Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6039. 1643 januari 17. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Videbimus quid facturi sint Amstelodamenses in eo de quo scribis negotio.² Normannus qua de causa in Batavos venerit, scire cupiam.³ Montaltum ex scriptis et fama novi

1 Gedrukt Epist., p. 947 App. no. 635. Antw. op no. 6028, beantw. d. no. 6056.

2 Enkele Amsterdamse regenten wilden wel uitkijken naar een passende werkkring voor Grotius' zoon Pieter.

3 De Normandiër Robert le Comte, die door de Amsterdamse koopman Abraham Anthonisz. Recht werd omschreven als een ‘hooggeplaatst’ Fransman wiens broer staatssecretaris van Richelieu was geweest. In werkelijkheid gaat het hier om een avonturier, een gewezen capucijn, die zijn geboorteplaats Avranches was ontvlucht om vervolgens als geloofsvervolgde de huizen van rijke protestanten langs te gaan. Met geld uit bedelen verkregen belandde hij in het najaar van 1642 in Amsterdam (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p, 362-364). Over niet al te lange tijd kon Grotius een brief van hem verwachten; zie no. 6057.

[p. 27]

iudaeum gente ac mente, et philosophum ac mathematicum non vulgarem.⁴ Vrelandio saepe interpellatus nihildum scripsi,⁵ sed ita puto non peccaturum si se baptizari faciat a presbytero catholico, nihil ab illo exigente quod non ultro approbet. Viri maximi domini Vossii sententiam probo.⁶ Et iam acceperis a me ea quae utilia esse possint, quibus addam⁷ frustra Rivetum ad distinctionem regnorum limitatorum vel non limitatorum recurrere, cum et Junius Brutus et Buchananus apertissime de omnibus agant regnis, Hottomannus vero etiam speciatim de Galliae regno,⁸ Paraeus⁹ etiam loquatur generaliter et, si ordinarii magistratus cessent, privatis ius det. Videbis satis multa esse quae domino Riveto opponi possint. Sed ubi reperiemus hominem,¹⁰ ita ut nos animatum et quae sentiat dicere audentem, praesertim in republica, ubi odiosum adeo est nomen et pontificis et pontificiorum. Si quis tamen inveniatur, ex usu erit addi quae apud Graecos contra Cyrillum decreta sunt.¹¹

De Lucano gaudeo.¹² Spero secutura poematia. Sed maxime mihi curae est Anthologia, egregium per se opus, multis autem futurum utilius si, quales dixi, indices accedant. Quare, quaeso, cum domino Vossio, cum amicis aliis quaere aliquem et allabora ut voti, si fieri potest, compos fiam.¹³

Delfensibus consulibus civibusque omnia opto prosperrima.¹⁴ Angliae res compositas velim,¹⁵ illaeso regis veteri iure. Et spero eo rem adduci posse per plebem Londinensem, otii impatientem. Id eo opto magis, quia motus isti repercussum apud Batavos faciunt. Hic omnia adhuc bene procedunt et bellum paratur strenue. De indutiis seorsim acturos Batavos non puto, cum tempus instet quo in commune de pace agi debeat, si tamen tuti

4 Vermoedelijk denkt Grotius hier aan de in 1616 gestorven arts Elijah Montalto.

5 In principe was Grotius bereid ‘Gerardus Vrelandius’ te adviseren in de zaak van diens voorgenomen doop, maar zolang de Amsterdammer zijn maatschappelijke achtergrond niet wilde onthullen, hield hij een antwoord voor zich.

6 Gerardus Joannes Vossius was van oordeel dat Grotius moest afzien van het schrijven van een verweerschrift tegen Rivets Apologeticus pro suo de verae et sincerae pacis ecclesiae proposito, contra Hugonis Grotii Votum (BG no. 298 en BsG na. 319).

7 De bijlage ontbreekt; zie no. 6063. Het zal hier gaan om een weerlegging van Rivets kritiek op het politieke discussiestuk ‘ad articulum XVI’ in het Votum pro pace ecclesiastica; vgl. no. 6022 n. 4, en Apologeticus, p. 115-125.

8 Het werk van de zestiende-eeuwse ‘monarchomachen’: Stephanus Junius Brutus (pseudoniem voor Philippe du Plessis-Mornay en/of Hubert Languet?), Vindiciae contra tyrannos, [Bazel] 1579 - George Buchanan, De iure regni apud Scotos, Edinburgh 1579 - François Hotman, Francogallia sive tractatus isagogicus de regimine regum Galliae et de iure successionis, Genève 1573 (P. Mesnard, L'essor de la philosophie politique au XVIe siècle, Parijs 1977³, p. 337-363; Q. Skinner, The foundations of modern political thought II, Cambridge 1979², p. 302-348, en I.D. McFarlane, Buchanan, Londen 1981, p. 392-415).

9 De Heidelbergse hoogleraar David Pareus (1548-1622) (ADB XXV, p. 167-169). Exemplaren van zijn In divinam ad Romanos S. Pauli Epistolam commentarius (bekend zijn edities van 1608, 1609, 1613, 1617 en 1620) werden in 1622 op last van koning Jacobus I in Londen en Oxford in het openbaar verbrand (CSP Dom. 1619-1623, p. 396, 400, 405, 411, 418 en p. 426-427).

10 Grotius had zijn broer opgedragen om in de Republiek uit te kijken naar iemand die ook eens de pen tegen de Haagse hofpredikant wilde opnemen.

11 In 1645 verscheen een uitgave getiteld Cyrilli Lucaris ... Confessio Christianae fidei. Cui adiuncta est gemina eiusdem Confessionis censura synodalis, una a Cyrillo Berrhoeensi, altera a Parthenio ... promulgata. Omnia Graece et Latine.

12 De Amsterdamse dr. Joan Blaeu liet Grotius lang in onzekerheid over de voortgang van de druk van diens nieuwe aantekeningen bij Lucanus (BG nos. 430 en 431).

13 Op dit moment wilde geen enkele uitgever zich ontfermen over Grotius' poemata en Anthologia Graeca (BG no. 534).

14 De nieuw aangetreden burgemeesters van Delft waren Joost Jacobsz. van Adrichem, Dirk Robbregtsz. van Schilperoort, mr. Evert Jansz. van Lodenstein en Evert Adriaensz. van Bleiswyk.

15 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 17 januari.

[p. 28]

itineris literae ab imperatore et Hispano recte iam Hamburgum pervenerint, qua de re nuntium exspecto.

Vale, mi frater, cum matre optima, coniuge, liberis, cognatis, amicis, affinibus,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

Lutetiae, 17 Ianuarii 1643.