Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6540. 1643 november 16. Van N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Noch de plenipotentiers selffs, noch yemant van haer gevolch die over zee souden commen, hebben wij tot noch toe vernomen, maer wel tijdynge dat de plenipotentiers hier alle dage sullen wesen,² want de gouverneur van Ravesteyn schrijft van den elffden deser aen sijne Hoocheyt dat hij die denselven avont daer verwachte, ende desen morgen is den ordinaris ambassadeur vertrocken uyt Den Hage³ om die met de jacht van sijne Hoocheyt tot Dordrecht te ontmoeten. Voor een goet augure om wel van het succes van de Munstersche handelynge te hopen wort genomen een rencontre tot Mariënburch off daerontrent⁴ gevallen, discretelijck bij de Franse geëxcuseert, bij de Spaense gepasseert, want alsoo obstacle waer gemoveert - in 't gebiet van de Spaense dat sij mosten passeren - aen Portugaelse ende Catalansche ambassadeurs, die geseyt wierden met de Franse te reysen, is van de Franse ambassadeurs geseyt geen ander ambassadeurs bij haer te hebben maer alle die met haer waren in haer suite volchden, hetwelck oock soo aengenomen is.

Met dese aencomste van de plenipotentiers ende vergaderynge van de Staten van Hollant⁵ sal nu moeten worden gevideert de dispute over den eet,⁶ alsoo den heer van Matenees, in de Munstersche commissie sijnde ende tot noch toe hem heeft geëxcuseert, sal moeten weten waernaer hem te reguleren. Het gemeen gevoelen is selffs van andere provintiën [dat] de Ridderschap, soo die haer lith uyt de Generaliteytsvergaderynge niet wil houden, haer gesustineerde niet staende sal connen houden.

Tot logement van de ambassadeurs is het huys van Assendelft⁷ geprepareert, blijven-

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, K 79e. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Gedrukt Rogge (ed.), Br. N.v. Reigersb., p. 741 no. 294. Antw. op nos. 6517 en 6518, beantw. d. nos. 6559 en 6560.

2 In het postscriptum van deze brief meldt Nicolaes van Reigersberch de aankomst van de Franse gevolmachtigden Claude de Mesmes, graaf van Avaux, en Abel Servien, graaf van La Roche-des-Aubiers, in Dordrecht. Het delegatielid Théodore Godefroy (infra) had de kortere route over zee genomen.

3 Ambassadeur Gaspard Coignet, sieur de La Thuillery, en de Staatse ‘hofmeester’ Mortaigne zouden de Fransen begeleiden op hun tocht naar Den Haag.

4 Boven ‘Mariënburch’ noteerde Reigersberch ‘mont’. Gedoeld wordt op de vesting Mariembourg nabij Couvin. Indien de Spanjaarden de schepen nauwkeuriger hadden onderzocht, zouden zij op het spoor zijn gekomen van de aanwezigheid van de Portugese vredesonderhandelaar dr. Luís Pereira de Castro en enkele als Franse edellieden vermomde Catalanen (Poelhekke, De Vrede van Munster, p. 126-127).

5 De Staten van Holland kwamen op 24 november 1643 weer in Den Haag bijeen.

6 Johan van Mathenes, de door de Staten van Holland aangewezen gevolmachtigde ter vredesconferentie, gaf zijn bedenkingen tegen de eed op de nieuwe instructie voor de Hollandse gedeputeerden ter generaliteit niet op. Om die reden maakte hij geen gebruik van het recht om de Hollandse ridderschap te vertegenwoordigen op de vergaderingen van de Staten-Generaal.

7 Het ‘huys van Assendelft’ aan het Westeinde (J. de Riemer, Beschryving van 's Gravenhage I, 2^de stuk, p. 746-747)

[p. 700]

de het ordinaris logement van een extraordinaris ambassadeur van Portugael⁸ geoccupeert, die verclaert hetselffde, tensij daeruyt worde geseth, niet te sullen ruymen voordat antwoorde sal hebben becommen, daer alleen op wacht ende die nu over de twee jaren heeft gesolliciteert, nopende het ongelijck dat hij sustineert sijnen conynck in contraventie van [het] tractaet door aenhalen van een schip bij de Westindische Compangie aengedaen te sijn.

De Engelsche ambassade wort noch gesleept⁹ ende sal vóór de heeren Staten van Hollant bijeensijn, 'twelk eerst de toecommende weecke wesen sal, apparent niet voortgaen, binnen welcken tijt sij claerder sullen connen sien niet alleen wat den grave van Harcourt uytrechten sal ende wat obstaclen hem meest bejegenen,¹⁰ maer oock nader ontdecken wat van die advysen is, dat het parlement niet als blijvende in sijn geheel het convenant met den conynck souden willen verdragen ende dat men oock hetselve de ambassadeurs van desen staet daer voren soude houden, gelijck mede eenyge geloven eenyge vanwegen het parlament hier in het lant¹¹ soude wesen, die haer aen de geestelijcke addresseren om de gemoederen te disponeren dat het convenant mede aengenomen soude worden. Dat is het pat banen om tusschen de gereformeerde ende catholycken bellum sacrum te susciteren, waervoor Godt a[l]machtych ons wil behoeden. Milord Goryn,¹² die duslange hier heeft gesubsisteert sonder hem aen de regierynge te (addresseren), vertreckt nu over Brabant naer Vrankerijck daer sijn principale commis(sie is).

Desen 16 November 1643.

Soo terstont wort mij geseyt dat op gisteren de ambassadeurs tot Dordrechte, monsieur Godefroy hier in Den Hage is gearriveert.

Sijne Hoocheyt is wederom geïncommod(eert) van de goutes.

8 In 1642 was de Haagse woning van de toenmalige Portugese ambassadeur Francisco de Andrade Leitão in vlammen opgegaan. Het leed werd door de Staten-Generaal verzacht met het aanbod om tijdelijk ‘'s Lands huysinge’ te betrekken. Toen koning Jan IV van Portugal zijn ambassadeur in juli 1643 liet vervangen door Francisco de Sousa Coutinho, bleef hij het statige huis bewonen (Schutte, Repertorium II, p. 617-618).

9 De ambassade, bestaande uit de ordinaris ambassadeur Albert Joachimi en de extraordinarii Willem Boreel en Johan van Reede van Renswoude, vertrok pas op 18 januari 1644 naar Engeland; vgl. CSP Ven. 1643-1647, p. 43.

10 Het Engelse Parlement zou de vredesboodschap van de Franse ambassadeur Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, beantwoorden met een verwijzing naar de belofte van wederzijdse consultatie in het laatste artikel van de ‘solemn league and covenant, for reformation and defence of religion, the honour and happiness of the king, and the peace and safety of the three kingdoms of England, Scotland and Ireland’ van 18/28 september 1643 (CSP Ven. 1643-1647, p. 40-41, en The Parliamentary History of England III (1642-1660), kol. 183).

11 Walter Strickland, de koopman Maurice Thompson en hun even parlementsgezinde metgezellen gingen de Hollandse en Zeeuwse steden langs om de kerkgangers te bewegen tot het geven van steun aan hun geloofsgenoten overzee (S. Groenveld, Verlopend getij, p. 112 en p. 296-297).

12 De Engelse koninklijke ambassadeur lord George Goring bracht op doorreis naar het Franse hof een bezoek aan de Republiek. Men vermoedde dat hij naar Den Haag was gegaan om Frederik Hendrik te vleien met een voorstel tot een huwelijk van een van diens dochters met de prins van Wales.

Adres: Mijnheer/mijnheer de Groot, raet ende ambassadeur ordinaris van de coninginne ende crone van Suede.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 23 Nov.

En in dorso: 16 Nov. 1643 Vicquefort [sic].