Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4560. 1640 maart 17. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

In negotio electoris Palatini², postquam auditus a rege sum, promovere nihil potui, quod neque rex Galliae dimittere vult captivum nisi interposita sponsione aliqua et rex Britanniae nihil suo nomine agi patitur, quamdiu manet captivitas. Ita inter duas Symplegadas arctamur. Nunc exspectamus, et quid³ profecturus sit nobilis ille vir⁴ a Bellevrio⁵ in Angliam missus, et Windebanckius⁶ ubi et is in Angliam venerit, praeterea et quam viam ad aspera haec lenienda invenire possit Bohemiae regina⁷, ad quam ea de re scripturus est Paulius⁸, qui apud me fuit. Dicit rex Angliae acturum se de foedere, postquam elector in libertate fuerit. Id antequam fiat, et sibi et legato suo⁹ indixit silentium. Galli autem non videntur dimissuri principem, nisi bene illigatum suis partibus, quod obtineretur, si rex Angliae liberaliter eum adjuvare vellet ad comparandum exercitum, qui ab Hassico exercitu opem et receptum habere posset¹⁰.

Ex Anglia opperimur, quid facturum sit parlamentum, an rex aliquid concedendo sibi conciliaturus sit Scotos, quo processura sint arma, praeterea secundioribus ne posthac Anglis usuri sint Batavi, an vero iste, qui ex Flandria in illam scenam veniet Davus¹¹ turbaturus sit omnia conglutinaturusque per nuptias vicinos¹² parum faventes Batavis cum apertis eorum hostibus.

Male vult iisdem Batavis Daniae rex neque tamen ultra illis nocebit, ut credo, quam quod eos levabit parte pecuniarum. Quod si Batavi, ut sunt ad rem attenti, hoc malum et alterum e Polonia evitare possint Suedica societate, dubium non est, quin eam sint appetituri.

De landgravia¹³ video hic bene sperari. Longavillanus¹⁴ mala fuit valetudine neque adhuc plane convaluit. Crutzenaco et Bingae timetur. Tendunt enim eo Hispani ad sex ferme millia hominum, peditum parte maxima.

Lunenburgicum¹⁵ audimus misisse Norimbergam. In eo autem conventu exigi a Bavaro¹⁶ pecuniarum e Germania perceptarum rationem, quod non tam Germaniae quam suas res agere videatur. Milites Bavarici in hyberna rediere.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 222. Gedrukt Epist., p. 606. Naar al te evidente verschrijvingen, woordomzettingen e.d. in de copie wordt in de noten niet verwezen. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Karl Ludwig van de Palts; hij was medio oktober 1639 bij Moulins gearresteerd.

3 De copie te Uppsala heeft ten onrechte ‘ecquid’.

4 Niet geïdentificeerd.

5 Pomponne de Bellièvre.

6 Thomas Windebank, zoon van de Engelse staatssecretaris sir Francis Windebank.

7 Elisabeth Stuart, gewezen koningin van Bohemen.

8 Friedrich Pawell von Rammingen, diplomaat in dienst van Karl Ludwig van de Palts.

9 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

10 De copie heeft ten onrechte ‘possit’.

11 Davus is een slavenfiguur in Terentius' Andria, waar hij een belangrijke bijdrage levert tot een ‘elegans perturbatio’ (vgl. Donatus Ad Andr. 625). Bedoeld door Grotius is Antonio Sancho Dávila y Toledo, markies van Velada, extraordinarius Spaans ambassadeur in Engeland.

12 Vgl. Terentius Andria 913: meretricios amores nuptiis conglutinas.

13 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

14 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

15 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

16 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

[p. 143]

Enckefortius¹⁷ in libertate est, Waertio¹⁸ autem permissum est ad amicos mittere aliquem de suis, ut si marescallo Hornio¹⁹ libertatem parare possit et ipse suam recipiat.

Multi hic in aula sermones de induciis universalibus, quasi eas Hispanus offerat in annos aliquot. Ἐγὼ δὲ τις οὺ ταχυπειϑής²⁰.

De Italicis induciis facilius credam, quas tamen nondum²¹ esse confectas apparet hostilium equitum nonnullis a vicecomite Turenae²² ad Conum caesis. Tum vero ad Finale appulerunt millia quatuor Hispanorum eorum, qui ad Salzam fuerant²³. Sex millia alia exspectantur. Ea vis aut Casali aut Augustae Taurinorum minatur imparatis adhuc per ea loca Gallis aut, si Italia inducias adipiscitur, in Germaniam defluet resque Bannerii²⁴ magis etiam implicabit.

Foedus illud trium stirpium domus Austriacae²⁵ vidi. Apparet eos pigros non esse. Nunc Thuringiam recipiunt Saxo²⁶ et caesariani, quanquam ad liberandum ab eorum vi Querfurtum²⁷ profectus dicitur is, qui Erfurdiae praeest²⁸. At Galli pecunias mittunt Brisacum et commeatus et oppida circumsita et Rynfeldium muniunt. A castello Cameracesii retro cessit hostis.

De Turcicis rebus bene, ut puto, judicat illius aulae peritissimus D. Haga²⁹. Si Veneti, et divites et meticulosi, novas, quae ipsis moventur, controversias redimere poterunt, augescet et Italiae et Poloniae metus. Suediae nihil nocebit sive Polonum bello destineri sive Hispani vires animosque accidi, dum³⁰ non tanti sunt barbarorum progressus, qui toti rei christianae periculum facere possint. Quod per pacem bonam inter³¹ christianos praecavere, illorum maxime est, qui malo sunt proximi.

Princeps Casimirus³² et legatus Polonicus³³ itineri se parant.

Repertus est libellus maledicus, a monachorum haud dubie aliquo in hac urbe scriptus, quo incusatur cardinalis Riceliacus schisma a Sede Romana moliri³⁴. Auctor adhuc ignoratur, quaeritur diligenter.

De rebus Palatini spero non displicitura Excellentiae vestrae quae scripsi antehac³⁵, cujus consilia in omnibus libenter sequar. Ab aula rumor auditur electorem intra paucos dies liberum fore. Gaudebo, etiamsi sine nobis id fiat. Aliquid signasse dicitur, quod quale sit neque nos scimus neque ejus domestici.

Bajulus Venetus³⁶ missus est Constantinopolim, ut quam celerrime repraesentet pe-

17 Adriaen von Enkefort.

18 Johan van Werth.

19 De Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn.

20 Theocritus Id. 7, 38.

21 De copie heeft ‘adhuc non’.

22 Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

23 De copie heeft abusievelijk ‘fuerunt’.

24 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

25 Het verdrag van Ebersdorf (18 september 1639) werd gesloten tussen Ferdinand III, aartshertogin Claudia en, namens Spanje, Fadrique Enriquez de Luxan, Spaans gezant te Innsbruck.

26 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

27 De copie heeft abusievelijk ‘Erfurtum’, de uitgave der Epist. ‘Everfurtum’.

28 Christoffer Heinrich von der Goltz; vgl. Gazette de France 1640, p. 154.

29 Cornelis Haga, voormalig Staats ‘orator’ te Konstantinopel.

30 De copie heeft ‘cum’.

31 De copie heeft ‘in’.

32 Jan II Kazimierz.

33 Christophe Corvinus Gasziewski.

34 Optati Galli de cavendo schismate. Ad Illvstrissimos ac Reuerendissimos Ecclesiæ Gallicanæ Primates, Archiepiscopos, Episcopos. Liber paræneticus. M.DC.XL. De schrijver was Charles Hersent († 1660). Het geschrift werd bij arrest van het parlement van Parijs dd. 23 maart tot verbranding veroordeeld; vgl. ook E. Bourgeois et L. André, Sources de l'hist. de France, III 4, nos. 2819-2826.

35 Nos. 4538 en 4550.

36 Alvise Contarini.

[p. 144]

cuniam sultano³⁷ promissam. Ipse sultanus Adrianopolim ivisse dicitur. Mittuntur hic de crimine captivi ad remos. Pontes fiunt ex restibus et scirpis.

Commeatus multi congeruntur Ambianum, Abbatisvillam, Metim. Burgundiae exercitus augetur et praesidium castelli Cameracesii. Ex Crucenaco servatae tantum sex machinae. Locus ipse cum machinis aliis creditur cessurus Beckio³⁸, Mercio³⁹ et Verdugoni⁴⁰, qui omnes in Palatinatum coeunt. Rosa⁴¹ cum tribus equitum millibus in Franconia est. Basileam Gallicae pecuniae DCL millia francorum advenere. Exspectatur alterum tantum.

Romae legati Galliae⁴² et Hispaniae⁴³ consilia contra pontificem inter se communicant.

Deus et rei christianae et Excellentiae vestrae adsit favens.

Excellentiae vestrae perpetua observantia devinctissimus
H. Grotius.

37 Murád (Amurath IV) was op 9 februari overleden; hij werd opgevolgd door zijn broeder Ibrahim.

38 Johann von Beck (1588-1648).

39 Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van Maximiliaan I van Beieren.

40 Juan Verdugo, goeverneur van Frankenthal.

41 Reinhold von Rosen, een van de direkteuren van het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

42 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres.

43 Manuel de Moura y Corte Real, markies van Castel Rodrigo.

Lutetiae, 17⁴⁴ Martii 1640.

44 De copie dateert ten onrechte op 13.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. 14/24 Martij A.^o 1640.