Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5898. 1642 september 27. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Den grave van Harcourt blijft noch in 't Boulonnois, don Melos bij Rijssel, zonder iet uit te rechten, meenende beide dat zij genoech doen met malcander te beletten.² Hertoch Carel heeft binnen La Motte gebracht tweehondertendevijftich carren met allerlei provisie.³ D'heer van Gransei heeft den baron de Sel eenigh volck afgeslaegen. Men wil zeggen dat den baron de Selles zelve daer zoude zijn gebleven.⁴

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 28m. Eigenh. oorspr. Niet ondertek.

2 Het leger van don Francisco de Melo had gehoopt in Rijsel een nieuw steunpunt te vinden; vgl. no. 5887.

3 Hertog Karel IV van Lotharingen zegevierde te La Motte. Om het verlies goed te maken lette Paul Le Prévost, baron van Oysonville, Frans gouverneur van Breisach, op de verbetering van het moreel van de Franse garnizoenen in de Elzas.

4 Jacques Rouxel de Médavy, graaf van Grancey, gouverneur van Montbéliard, zorgde voor het aanbrengen van een overwinning. Op 1 oktober 1642 publiceerde de Gazette 1642, no.

[p. 447]

⁴ Den baron d'Ossenville is wedergekeert nae Brisac om eenige betaeling te doen aen dat ende andere garnisoenen.

4 126, een ‘Relation du combat n'agueres fait dans la Franche-Comté, entre les troupes commandées par le comte de Grancey, mareschal de camp de l'armée du Roy, et celles de la Franche-Comté, sous la charge du baron de Cey, gouverneur de la Province, où il a esté tué et fait prisonniers plus de quatre cens cinquante des ennemis qui y ont perdu tout leur canon et bagage’. De berichtgeving over de slag van 19 september bij het kasteel van Ray (dep. Haute-Saône) was enigszins gekleurd, want gouverneur Claude de Bauffremont, baron van Scey, overleefde de strijd (Léonce de Piépape, Histoire de la Réunion de la Franche-Comté à la France II, p. 166-169).

[p. 447]

Men twijffelt wat Briquemaut, gouverneur van Sedan, sal doen op d'ordre van den hertogh van Bouillon.⁵ Gouverneurs pleegen niet te obediëren aen haere heeren die gevangen waeren ende 't gouvernement is alrede bij den coning gegeven aen monsieur de Fabre om te commanderen over 200 Switsers, 700 Fransoisen.⁶

Te Grenoble is een nieuwe camer opgerecht tot judicature over alle die aen monsieur de Cinq-Mars zijn vast geweest.⁷ Den coning gaet op de jacht rondom Parijs ende den cardinael is in de baden bij Bourbon-Lancy, maer men meent zij beide zullen comen te Fontainebleau.

De protestantsche Switzers retarderen de lichtinge voor Milan zooveel zij connen. In 't Milanees zijn aengetast de goederen van de Savoyarden ende Piedmontoisen als vijanden van Spaignie. Den prince Thomas verwacht eenigh volck uit Roussillon ende men meent dat zoo dezelve prins als den hertogh van Longueville eenige plaets noch zullen aentasten van dit jaer als Trin ofte Chivas, welcke plaetzen zeer dienen zouden om Casal te verzeeckeren.⁸ Den coning heeft aen den hertogh van Parme gezonden eenige bevelhebbers ende twee millioenen aen geldt, 'twelck men meent dat nevens de vreze van de ligue van alle de princen van Italië zal connen dienen om den paus te brengen tot accommodement.⁹

Wij hooren dat van Lisbone zijn vertrocken veertich schepen met thienduizent man, die oock noch eenigh volck zoude[n] innemen in Tercera; ende werdt getwijffelt off het is om de Spaensche vloot aen te tasten ofte om weder te becomen dat de Hollanders in Brasyl ende Angola Portugael hebben afgenomen.

Zes schepen met volck ende wapenen ende amonitie zijn te Nantes gereedt om te gaen nae Ierlant ende de catholycken aldaer te helpen; dewelcke zoo zij eens meesters van heel Ierlant connen werden, haer zullen mengen in het oorlogh van Engelant ende misschien de parlamentarissen brengen tot arger conditie dan zij nu zouden becomen.

Nae 't nemen van Perpignan schenen de Fransoisen de meeninge te hebben van Roses te belegeren. Maer dewijl den broeder van den hertogh van Florence¹⁰ op die custen is gecomen met vijfendetwintich goede schepen tot verstercking van de vloot aldaer, zal apparentelijck die zaecke difficulteit vinden en de Provence is vanwegen dezelve vloot in vrese.

5 Gouverneur Jacques Briquemault en zijn garnizoen van 300 tot 400 man gehoorzaamde aan de instructies van de hertog van Bouillon. In een brief aan hertogin Eleonora van den Bergh, dd. 15 september, schreef de hertog vanuit de citadel van Lyon: ‘vous ... ordonnerez à M. de Briquemault d'en sortir ...’ (Congar, Sedan et le pays sedanais, p. 325).

6 De koninklijke gouverneur Abraham de Fabert (1599-1662) trad op 29 september in functie (DBF XIII, kol. 367-368).

7 De meeste rechters die in Lyon de zaak van Cinq-Mars en de Thou hadden behandeld, waren gerecruteerd uit het Parlement van Grenoble; vgl. no. 5830.

8 Prins Tommaso Francesco van Savoye ondersteunde op voorbeeldige wijze het beleid van de Franse bevelhebber Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

9 Met een openlijke strijd tussen paus Urbanus VIII en de hertog van Parma in het vooruitzicht tekenden Venetië, de groothertog van Toscane en de hertog van Modena op 31 augustus het eerder aangekondigde bondgenootschap; zie voor de Nederlandse versie van het verdrag, Aitzema (f^o) II, p. 868.

10 De vloot van prins Giovanni Carlo de' Medici, ‘general de la mar’ in Spaanse dienst; vgl. no. 5868.

[p. 448]

Mercy heeft het casteel van Wy[l]destein wederbecomen. Den gouverneur werdt te Hohentwiel beschuldight van de plaetze niet genoech gedefendeert te hebben.¹¹ Tot Francfort, zoo wij hier verstaen, zal in October zijn een churfurstelijcke bijeencomste¹² ende eene generale van des Rijcx stenden in December, apparentelijck om de paix te vorderen.

't Parlement van Engelant heeft de bisschoppen afgezet, maer met contradictie van veelen.¹³ Hertogh Carel is te Sarbrick, monsieur du Hallier vervolcht hem.

27 September 1642.

11 Door een nalatigheid van Konrad Widerholdt, commandant van Hohentwiel, kon het Zwabisch-Beierse leger van François de Mercy in de tweede week van september het kasteel Wildenstein bij Sigmaringen zonder strijd binnendringen.

12 De ‘Deputationstag’ zou op 11 oktober in Frankfort beginnen.

13 In de week van 22 september kreeg dit voorstel van het Lagerhuis slechts de steun van de puriteinse leden van het Hogerhuis (The Parliamentary History of England II (1625-1642), kol. 1465-1466; CSP Ven. 1642-1643, p. 154-155 en p. 162-163).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 27 Sept. 1642 uyt Paris.