Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6224. 1643 mei 23. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Vidi libellum contra Laurentiaden. Multa sunt ibi de illo homine vere dicta, de causa veteri nostra cum in Republica versaremur non mala. De Ruaro vellem eum dixisse narrari a Laurentiade rem plane falsam.² Nunquam eum aut hospitio aut convivio excepi. Non

1 Gedrukt Epist., p. 954 App. no. 654. Antw. op no. 6211, beantw. d. no. 6242.

2 In de Tweede Verwondering aen Jacobus Laurentius van Amsterdam, 1643 (BG no. 889 rem. 9 en BsG no. 324) verdedigde een anonymus de goede naam van Grotius tegen de beschuldigingen van de Amsterdamse predikant Jacob Laurentius in de ‘Toe-Eygen-brief’ van zijn Idolum Romanum; vgl. no. 6166 n. 18 en 19. Over het ‘socinianisme’ van Grotius schreef de onbekende verdediger op p. 71: ‘Wat komt dat doch hier te pas ... En schoon genomen de heer Grotius hadde Ruarus in sijn huys ontfangen, was dat soo vreemt? Indien gij tot Parijs quaemt, hij soude u oock wel in sijn huys ontfangen, (gelijck ordinaris de geteerde luyden doen), soude Grotius daerom een calvinist zijn of na het calvinisdom hellen?’.

[p. 278]

fuit hic ex quo legatum ago. Puto visum mihi olim cum privatus hic agerem, sed incognitum.³ Primum eum cognovi Hamburgi apud Leonardum Sorgium.⁴ Voluissem etiam dici librum illum Bonaventurae quo utitur Laurentiades a Sorbona censura notatum.⁵

Joannem Simplicium et Robertum Jansonium legam⁶ ubi otium erit, et si quid dignum sit responso, faciam hoc in eorum quos tangit locorum explicatione. Quod et Ryckewardo⁷ proponis mihi non displicet. Fac in componendis indicibus instet quam dixi viam.

Illud quod de duce Aurelianensi dicitur falsum puto.⁸ Bene ei cum regina convenit. Et iam in parlamento⁹ effecere, ut contra id quod antehac actum erat regina regens sit plenissimo iure, ipse dux vicarius et copiarum imperator et consilii caput, eo absente caput consilii Condaeus, nulla caeterorum mentione, quibus regina utetur quomodo et quantum volet. Mazarinus consiliarius manet et Chavigniacus secretarius ad res exteras, ita ut ante illud decretum quod nunc antiquatum est. Indutias cum Hispano nullas esse patuit proelio ad Rocroisium, in quo magnum hosti damnum intulere Galli, et principi Arausionensi dedere res pulchras gerendi occasionem.

Te videre desidero et aliquem tuorum apud me. Interim qui mea ad Actus apostolicos, Epistolas et Apocalypsin describat adhuc quaero frustra, ita pauci sunt Graecarum literarum intelligentes.¹⁰

Tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

3 Martinus Ruarus had in de jaren twintig enkele rondreizen gemaakt. Pas in 1631 zocht hij contact met Grotius (no. 1608 (dl. IV) en nos. 1732 en 1855 (dl. V)). Voor een schrijven van zijn hand aan een ‘vriend’ (de Parijzenaar Edmond Mercier?), zie de bijlage in de brief van Pauwels Pels van 9 oktober 1643 (no. 6464).

4 Leonard van Sorgen (1587 - † 12 augustus 1633), koopman te Hamburg, verschafte in 1632-1633 Grotius onderdak in zijn huis in de Hollandse wijk (M. Grimm, ‘Hugo Grotius' Aufenthalt in Hamburg in den Jahren 1632-1634’ in Zeitschrift des Vereins für Hamburgische Geschichte 27 (1926), p. 130-140).

5 De veroordeling betrof de editie die op naam van Fabricius van Eyndhoven in 1642 door de Antwerpse drukker Hendrik Aertssens werd verzorgd van het zogenaamde psalterium van de heilige Bonaventura.

6 De boekband waarin de werken Joannis Simplicii notae in doctissimi cuiusdam viri commentationem ad secundum caput posterioris ad Thessalonicenses epistolae (BG no. 1100 rem 5 en BsG no. 325) en Brevis dissertatio, de visionibus quae capitibus XIII et XVII Apocalypseos discribuntur, auctore Roberto Jansonio Campensi (BsG no. 327) waren opgenomen.

7 De van oorsprong Brielse dichter-arts Justus Rijckewaert wilde zich wel belasten met het persklaar maken van Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534) en poemata.

8 Grotius spreekt het gerucht tegen dat Gaston van Orléans bezig was iets te beramen tegen koningin Anna van Oostenrijk en de jonge koning Lodewijk XIV.

9 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 23 mei.

10 In zijn brief van 22 november 1642 (no. 5961 (dl. XIII)) gaf Grotius al te kennen dat hij een deugdelijk copiïst zocht voor het uitschrijven van de kopij van zijn Annotationes in Novum Testamentum (BG nos. 1138 en 1141).

23 Maii 1643.

Valde placent doctoribus Sorbonae nostra ad Danielem.¹¹ Spero aliquem repertum iri qui Riveto aliquid reponat et obiter aspergat Borboritam. Age, quaeso, cum Vossio et Barlaeo ut cogitent.¹²

Putabam Ruarum mihi olim visum Lutetiae, sed iam ex literis eius ad amicum scriptis intelligo nunquam ipsum apud me fuisse antequam essem Hamburgi. Fuisse quidem prius se ait in Gallia, sed quo tempore ego eram in carcere. Et paratus est, si velim, Riveto ostendere quantum fallitur. Si Simplicium et Robertum Jansonium qui sint nosti, rogo

11 Grotius' aantekeningen op het boek Daniël en zijn ‘adiecta ad Danielem’ zouden verschijnen in tomus II en III van de Annotata ad Vetus Testamentum, Parijs 1644 (BG no. 1137).

12 De Amsterdamse hoogleraren Gerardus Joannes Vossius en Caspar Barlaeus mengden zich niet in Grotius' pennestrijd met de strenge calvinisten André Rivet en Samuel ‘Borborita’ Desmarets.

[p. 279]

eos mihi describas. Puto a Socini disciplina esse non alienos.¹³

Cancellarius sponte sua cum delegati a parlamento apud reginam essent proposuit de memoria Thuani restituenda. Sed propinqui nolunt id accipere pro beneficio, sed volunt rem secundum formam legum cognosci. Idem facturi putantur propinqui Marillaci quondam mareschalli.

13 Volgens de Haagse hofpredikant André Rivet bediende de sociniaanse predikant Jonas Schlichting zich van de schuilnamen ‘Joannes Simplicius’ en ‘Robertus Jansonius Campensis’ (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 4-5).