Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5737. 1642 juni 2. Van N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Donderdach lestleden is sijn Hoocheyt uyt Den Hage vertrocken ende de coninginne Sondach gevolcht om den prins desen Maendach tot Buyren te vinden ende vandaer Woensdach te gaen besien het leger,² dat ick meen van voetvolck niet compleet wesen sal, soo veel scepen hebben ontrent Dordrecht lange gelegen door contrariën wint, die nu eenyge weecken heeft gewayt. Dan men seyt mij het volck te lande is beginnen te marcheren. Welcken wech tot groote incommoditeyt van de lantsluyden, daer sij sullen moeten passeren, sal moeten worden genomen; soude men anders de goede commoditeyt van droochte van de somer ende anders gebruycken, hoewel mijns oordeels deselve weynych sal favoriseren, indien de conjunctie van Hatsvelt ende Wael alreede is geschiet³ ende de conte de la Guic[h]e geslagen, gelijck de Brabantsche tijdyngen ons verclaren.⁴

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, K 78i. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Gedrukt Rogge (ed.), Br. Nic. v. Reigersb., p. 722 no. 285. Antw. op no. 5727, beantw. d. nos. 5746 en 5747.

2 De grote wapenschouw van het Staatse leger bij de schans de Voorn vond op donderdag 5 juni plaats.

3 Het leger van de Beierse graaf van Wahl was nu in Keulen verenigd met dat van de keizerlijke veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen (Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 211).

4 De nederlaag die don Francisco de Melo bij Honnecourt had toegebracht aan het leger van Antoine III de Gramont, graaf van Guiche.

[p. 248]

Men hadde gemeent de ambassadeurs desen dach souden naer Engelant hebben verreyst, dan den heer van Rijnswau tusschen de Saterdach en de Sondach sijnde sieck geworden sal de reyse vertragen; ende evenwel en meent men niet dat het is een sieckte van staet, daer anders redenen toe sijn, omdat het in Engelant seer slecht voor den conynck staet.⁵ De approbatie van de proceduyren van den gouverneur van Hul heeft het parlement nu [in] den druck de ingesetene bekentgemaekt ende stelt vast ordre op de militie.⁶ Alle hope loopt op Schotlant, dat men crachtych schijnt te willen interponeren tot de accommodatie, ende den conynck; ende goet commende uyt dien houck daer het quaet vandaen is gecommen, kan men oordeelen dat niet te groot wesen sal.

Het schrift tegens Rivet hebbe ick met lust gelesen.⁷ Het is cort ende claer, nader ontdeckende als eenyge vorige, hoe verre uEd. is van Socino ende Pelagio, dat dienstych is. Rivet sal het sijne daer wel vinden, dat hij wel heeft gemeriteert. De maniere die uEd. tegens Laurent(ium) gebruickt, is conform het concept dat wij hier oock hadden beraemt ende breeckt de cracht van het schrift cum contemptu autoris. Rivet sal het daer niet bij laten, maer wort geseyt alreede wederom aen 't werck te wesen, daer père Pethau in campange commen sal.⁸

Spierynck is noch hier;⁹ Graswynkels bouck de Maiestate gedruckt, doch het gelt dat hij garen hadde niet betaelt.¹⁰ Van Oosten noch Westen hebben wij niet.

Den heer Conradi, burgemeester van Amsterdam, een seer capabel persoon van goede maximes, die uEd. estimeert, van uEd. geëstimeert is geweest naer uEd. mij te Amsterdam sijnde heeft bekentgemaekt, meent eerstdachs sijn soon te senden naer Paris,¹¹ verwacht dat faveur, dat hij niet alleen bij uEd. acces, maer door uEd. entremise kennisse ende omganck bij des conynckx architeckt,¹² in welcke conste nevens de mathematique hij hem oeffent, soude connen crijgen, ende heeft begeert dat ick hetselve op uEd. soude versoucken. Twijfele off, gelijck hij daertoe bequaem is, oock genegentheyt soude tonen om hetgene uEd. aengenaem soude sijn te bevorderen.

Desen 2 Juny 1642.

5 Het vertrek van de Staatse ambassade tot bemiddeling in de Engelse geschillen werd uitgesteld; aanleiding daartoe was de plotselinge ziekte van ambassadeur Johan van Reede van Renswoude (CSP Ven. 1642-1643, p. 67-68).

6 ‘The Answer of Parliament presented to His Majestie at York to two Messages concerning Sir John Hotham's refusall to give His Majestie entrance into Hull’, van 9/19 mei 1642. Tegelijkertijd formuleerde het Parlement ook nog een ‘Answer to the King's refusall to pass the Militia Bill’ (The Parliamentary History of England II (1625-1642), kol. 1206-1212, en Catalogue of the pamphlets collected by George Thomason I, p. 101-108).

7 De Animadversiones op de Animadversiones van André Rivet (BG no. 1175). In het werkje was ook de tekst opgenomen van Grotius' brief aan Jacob Laurentius (no. 5720).

8 Denis Petau S.J. had Grotius geadviseerd bij het opstellen van de Animadversiones.

9 Petter Spiring Silvercrona stond op punt van vertrek naar Zweden.

10 Zijn De iure maiestatis dissertatio, Den Haag 1642, had Dirck Graswinckel opgedragen aan koningin Christina.

11 De koopman en diplomaat dr. Albert Coenraetsz. Burgh (1593-1647) was in 1618 toegelaten tot de Amsterdamse vroedschap. Het burgemeestersambt vervulde hij in 1638 en 1643 (Elias, De Vroedschap I, p. 327-328 en p. 453-454). Zijn zoon mr. Coenraed Burgh (1619-1699) had al eens een keer eerder een bezoek aan Grotius willen brengen (vgl. nos. 3802 en 3823 (dl. IX)).

12 In aanmerking kan de koninklijke bouwmeester Jacques Lemercier (ca. 1582-1654) komen (Macmilian Encyclopedia of Architects II, p. 657-659). Zie voor de titel ‘architecte du roi’, R. Mousnier, Paris capitale au temps de Richelieu et de Mazarin, Parijs 1978, p. 120.

Adres: Mijnheer/mijnheer de Groot, raedt ende ambassadeur van de coninginne ende crone van Sweden bij den alderchristelijcksten conynck.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 10 Iunii.

En in dorso: 2 Iunii 1642 N. Reigersberg.