Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5747. 1642 juni 14. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

De coninginne van Vrancrijck blijft bij haere kinderen ende toont brieven van den coning, waerbij haer de zorge voor de kinderen op het hoogste werdt gerecommandeert.² Den cardinael achterdencken hebben[de] van de verandering van des conincx affectie tot hem, zoo ras zijn arm in tamelijcke staet is geweest, heeft hem laeten draegen in een bedde nae de meeren bij Agdes ende zoo voort door de Rhosne tot bij Saint-Privas ontrent Avignon, hebbende bij zich den duc d'Anguien ende den cardinael Mazarini.³ Den coninck dit hoorende, 'twelck hij niet verwacht en hadde, heeft een zeer beleefde brief geschreven aen den cardinael om hem te hove te trecken, waerover den cardinael den comte de Chavigny⁴ heeft gezonden aen den coning met eenige excuse ende presentatie, waervan de effecten verwacht werden. Ende werdt op die zaecke zeer verscheidelijck gediscoureert nae yders affectie.

Don Melos⁵ tast niet aen, zijnde verswackt doordien hij een deel van zijn volck gezonden heeft aen hertogh Carel, die in het Messijn invalt,⁶ de reden dat den grave van Gransei⁷ vierduizent man gebracht heeft aen den grave van Harcourt, die nu ontrent sestienduizent man heeft ontrent Guise, niet verre van het leger van don Melos, die oock eenigh volck gezonden heeft tegen den prins van Orange, ende aen de keisersche eenige hulpe belooft, waerdoor de verbaestheit hier wat ophout.

't Garnisoen van Perpignan werdt gehouden te zijn duizentdriehondert man. Hoelang die te eeten hebben, weet men niet wel. Motte-Odincourt versterckt zijnde met drieduizent man uit het Roussillon heeft in Arragon Tamarys⁸ becomen ende, zoo men meent, is weder terug-

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H27i. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 5746.

2 Er bestond een plan om koningin Anna van Oostenrijk te scheiden van haar kinderen. De koningin kon haar man en de kardinaal overtuigen van het belang van haar aanwezigheid aan het hof te Saint-Germain-en-Laye (Lettres Richelieu VI, p. 927-928 n.).

3 Kardinaal Jules Mazarin en Louis II de Bourbon (1621-1686), hertog van Enghien (de latere ‘Grand Condé’), gehuwd met een nicht van Richelieu, volgden de kardinaal op diens reis van Narbonne naar Tarascon. Over de plaats ‘Saint-Privas(?)’ wordt in latere brieven niet meer gesproken.

4 Staatssecretaris Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, overhandigde de koning in Narbonne een brief die Richelieu op 9 juni tijdens een oponthoud in Arles geschreven moet hebben (Lettres Richelieu VI, p. 933 n.).

5 Don Francisco de Melo, graaf van Assumar, leidde het Spaanse leger in de Zuidelijke Nederlanden. Op 26 mei had hij bij Honnecourt het leger van de graaf van Guiche verpletterend verslagen.

6 Hertog Karel IV van Lotharingen was met 4 à 5000 soldaten de Moezel overgestoken en rukte nu op in de richting van Metz (Gazette 1642, no. 81, dd. 21 juni 1642).

7 De gouverneur van Montbéliard, Jacques Rouxel de Médavy, graaf van Grancey, ging van Pont-à-Mousson het leger van de graaf van Harcourt tegemoet (Gazette 1642, no. 78, dd. 14 juni 1642).

8 Tamarite de Litera (een plaats ten noorden van Lérida) viel op 18 mei in handen van Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt (Sanabre, La acción de Francia en Cataluña, p. 210).

[p. 260]

gegekeert. In het Roussillon is nieuw volck gecomen uit Languedoc. In Piedmont hebben de Spaegnaerden ontrent tienduizent man in 't velt, de Fransoisen wat meer. Te Rome werdt noch zeer gearbeidt door de Fransoisen, Venetianen, Toscanen tot accommodement van de zaecke van Parma.⁹

14 Iunii.

De keiserschen maecken een leger in Swabe ende haere magazijne tot Hailbrun ende Philipsburg.¹⁰ Den coninc heeft aen den cardinael geschreven dat hij magh gaen waer het hem gelieft om zijne gezondtheits wil, maer dat hij wedercome zoo haest hij can, alzoo den coninck zijnen raed van noode heeft, meest in deze tijden.¹¹ Ick zende uEd. een brief die monsieur de Chavigny gezonden heeft aen de princen in Duitschlant.¹² Den cardinael is te Tarascone.

9 In zijn conflict met paus Urbanus VIII over het hertogdom Castro ontving Odoardo Farnese, hertog van Parma, steun van Frankrijk, de groothertog van Toscane, de hertog van Modena en Venetië.

10 Het bericht dat de keizer overwoog een nieuw leger in Zwaben te vormen, verscheen in de Gazette 1642, no. 77, dd. 14 juni 1642.

11 Het koninklijk schrijven was van 3 juni 1642; vgl. no. 5746.

12 De bijgevoegde brief ontbreekt. Het zal hier gaan om een vredesboodschap; vgl. Lettres Richelieu VII, p. 802-804.

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 14 Iunii 1642 uyt Paris.