Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4562. 1640 maart 17. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Advenerunt Finale, portum Italiae, quatuor Hispanorum millia eorum, qui ad Salzam fuerunt; exspectantur sex alia. Hi, si indutiae per Italiam non constituuntur, ibunt contra Casale aut arcem Taurinorum eritque periculum aut huic aut illi loco, si id fiat, priusquam creverint, quae illic sunt, Gallorum vires. Quod si Italiae quieti per indutias consulitur, effundet se in Germaniam ista tempestas.

Sunt hic rumores de indutiis universalibus, quas offerat Hispanus. Mihi neque Hispani neque imperatoris res eo videntur esse redactae, ut pati possint tantas armis quaesitas possessiones penes Gallos relinqui, nisi forte a Turca² metus eos percutit. Tum vero cardinalis Riceliaci animus, si recte conjecturam facio, si modo Suedicam et Hassicam societatem retinere poterit - Batavi enim plane appendix sunt Galliae - ad bellum ducendum erit pronior, quod id et securitati ipsius et utilitatibus honorique amicorum ejus inserviat.

1 Gedrukt Epist., p. 605; Oxenst. Skrifter 2. afd. IV, p. 21.

2 Murád (Amurath IV) was op 9 februari overleden; hij werd opgevolgd door zijn broeder Ibrahim.

[p. 147]

Enckefortius³ in libertate est cum Feuquerio⁴ commutatus. Dicit autem se Waertio⁵ impetrasse, ut venari ei liceat in Silva Vincennensi, ut aliquem ad amicos suos possit mittere, ut libertatem recipiat; si eam Hornio mareschallo⁶ parare possit, qua tamen de re mihi nihil publicitus significatum est.

Libellus quidam maledicus in cardinalem Riceliacum scriptus est⁷, quasi patriarchatum sibi, Gallicanae autem ecclesiae secessionem a Sede Romana molientem. Cancellario etiam Franciae⁸ et Bulionio⁹ non parcit is liber. Scriptor adhuc quaeritur. Et in Brabantio jesuitae palam adversus libertates ecclesiae Gallicanae scripserunt¹⁰.

In electoris Palatini¹¹ negotio nihil proficimus ob duritiem regum, altero¹² libertatem sine conditionibus dare nolente, altero¹³ ad conditiones surdo, quamdiu libertas electori data non est. Videbimus, si quid ad leniendas has asperitates comminisci poterit Bohemiae regina¹⁴, eique obsecundabimus. Propositum Gallis fuit posse eo perduci electorem, ut dicat nihil sibi fuisse propositum, quod in fraudem esset regis ac foederatorum. Foederatorum omnem in hoc negotio mentionem Galli rejiciunt.

Longavillanus dux¹⁵ aegrotavit; dicitur revalescere. Hispani, qui in illis sunt locis, coeunt ad recipiendam Bingam et Creutznacum.

Princeps Casimirus¹⁶ fratrem regium¹⁷ non vidit; parat se itineri cum legato¹⁸. Vultum habet, partim et mores gentis Austriacae, quae ipsi materna¹⁹.

Vicecomes Turenae²⁰ ad Conum, quod inter Taurinos et Villam Francam est, equites nonnullos hostium cecidit.

Ad Norimbergensem conventum misit Luneburgicus²¹. Dicitur is conventus pecuniarum, quae de Germania exactae sunt, rationes petere a Bavaro²², quod is non tam Germaniae quam suas res agere videatur.

Erfurdiae praefectus²³ exiisse dicitur ut Querforto²⁴ et Masfeldo a Saxone²⁵ obsessis subveniat. Bavaricus miles in hiberna rediit.

Galli et Rinfeldum muniunt et commeatus colligunt alendis praesidiis vicinis.

Pergunt dilectus tum in Tiroli, tum in Bavaria missis utroque ab hoste pecuniis.

Mitto quae Rhaeti dixerunt²⁶ in Helvetiorum conventu contra Gallos. Non dixerim eos mentiri omnia, sed profecto ingenti molimine nihil aliud quam mutarunt malum.

3 Adriaen van Enkefort, keizerlijk officier.

4 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

5 Johan van Werth.

6 De Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn.

7 Optati Galli de cavendo schismate. Ad Illvstrissimos ac Reuerendissimos Ecclesiæ Gallicanæ Primates, Archiepiscopos, Episcopos. Liber paræneticvs. M.DC.XL. Zie ook no. 4560, n. 34.

8 Pierre Séguier.

9 Claude de Bullion, sieur de Bonelles, surintendant van financiën.

10 Op welke geschriften Grotius hier doelt is niet duidelijk.

11 Karl Ludwig van de Palts; hij was medio oktober 1639 nabij Moulins gearresteerd.

12 Lodewijk XIII van Frankrijk.

13 Karel I van Engeland.

14 Elisabeth Stuart, gewezen koningin van Bohemen.

15 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

16 Jan II Kazimierz.

17 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

18 Christophe Corvinus Gasziewski.

19 Aartshertogin Constance (1588-1631), dochter van aartshertog Karel II.

20 Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

21 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

22 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

23 Christoffer Heinrich von der Goltz; vgl. Gazette de France 1640, p. 154.

24 De uitgave der Epist. geeft abusievelijk ‘Everforto’.

25 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

26 Een door Charles Marini aan Grotius toegezonden copie; deze copie ontbreekt. Vgl. no. 4534 en n. 4.

[p. 148]

Si Bannerio²⁷ res prosperas largiatur Deus, id plurimum ad pacem adjumenti erit, quam bonam det nobis Deus, ac tuam, Excellentissime et illustrissime domine, Sublimitatem servet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

27 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

Lutetiae, 7/17 Martii 1640.

Spargitur ab aula rumor electorem Palatinum liberum fore cis paucos dies. Deus faxit, ut id fiat poenitendis neutri legibus. Dicitur aliquid signasse, quod quale sit nescitur.

Bajulus Venetus²⁸ quam citissime jussus ire Constantinopolim cum pecunia omni promissa et auctuario aliquo. Ipse sultanus²⁹ ivit Adrianopolim.

Galli ob crimina captivos omnes ad remigia mittunt, pontes faciunt ex funibus et scirpis, sexaginta molas portabiles ad faciendam farinam, multum commeatus congerunt in Metim, Abbatisvillam et Ambianum.

Videtur hostis mari aliquid contra Galliam tentaturus. Pro Normannia maxime timetur exasperato ut ante seditionibus, ita nunc poenis populo, et incerto quid velit Anglia.

Augetur Gallicus in Burgundia exercitus; pecunia Basileam e Gallia advenit ad DCCL millia francorum; exspectatur alterum tantum.

Ex Creutznaco eximi non potuere nisi sex eaeque leves machinae.

In Palatinatum inferiorem coeunt Beckius³⁰, Mercius³¹, Verdugo³². Castelli in Cameraco auctum praesidium est.

Rosa³³ Franconiam invadit. Comiti Suessionensi³⁴ dies praestituitur, intra quam in Galliam redeat.

De rebus meis spero non displicitura Sublimitati tuae quae scripsi antehac³⁵.

Romae inter se consilia jungunt legati Galliae³⁶ et Hispaniae³⁷ ad accidendam pontificis potentiam.

28 Alvise Contarini.

29 Zie n. 2.

30 Johann von Beck (1588-1648).

31 Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van Maximiliaan I van Beieren.

32 Juan Verdugo, goeverneur van Frankenthal.

33 Reinhold von Rosen, een van de direkteuren van het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

34 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

35 No. 4485.

36 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres.

37 Manuel de Moura y Corte Real, markies van Castel Rodrigo.

Adres: Axelio Oxenstiernae, sacrae reg. Maj. regnorumque Sueciae senatori et cancellario.