Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6396. 1643 augustus 31. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

De Corvino nihil est quod speremus, etiamsi ipse spem aliquam nobis faceret, nam is ne sua quidem quae diu promisit publici iuris facit et negotiis fori totus distinetur.² De Cartesio si quicquam intellexero, faciam te certiorem. Ille certe libellum quem Latine adversus Voetium scripsit in Belgicum sermonem converti curavit, idque satis feliciter successit.³ Nunc is libellus omnium teritur manibus et multum de auctoritate Voetii deteret.

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 371. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6376, beantw. d. no. 6417.

2 Zoals Willem de Groot al in zijn brief van 12 januari 1643 (no. 6036) had opgemerkt, stortte de theoloog-jurist Joannes Arnoldsz. Corvinus zich niet meer in theologische debatten met orthodoxe calvinisten als Pierre Du Moulin en de Haagse hofpredikant André Rivet.

3 De Epistola Renati Des-Cartes ad celeberrimum virum D. Gisbertum Voetium, Amsterdam 1643, kreeg in hetzelfde jaar een Nederlandse vertaling: ‘Brief van René Des Cartes, aen D. Gisbertus Voetius, in den welcken overwoghen worden twee boecken, onlangs voor denselven Voetius tot Utrecht uyt-gegeeven, den eenen geintituleert Confraternitas Mariana, ende het ander, Philosophia Cartesiana’, Amsterdam 1643 (I. Meulman, Catalogus van de tractaten, pamfletten I, p. 389 no. 2665 en nos. 2666-2667).

[p. 507]

Quomodo se illa res de iuramento Foederatorum habeat, et cur Matenesius recusare pergat, latius inquiram.⁴ De versione Alibraei meminero. Illud scio prodiisse hic Latine Tarquinium Superbum Malvezzi, sed auctorem ignoro; forte alius quis Elzevirios hac in parte praevenit. Quicquid sit, faciam intelligas.⁵

Gratias habeo pro iis quae de obsidione Longuii⁶ et Trini,⁷ item de litteris a Guisio frustra a regina impetratis scribis.⁸ Ostendit ea res non omnibus eandem esse fortunam atque ita tutum non esse argumentum ab exemplo, cum minima saepe circumstantia ius mutet.⁹ Et cum iuris hic incident mentio, velim tuam intelligere sententiam super negotio Pauli de Rougemont,¹⁰ qui natus Traiecti ad Mosam ex matre Leodiensi, ubi partus ventrem sequitur, subditum quidem regis Hispaniarum se fuisse negat. Fatetur tamen aliquamdiu se ibi habitasse et a duce Neoburgico assumtum pro consiliario et agente, ut vocant, atque ita anno 1631 decreto Isabellae omnibus exemtionibus legatorum frui datum. Is tandem anno 1636 Bruxella ad ducem suum proficiscens sine salvoconductu nostro, in territorio Imperii a nostris militibus captus et Traiectum deductus, illic hostis esse iudicatus est. Qua sententia per consiliarios Status approbata et causa ad Foederatos deducta, petierunt ei consilium a Summo Senatu, qui dum difficultates proponit morasque nectit,¹¹ Foederati decretum fecere in haec verba: ‘quod nulli principi neutrarum partium liceat subditum hostium neutrarum facere partium, eum in ministerium suum assumendo, nisi talis subditus abolitionem hic habeat; alias manere hostem, etsi tali. principi inserviat’, quo decreto viso dictata est a Senatu sententia approbans priores. Ille valde hac de re conqueritur. Tu quid censes?

Audio filium maiorem militatum in Italiam ire;¹² cui se principi addicat et quibus

4 De Hollandse gedeputeerden ter generaliteit hadden op 5 augustus de eed op hun nieuwe instructie afgelegd. Op 13 augustus werd na het aanbrengen van een kleine wijziging in de instructie aan de afgevaardigde van de ridderschap Johan van Mathenes het verzoek gedaan om zijn bezwaren tegen de eed op te geven.

5 De Leidse Elzeviers hadden in 1636 een uitgave verzorgd van Malvezzi's Tyrannus eiutsque arcana in vita Tarquinii Superbi repraesentata. De vertaling Tarquin le Superbe van Charles Vion d'Alibray (Dalibray) werd echter door hen afgewezen.

6 Recentelijk had Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, het advies ontvangen om Longwy voorlopig met rust te laten en voorrang te geven aan de verovering van een steunpunt aan de Moezel.

7 Het Frans-Savoyaardse leger van prins Tommaso Francesco van Savoye had de belegering van Trino op 4 augustus ingezet.

8 Henri II de Lorraine, hertog van Guise, had koninklijke gratiebrieven ontvangen. Het woord was nu aan de juristen van het Parlement van Parijs die moesten uitzoeken of dit eerherstel ook inhield dat de hertog zijn kerkelijke waardigheden weer mocht aanvaarden. In vergelijking met eerdere rehabilitatieprocessen namen de raadsheren bij de beoordeling van deze zaak een uiterst kritisch standpunt in.

9 De gelukkige afloop van de processen die de hertogen van Epernon en Elbeuf voor het Parlement van Parijs hadden aangespannen om revisie te bewerkstelligen van de vonnissen die op 24 mei 1639, resp. op 14 juni 1633, legen hen waren gewezen, had Grotius bewogen om een overeenkomstige procedure aan te bevelen voor de met Hollandse besluiteloosheid gevoerde processen van zijn dochter Cornelia en de zoon van zijn vroegere collega Rombout Hogerbeets.

10 Paul de Rougemont (1598 - † vóór 1669), geboren te Maastricht in de parochie van de heilige Catharina, bekleedde in de jaren dertig de functie van raad en diplomatiek agent van Wolfgang Wilhelm van Palts-Neuburg (1578-1653), hertog van Gulik en Berg, aan het hof van aartshertogin Isabella te Brussel (Genealogie; Deutsche Zeitschrift für Familienkunde 13/14 (1964-1965), p. 651-652, en F. Küch, ‘Pfalzgraf Wolfgang Wilhelm in Brüssel 1632’ in Beiträge zur Geschichte des Niederrheins; Jahrbuch des Düsseldorfer Geschichts-Vereins, 10(1895), p. 211 en p. 219).

11 De Hoge Raad had op verzoek van de Staten-Generaal een advies uitgebracht in de zaak van ‘Pauwels Rougemont contra Jan Montgommery’. Toen de Staten-Generaal van de raadsheren ook nog een conclusie verlangden, wezen zij dit verzoek tot twee maal toe af (Den Haag, ARA, Hoge Raad van Holland en Zeeland 1642-1645, inv. no. 648 dd. 25 april 1643).

12 Cornelis de Groot had het aanbod gekregen om met een vendel Zwitserse huursoldaten in Venetiaanse legerdienst te treden.

[p. 508]

legibus, velim a te intelligere, et an id fieri non posse putes, ut cum aliquamdiu illic militaverit Melitensi militiae¹³ nomen det. Diu est cum nihil de rebus Vinariensibus et iuniore filio intelligo;¹⁴ si quid habes, fac me certiorem.

Interea Deus Optimus Maximus te tuis, nobis et reipublicae christianae diu servet incolumem. Vale,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

13 De souvereine en militaire orde van Malta (Johannieterorde).

14 Dirk de Groot had in juli zijn taken in het Frans-Weimarse leger van maarschalk Guébriant hervat; zie nos. 6347 en 6402.

Raptim. Hagae, XXXI Augusti 1643, postridie tuae incarcerationis ante annos 25.¹⁵

15 Grotius werd op 29 augustus 1618 bij het betreden van de vergaderzaal van de Staten van Holland gearresteerd.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris. Port 14 st.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 11 Sept.

En in dorso: 31 Aug. 1643 W. de Groot.