Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4646. 1640 mei 12. Aan J. Wtenbogaert¹.

Mijnheer,

Ick heb met groote droefheit verstaen het overlijden van uwe Eerw.^e lieve huysvrouwe² wel connende bedencken, hoe swaer het valt sulcken troost te verliesen in die iaeren, die den troost meest van noode hebben.

Ick en behoeve uwe Eerw.^e niet te seggen alle dingen, die uwe Eerw.^e in gelijcke occurrentiën aen anderen heeft gesegt en ick, als ick wilde, soo wel niet en soude connen seggen.

Alsoo Godt in het Nieuw Verbont allerley cruys gebruickt om ons beter ende van alle aerdsche affectiën vrijer te maecken, soo weet ick wel, dat u Eerw. oock dit cruys sal weten te gebruycken om Godt, wanneer sijne goetheit uwe Eerw. sal roepen, des te suiverder siele

1 Copie Rotterdam, Gem. Bibl., coll. Rem. Kerk, cat. v. hss. no. 674. Niet ondertek. Johannes Wtenbogaert (1557-1644) was leider der remonstranten.

2 Maria Petitpas († 23 april 1640).

[p. 267]

op te offeren. Want dit is het lichaem Christi, niet figuurlijck, maer waerlijck eeten ende sijn bloedt drincken³.

Mijne bijvougingen tot de boecken van de Waerhijt van den christelijcken godsdienst⁴ werden hier meer ende meer gelesen ende bij veelen van beide de gesintheden geapprobeert. Ick heb uwe Eerw. een exemplaer daervan over zee toegesonden.

Ick verblijde mij, dat ick dagelijcx niet alleen hier, maer oock in andere landen - uitgenomen Schotland ende Holland - de hoope sie aenwassen om de grootste deelen van de christenheit te brengen tot een redelijcke eenicheit ende eene communie gelijck des Heers wille is geweest. Twijffele oock niet, off uwe Eerw. soo lang hem Godt het leven geeft, sal tenselven einde sijne heilige gebeden ende vermaeningen besteden.

Den Godt des vredens sij met uwe Eerw. eeuwelijck.

Uwe Eerw. Dienaer.

3 Vgl. voor een meer uitgebreide interpretatie van de avondmaaltekst (Matth. 26, 26-28) ook de brief aan G.J. Vossius no. 4761.

4 Hvgo Grotius De veritate religionis Christianæ. Editio Nova, additis annotationibus in quibus testimonia. Parisiis, Sumptibus Seb. Cramoisy, Typographi Regij. MDCXL. Cvm privilegio regis; Ter Meulen-Diermanse no. 950. Zie betreffende de verzending no. 4544.

Tot Parijs, den 12 Mey 1640.