Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4647. 1640 mei 14. Van Willem de Groot¹.

Frater optime,

Proxima vice propter occupationes, quae me tunc temporis premebant, non scripsi; nunc te celare non possum patrem nostrum tertio Maij hora tertia matutina quam placidissime animam Deo creatori reddidisse.

Videramus omnes vires ejus in singulos dies defecisse ita, ut praeter animi constantiam, quae, quoties amici accesserant, etiam vocem intendebat, nihil superesset. Audiveramus eum coram Utenbogardo² aliisque, qui decumbentem accesserant, profitentem gratias se Deo agere, quod tandem se invisere dignatus esset. Et tamen nondum omnem spem vitae abjicere poteramus, praesertim cum nobis omnibus horis ante mortem circiter tribus omnia fausta precaretur.

Adsidebam ego ei nocte ultima cumque dormire crederem, nolebam somnum interrumpere, donec tandem meante arctius anima tentavi excitare, sed tum comperi eum, nequicquam tentato, vocem articulatam proferre non potuisse. Itaque vocata uxore mea et nepotibus neptibusque, qui domi meae erant, dum pro aeterna ejus salute preces funderemus, ipse anhelitu paulo altius petito inter nostras preces animam efflavit. Mater, quanquam compare suo orbata, tantae aetatis, et visu destituta, tamen divinae voluntati non invita se accommodat. Nos quanquam dolore consternati de exsequiis cum uxore³ contulimus, quas die Mercurii IX hujus mensis Delphis cum praecipuis amicorum - multos enim pluvia distinebat - in urbe patria celebravimus et cadaver sepulchro majorum in Novo Templo mandavimus praelatis ac feretro impositis familiae nostrae insigniis.

Nunc, quoniam uxor tua nihil hac in re tuo nomine geri voluit, ego sub nomine matris, ut massariae, omnes solvo exequiarum impensas soluturus et ea debita, quae postremis annis contracta sunt, haud sane magni momenti, et visurus, quid uxor tua, quae aliquam pecuniam matri se erogaturam dixit, factura sit. Sane impensae funebres praeter medici et chirurgi operam ut et pharmaca quadringentos excedunt florenos, quibus ex parte solvendis in patris cista centum repperi florenos. De reliquo te alias docebo. Nunc patre

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 4632; beantw. d. no. 4663.

2 De predikant Johannes Wtenbogaert, leider der remonstranten.

3 Maria van Reigersberch; zij bevond zich in het vaderland.

[p. 268]

optimo et sorore suavissima⁴ orbatus, praeter te neminem jam habeo, qui et ipse longe a me abes; restat ut mutuis litterarum alloquiis solitudinem nostram subinde levemus, et divini verbi hortatibus ad ea, quae in posterum eventura sunt, nosmet paremus.

In uno te hallucinari video, quod me a comitibus Hohenloicis⁵ consiliarii dignitatem adeptum putes, sed id ita se non habet. Petieram ego ante aliquot annos cum commendatione defuncti comitis Culenburgici⁶ eum honorem, etiam sine congiario, qui tamen mihi praestitus non est. Sub mortem patris iterum ea de re etiam patre litteras suo nomine scriptas subsignante ad comitem⁷ scripsi. Nunc te rogo, ut me comiti Georgio Frederico velis commendare, non quod ea res magni sit, sed ut matri tanto melius possim suppetias ferre et in dignitatem paternam, qualis qualis ea sit, succedere.

Ad litteras tuas⁸ nihil jam respondebo, nisi prostare ubique tres tuos commentarios⁹, accepisse me et Notas in Tacitum¹⁰, in quibus emendationes invenio verissimas, et proinde judicare me eas publici juris fieri debere; filium vero tuum minorem¹¹ jam in procinctu esse, ut ad Baneriana¹² castra se conferat.

Deus Opt. Max. te nobis, patriae reique publicae diu servet incolumem.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

4 Adriana de Groot († 10 december 1639), gehuwd met Frederik van Losecaat.

5 Jan de Groot was raad geweest van Philipp van Hohenlohe-Langenburg († 1606), van diens neef en erfgenaam Philipp Ernst († 1628) en van de zonen van deze laatste, de jonge graven van Hohenlohe-Langenburg Wolfgang Otto († 1632), Ludwig Kraft († 1632), Philipp Moritz († 1635), Joachim Albrecht (1619-1675) en Heinrich Friedrich (1625-1699), die onder voogdij stonden van hun vaders broer Georg Friedrich van Hohenlohe. In die functie had Jan de Groot ± 1601-1637 in het ‘hof van de graaf van Hohenlohe’ te Delft gewoond; vgl. Th.F.J.A. Dolk, Gesch. gemeenlandshuis Delfland p. 57, 66; J. Fox, ‘Hugo de Gr. en de gravin v. Hohenl.’ in Nederl. Archievenblad 66 (1962) p. 30-42. In 1633 en 1637 had Willem de Groot tijdens de ziekte van zijn vader al pogingen ondernomen hem als raad van de graven van Hohenlohe op te volgen. Daarin werd hij o.a. gesteund door een van de andere raden, Jean de Sallengre, maar niet door diens collega Willem de Lange. Na de dood van Jan de Groot achtten de beide overige raden het echter niet nodig, dat de vacante plaats bezet werd. Van een aanstelling van Willem de Groot tot raad is dan ook, in tegenstelling tot de mededeling van A. Cattenburgh (Leven II, p. 272), vermoedelijk niets gekomen. Vgl. Hohenlohe-Zentral-archiv, Neuenstein, Arch. Langenburg, Niederl. Akten, Im kleinen Fach Lit. B no. 60.

6 Floris II van Pallandt, graaf van Culemborg (1577-1639), bij wie de jonge graven van Hohenlohe-Langenburg gewoonlijk verbleven. Deze brief van Willem de Groot heb ik niet kunnen terugvinden.

7 Georg Friedrich van Hohenlohe, heer van Weikersheim (1569-1645); deze woonde te Straatsburg. Blijkens no. 4717 had Willem hem op 1 mei 1640 geschreven; de brief ontbreekt. aant.

8 No. 4632.

9 Commentatio... de Antichristo..., Explicatio...de fide & operibvs en Explicatio Decalogi...; zie voor de volledige titels no. 4453, resp. nn. 2, 4 en 7.

10 Zie voor de volledige titel no. 4523 n. 28.

11 Diederik de Groot.

12 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

Hagae, XIIII Maij 1640.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 24 Maij.