Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 52]

6057. [1643] januari 26. Van R. le Comte.¹

Illustrissimo et excellentissimo viro domino Hugoni Grotio
Robertus Le Comte Gallus S.P.D.

Illustrissime et excellentissime domine,

Dominus Abraham Thunes, civis Amsterdamensis, amicus noster, monere me voluit Excellentiae vestrae dominum fratrem, Hagaecomitis inquilinum,² quaesitasse me hac in urbe, eo animo ut nominis mei factus certior, certiorem pariter redderet Excellentiam vestram, cui placuerat scriptio quaedam Gallica, inter streperae [sic] vitae molestias a nobis facta ex tempore in apologiam magni nominis vestri, in quod excitati crabrones obstrepebant, impie magis an invidiose? Nobis quidem turbulenti scriptores illi displicuere non parum, maxime cum in hominem pace defensum insurgerent. Hinc est ut semel et iterum calamum strinxerimus adversus eos: prius Latine diximus contra omnes in genere, et a Joanne Blaeu, amico mihi viro, reddita est venerabili filio Excellentiae vestrae pagina nostra, quae quo subinde devenerit ignoro,³ posterius Gallice, instante scilicet Abrahamo supradicto, qui etiam scriptum e manibus meis deprompsit, leve quidem ut soboles sesquidiei.

Sed quid haec sunt, ut gratiis digna videantur, nisi qui de bonis et sinceris omnibus optime meretur, sincerum quemque de se bene mereri credidisset. Non me sincerum praedicabo, at saltem hic ingenue loquar. Consilium Excellentiae vestrae de procuranda inter christianos pace ecclesiastica intellexi, probavi, praedicavi generosum et pium - atque utinam fructus sequeretur quem destinat -, sed pariter inef[f]abile credidi, et mysterium non huius sed futuri saeculi. Interim ubi illud ipsum tanto cum virtutis et doctrinae apparatu Excellentia vestra auspicata fuit, laetatus sum in his quae dicta sunt mihi: in domum Domini ibimus.⁴ At prior non me fefellit opinio; haec aetas durae cervicis tantae benedictionis incapax fuit. Verum pro virili parte subire certamen non detrectavi, imo modeste properavi, pauca peperi, plura conceperam, sed quis proiiciat marguaritas ante porcos, quin conversi disrumpant eum? Unum mihi restat, repulsam agere in maledicos obtrecta[to]res Grotiani nominis, quod mihi revereri contigit eodem momento quo libros

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. Diederichs, 30 Ad. Eigenh. oorspr. Robert le Comte, die door de Amsterdamse koopman Abraham Anthonisz. Recht aan Willem de Groot werd voorgesteld als een gewezen staatssecretaris van Richelieu (no. 5968 (dl. XIII)), was in werkelijkheid een Normandisch edelman uit Avranches die een capucijnerklooster was ontvlucht en vervolgens in de huizen van rijke protestanten ging verkondigen dat hij geloofsvervolgde was. Dit verhaal diste hij zo goed op dat zelfs de zuinige kerkeraden van Rotterdam en Den Haag erdoor onder de indruk kwamen en grif bereid waren zijn studies aan de Leidse universiteit te bekostigen. Doch dit bleek voor Le Comte niet avontuurlijk genoeg. Hij toog naar Amsterdam waar hij zich met vuur wierp in de debatten over het al of niet ‘paapse’ karakter van Grotius' geschriften. Om op de discussiërende gemeente indruk te maken schreef hij eind oktober-begin november 1642 een ‘memorandum’ waarin hij een lans brak voor het werk van de verzoeningsgezinde theologen Grotius en Théophile Brachet de La Milletière (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 310, 350 en p. 362-364).

2 In zijn brief van 15 november 1642 (no. 5954 (dl. XIII)) vroeg Grotius aan zijn broer: ‘Gallus ille qui meum et Mileterii laborem tam candide probat, velim scire quis et qualis sit ...’.

3 Pieter de Groot had ervoor gezorgd dat zijn vader het aan hem door de Amsterdamse uitgever dr. Joan Blaeu overhandigde ‘memorandum’ te lezen kreeg. Helaas ontbreekt de bewuste brief; vgl. nos. 5941 (dl. XIII).

4 Psalm 122:1. Verwijzing naar de volledige titel van Hugonis Grotii Votum pro pace ecclesiastica, contra Examen Andreae Riveti, et alios irreconciliabiles. Ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum, [Parijs] 1642 (BG no. 1183).

[p. 53]

eius legere, quo de ipso pios loquentes audire.⁵

Vale, vive, vige, vir illustrissime, cui cor candidum et paratissimam vovit servitutem

Robertus Le Comte,
qui supra manu propria scripsi.

5 Een jaar later probeerde dezelfde Le Comte in een bij de Amsterdamse uitgever Nicolaes van Ravesteyn verschenen publicatie Roberti Comtaei Nortmanni de origine gentium Americanarum dissertatio, 1644, ook nog eens vrede te stichten in de controverse tussen Grotius en de geograaf Johan de Laet over de oorsprong van de Amerikaanse volkeren (BG nos. 725-728); zie H.F. Wright, in Bibliotheca Visseriana VII, p. 227.

Amsterdami, Ianuarii 26, op de Heeregraft bij de Hartebrugghe.

Plura quae spectent Excellentiam vestram, postmodum scribere mihi licuerit, ubi ipsi nostras epistolas reddi certissime rescivero et domicilii sui tesseram accepero.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur ordinaire pour la couronne de Suede auprès de sa Majesté tres chrestienne, à Paris.