, ita ut vellem, curare non valeo.

Deus te, tuam, tuos nostrosque diu servet incolumes,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

14 Graswinckel had in zijn Dissertatio te veel eer gegeven aan de ‘souvereine’ republiek Venetië.

15 Het debat over de memorie De la fréquente communion van de jansenistische theoloog Antoine Arnauld.

16 Willem de Groot begreep niet wat Grotius' oudste zoon Cornelis in Venetië te zoeken had. Oprecht verheugd was hij over de verlossing van de Frans-Weimarse officier Dirk de Groot uit Beierse krijgsgevangenschap.

17 Grotius' poemata en Anthologia Graeca (BG no. 534). Het was bekend dat de belangstelling van dr. Joan Blaeu voor minder commerciële uitgaven in de loop der jaren was verflauwd. Ook zag het er naar uit dat de Rotterdamse dichter-arts Justus Rijckewaert spijt had gekregen van zijn toezegging tot medewerking aan een editie van de Anthologia Graeca.

Raptim. Hagae, XVIII Aprilis 1644.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 26 April 1644.

En in dorso: 18 April 1644/1644 W. de Groot.