Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 505]

6395. 1643 augustus 31. Van H. Appelboom.¹

Illustrissime et excellentissime domine legate, domine et patrone magne,

Excellentiae vestrae optatissimas literas 22 Augusti datas 29 eiusdem recte accepi. Gratias ingentes et debeo et ago.

Dani processus in freto Balthico adhuc nostris negotium facessunt;² verendum, nisi mature praeveniatur, ne res tandem in nervum erumpat.³ Legatos e Dania affuturos rumor fert.⁴ An in speciem effictus, brevi constabit. Si hoc, sine dubio commissa fuerit quibusdam nostratium illuc eundi et in commune conferendi.⁵ Interea tamen res isthaec, clandestino bello haud dissimilis, ne supplementum in Germaniam transmittatur, impedit ac negotiationi tam in publicis quam privatis emolumentis officit.

Inter Fridericum landgravium Hassiae et filiam Palatini minimam natu pacta connubialia inita; eventus horum vix intra biennium expectatur.⁶ Livoniae, Ingermanniae et Careliae gubernatori domino Benedicto Oxenstierna[e] defuncto - cui brevi Holmiae funus fiet - suffectus campidux Wrangel paucas intra hebdomadas iter eo ingressurus est.⁷ Nuper etiam foederis initi iuxta primitus conceptam formulam confirmatio ab hodierno Galliarum rege allata est.⁸ Legatus Lusitanus don Rodrigo de Botalho Gotheburgum appulit.⁹ Iam brevi conventus ordinum regni habebitur.¹⁰

4 Augusti accessit illustrissimus dominus legatus Oxenstierna in castra ad Domnitzum, loci natura et humana industria munitum satis.¹¹ Aditus per unicam portam in oppidum patens propugnaculo defenditur, caetera quinque aggeres claudunt. Albis se dividens insulam efficit retinetque ab una parte nomen suum, ab altera paucis mutatis dicitur Eldis.¹² Vicinis locis persaepe nocuerant hostiles inde eruptiones. Modo spe nulla apparente subsidii ad obsidionem maturandam nostri moti sunt. Praefectus Meckleburgicorum

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 15 (1643, 5). Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6382, beantw. d. no. 6423.

2 Het Zweedse scheepvaartverkeer kwam door de vele conflicten met de tolgaarders in Helsingør praktisch stil te liggen (Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 39-41).

3 Vgl. Terentius, Phormio 325.

4 Koning Christiaan IV van Denemarken zond bij nader inzien geen buitengewone ambassade naar Stockholm (Fridericia, Danmarks ydre politiske historie II, p. 356-359).

5 De bijna onopgemerkte missie van de Zweedse assessor Johan Stålhandske naar Denemarken (Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 248). Zie voor de boodschap die hij de Deense rijksraden moest overhandigen, no. 6555.

6 Landgraaf Friedrich van Hessen-Eschwege (1617-1655) trad in september 1646 te Stockholm in het huwelijk met Eleonora Catharina (1626-1692), dochter van paltsgraaf Johann Casimir van Zweibrücken (SBL XIII, p. 256-258; Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 209 dd. 8/18 juli 1643, en Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen III, p. 104).

7 Gouverneur Bengt Bengtsson Oxenstierna was op 9 juni 1643 te Riga overleden. Zijn opvolger, veldmaarschalk Herman Wrangel, nam op 25 augustus/4 september afscheid van zijn collega's in de Zweedse rijksraad; zie no. 6320.

8 Op 27 juli/6 augustus 1643 hadden de Zweedse rijksraden de documenten behorende bij de ratificatie van het Frans-Zweeds subsidieverdrag van 30 juni 1641 in ontvangst genomen; zie no. 6350.

9 De toekomstige Portugese gevolmachtigde ter vredesconferentie, dr. Rodrigo Botelho de Moraes, kreeg bij aankomst in Göteborg een officieel Zweeds geleide (Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 226 dd. 24 juli/3 augustus 1643, en Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 61-63).

10 De Zweedse rijksdag kwam op 10/20 oktober 1643 in de Stockholmse troonzaal (rixsal) plechtig bijeen (Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 290-296).

11 Op doorreis van Hamburg naar Minden legde de gevolmachtigde Johan Oxenstierna bezoeken af aan de Zweedse legerkampen te Gardelegen (aankomst 19/29 juli) en te Dömitz.

12 De Zweedse commandanten Axel Lillie en Erik Hansson Ulfsparre, gouverneur van Wismar, hadden begin augustus een aanvang gemaakt met de belegering van de aan de samenvloeiing van de Elbe en Elde gelegen Mecklenburgse vestingstad Dömitz. De stad was spoedig veroverd, de vesting viel pas op 11/21 oktober in Zweedse handen.

[p. 506]

praesidiorum, Ericus Ulfsparre, supra Eldim metatus oppidum et munimentum tormentorum ictibus concutit. Infra, vice-chiliarcha Bülov, praefectus praesidii Beutzenborgii¹³ dispositi, rem gerit. Prope oppidum intra iactum globuli e machina minori utrinque deventum. Ulfsparrius etiam ponte iunxit fluvium, cuniculis actis ad fossas oppidi promovit, ut excubitores inter se velitationes iaculando exerceant. Tabulatum quoddam perfectum est, unde petitur propugnaculum nostris maxime noxium, ad oppidi vero defensionem non postremum. Cum hoc pacto resistendi copia hosti intercepta sit, animus est vi oppugnatum ire et periclitari oppidi invasionem. Machinae maiores non cessant interea propugnaculum demoliri. Cooperantur quoque pyroboli eiaculati, quibus aliquoties arx incensa. Defensorum numerus vix 350 superat. Nostrorum qui obsident tres sunt cohortes.

Prior gubernator Domitzii Lucatello adhuc Nehusii detinetur.¹⁴ Concessum fuerat ipsi tanquam privato Lubecam tendere. Cum vero suspicio invaleret ei in animo esse comitem Auersbergium¹⁵ invisere, ut arte aliqua subito provideretur miles in suppetias oppugnatorum, mora eidem iniecta est. Spei et votis nostris brevi responsurum eventum confidimus.

Hisce Excellentiam vestram divinae protectioni devotus commendo, futurus, dum vixero, illustrissime et excellentissime domine,

illustrissimae Excellentiae vestrae obligatissimus servitor,
H. Appelboom.

13 Boizenburg aan de Elbe. De Mecklenburgse edelman von Bülow moest in deze omgeving maatregelen treffen tegen een mogelijke keizerlijk-Deense aanval; vgl. 6280.

14 Ondanks het bezit van een vrijgeleidebrief van Axel Lillie mocht de keizerlijke kolonel Locatelli (Doc. Boh. VII, p. 227 no. 694) de stad Neuhaus niet onopgemerkt verlaten (Gazette 1643, no. 116, dd. 12 september 1643).

15 De keizerlijke gevolmachtigde Johann Weichard von Auersperg liet zich in Osnabrück op de hoogte stellen van de strijd aan de Elbe (Acta pacis Westphalicae; Die kaiserlichen Korrespondenzen I, p. 24-25 en p. 31-33).

Amstelodami, 31 Augusti 1643.

Adres: Sacrae regiae Maiestatis Sueciae apud christianissimum Galliarum regem legato ordinario, illustrissimo domino Hugoni Grotio, domino meo observando.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 9 Sept.

En in dorso: 31 Aug. 1643 Appelboom.