Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3746. 1638 augustus 28. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime Domine,

De praelio illo, quo dux Vinariensis² Savellium³ Gotziumque⁴ devicit, nondum quidem ex Truxio⁵, qui nondum rediit, sed collatis complurium literis discimus specialioria: diem, quo pugnatum est, fuisse undecimum, ut hic loquimur, Augusti ac Lunae diem; locum, ubi concursum est, non longe Offenburgo ad Schutteram; initio statim praelii prima acies hostium caesa captaeque ejus machinae. Sed instauravit praelium dubiamque ejus per octo prope horas fortunam fecit postrema hostium acies, cui se ducis exercitus fortiter opposuit pari Germanorum et Gallorum virtute seroque victoriam adeptus est. Caesi hostium plus mille; signa, ut scripsi antehac⁶, capta supra octuaginta; hominum numerus ingens, machinae, sarcinae, chartae et commeatus magna vis. Pedites abjectis armis fugerunt prope omnes. Epistola ad me ducis scripta erat Mittenwegiae statim post pugnam⁷. Rumor hic sparserat se Basilea veniens Savellium mortuum, Gotzium a Rosa⁸ captum. Sed nihil certi comperimus.

A castris⁹ ad Fontarabiam habemus 3 Augusti naves Hispanicas et Hibernicas, quae globos multaque alia inferre ad obsessos agitabant, a Gallica classe fugatas, captas pinassas tres, septem depressas mersasque, 4 ejusdem mensis die ex eo milite, quem classis Gallica attulerat, datos successores praesidiariis Passagii. At quinto die terrestri itinere in oppidum penetrasse itidem cum globis ac bellico pulvere Hispanos et Hibernos ad octuaginta. Septimo die alii hostium quadringenti, qui et ipsi in oppidum se perventuros speraverant, repulsi. Octavo facta ex

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 144. Gedrukt Epist., p. 459. Geciteerd in vert. in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 177. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

3 Federigo Savelli, hertog van Poggio Nativo.

4 Johan, graaf van Götz.

5 Wolf Dietrich Truchsess.

6 No. 3733.

7 No. 3722.

8 Rheinhold von Rosen.

9 De copie te Uppsala geeft ten onrechte: ‘captivis’.

[p. 548]

oppido eruptio in littus maris cum clade ipsorum retusa. Duodecimo capti a Gallis qui literas ad praefectum oppidi¹ ferebant auxilia promittentes duplicibus copiis et ex Castella et ex Navarra; qua de re edoctus princeps Condaeus² diligenter inquisivit in vias, per quas auxilia illa advenire possent.

Publicant Galli caesas a se tres cohortes ducis Caroli³ ad Montempellicardi secundo Augusti; undecimo autem non longe a S. Quintini oppido caesos ad CLXXX homines, qui ex praesidio Cameraci exierant. Aliunde discimus Vadanum oppidum captum a duce Carolo; a Longavillano⁴ autem Autream captam, impeti Chenitum.

Chevreusia⁵ accepta a rege⁶ venia et pecunia huc se transfert.

Galli qui Rentiacum ceperant et jam sub Halerio⁷ sunt duce, Cateleti obsidium inceptant.

Literae Italicae nos docent 13 Junii captas a Melitensibus tres Turcarum naves apud Siciliam. Aliae vero circa Pragam tenere se novos dilectus in Austria factos, exspectari ibidem et imperatorem⁸ et electorum legatos⁹. Naves illas, quas a Venetis in Adriatico sinu captas dixeram¹⁰, fuisse duodecim naves longas, brigantinas duas, a Tunete et Algeria. Siciliam multum infestari a Turcis.

Rentiacum Galli detractis munimentis relinquunt ejus potestati, qui per agros plus valebit. Quid facturus sit Castilionaeus¹¹, nondum apparet.

Manicampius¹² Ambiani in carcerem datus est ob veterem culpam amissi ad Rhenum pontis.

Haec puto in partem responsura gratissimis, quas ab Excellentia vestra accepi, literis datis 16 Augusti¹³.

Credo principem Arausionensem¹⁴ in Geldriae partibus facere aliquid et posse et velle et facturum.

Hispani in Italia haud dubie cuncta pro arbitrio agunt agentque.

In Burgundiae comitatu et vicinis locis multum pollet adhuc dux Carolus.

Gallia jam intra se bellum haberet grave, nisi virtus ducis Vinariensis obstitisset.

Gartzium expugnatum facit nos bene sperare de Suedorum viribus.

De Silesia quod sperat Excellentia vestra mihi nec improbabile videtur nec displicet. Est enim ea via ad juvandas res illas, de quibus inter nos scripsimus antehac. Multum est Wismariam esse longius a periculis quam fuit. Mala, quae

1 Miguel Pérez de Egea.

2 Henri de Bourbon, prins van Condé.

3 Karel IV, hertog van Lotharingen.

4 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

5 Marie de Rohan, hertogin van Chevreuse.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

8 Ferdinand III.

9 Zie no. 3749, p. 553 n. 10.

10 Zie no. 3724.

11 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

12 Achille de Longueval, baron van Manicamp.

13 Ontbreekt.

14 Frederik Hendrik.

[p. 549]

sunt in Galassii¹ exercitu nescio an a nostris castris, quantum vellem, absint.

Miror Curtii² molitionem contra D. Davausium³: cur non eadem contra D. Salvium⁴ conatur? Nempe hoc agit, ut duo regna bene conjuncta dividat.

Non dubito, quin si Angli cum pacis societate aliquam saltem belli, quamvis non plane apertam societatem velint, conventurum sit inter eos et nostros. Illustrissimus D. comes Licestrius⁵ optime vult rei communi et fecit quod potest, utinam quantum vult et posset. Ego non desinam et excitare eum et consilia quam possum optima suggerere. Est enim res ἐν αὐτῇ τῇ ἀϰμῇ, si quid recte judicamus ambo. Durum est sane, quod ipsos Batavorum proceres ita in se asperos experitur D. elector⁶. Sed ita mos est saeculi: sua quisque agunt, interdum publica, saepe et privata; unde quid exspectandum, prudentes vident. Quare saepe mecum cogitans felices judico gentes, quae et locorum longinquitate et mari intercedente tantum a periculis absunt, ut, si velint, non per annos aliquot, sed, quantum conjectura licet praesumere, per saecula aliquot spectare possint, quid sit eventurum inter partes potentes duas, alteram prudenter ac lente sua promoventem consilia bene junctis inter se ejus membris, alteram calidam, mutabilem, amicis non semper fidam. Verum humanae conjecturae habent suas divinationes, quae valent ἐπὶ τὸ πλεῖστον. At divina potentia saepe difflat tales conjecturas. Nostrum tamen est, ut medicorum, sequi artem.

Certe motus illi Scotici pessime interveniunt huic tempori neque possunt non aliquid nocere domui Palatinae. Regina regis mater⁷ quid velit, judicabimus ex eo, quod sumet, itinere. Alii in Galliam redituram sperant, alii putant in Angliam eam ire, alii quaeri ab ea gloriam confectae inter Hispanum⁸ et Batavos pacis, si non perpetuae, certe temporariae. Avebo intelligere, quid et de hoc negotio et de aliis judicat D. Estampius⁹.

Quid factura sit vidua Hassica¹⁰, multum sane refert. Tricae istae nec mihi placent nec ipsi utiles futuras arbitror. Videmus, quanto melius et famae suae et communi Germanorum causae consulat dux Vinariensis.

Jam puto erit apud vos Bisterfeldius¹¹, quem puto candidius agere quam egit antehac Meerbotus¹², explorator magis quam rerum actor. Hunc in Galliam venisse nondum intellexi. Principi, de quo extrema pars loquitur epistolae ab Excellentiae vestra scriptae, omnia exhibebo, quae potero, ut certe multas ob causas debeo.

1 Matthias, graaf Gallas.

2 Ferdinand Siegmund Kurz, vice-kanselier van de keizer.

3 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

4 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant, residerende in Frankrijk.

5 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

6 Karl Ludwig van de Palts.

7 Maria de Medici.

8 Philips IV.

9 Jean d'Estampes, markies van Valençay.

10 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

11 Johann Heinrich Bisterfeld.

12 Heinrich Meerbot.

[p. 550]

Deus orbis christiani misere dilacerati, per quos minime oportet, misereatur et Excellentiae vestrae, Illustrissime domine, ejusque domui semper adsit propitius.

Excellentiae Vestrae omni
observantia devinctissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 28 Augusti MDCXXXVIII.

Venit jam ad me Truxius; ait in praelio duci non plus fuisse octo millibus, cum hosti essent prope quatuordecim millia. Brisacum sperat intra tertium mensem fame venturum in ducis potestatem. Tubadelium¹ non mortuum sed captum esse jam cognoscimus.

1 Georg Christoph von Taupadel.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine: A. 1638. Redd. d. 4 Sept. Styl. n.