Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

2994. 1637 maart 18. Aan Willem de Groot².

Literas, mi frater, tuas 4 Martii datas³, jamnunc est quod accipio.

Comes Suessionensis⁴, contra quem frater regius⁵, si quid regi⁶ displicens faciat, suam promisit operam et cui rex minas confiscationis intentat, quid facturus sit, incertum est. Multi putant eum in Batavos aut Novum castellum, quod Longavillani ducis⁷ est, cum regis permissu abiturum. Scripsit ad cardinalem⁸ se ex Hilarione monacho⁹ intellexisse benevolum ipsius cardinalis in se esse animum. Crediturum se rebus.

Carmina¹⁰ cum voluptate legi. Vides, quo se ferant omnia.

Sententia Cunaei¹¹ de Seldeni libro¹² quae fuerit, scire cupiam. Graswinckelii editionem¹³ exspectabimus. Faveo ejus laudibus et quem pro Venetis scripsit librum¹⁴ praedicare non desino.

Quid de investitura ista Amelandica¹⁵ porro futurum sit, jucundum erit cognitu.

Frater regius omnium rerum securus dat se saginae ventrique.

2 Gedrukt Epist., p. 866. Gedeelt. vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 135. Antw. op no. 2978; tesamen met nos. 2981 en 2988 beantw. d. no. 3009.

3 Bedoeld is de brief van 3 maart, no. 2978.

4 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

5 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

8 De Richelieu.

9 De capucijn Hilarion.

10 De gedichten van Rochus van den Honaert en van Johan van Foreest.

11 Petrus Cunaeus -van der Cun-, hoogleraar te Leiden; vgl. no. 2978, p. 129 n. 11.

12 John Selden; zie over hem en zijn Mare Clausum, V no. 2126, p. 515 nn. 7, 8 en 9.

13 Voor de uitgave van het manuscript van Dirck Graswinckel zie men VII no. 2588, p. 143 n. 2.

14 Theodori GraswinckelI Delphensis, I.C. Libertas Veneta sive Venetorvm in se ac suos imperandi ivs. Assertum contra anonymum Scrutinii scriptorem. Lugduni Batavorum, Ex Officinâ Abrahami Commelini. MDCXXXIV.

15 Voor de kwestie betreffende Ameland zie men no. 2928, p. 37 n. 12.

[p. 163]

Rixa illa carrucarum nostros inter Anglosque¹ amicitiam nostram non rupit. Vidi eos². Nam meae erant vices. Videre me. Licestrio et causas exposui et easdem dixi a nostris prolatas in consilio Basiliensi³.

Sandis⁴ quae habuit, scripsit ipse, sed ea ex colloquiis viri maximi fratris Pauli⁵ didicerat. Idem ad quaedam capita notas addidit jam egregias et defoecando lectorum judicio. Rogo legas.

Petrus⁶ discat tum alia, quae opus est, tum parere iis, quibus omnia post Deum debet. Pessime fecit, quod hanc hyemem perdidit⁷. Volo Petrum mense Maio hic esse. Ubi titulum iurisconsulti sumserit, remittam eum, ut Hagae sit aliquamdiu.

Cloppenburgii de foenore particulam⁸ vidi et inde ingenium id genus hominum et in me animum agnosco. Optime congruunt quae in Batavicis Institutionibus⁹ quaeque in Iure belli ac pacis¹⁰ scripsi. Non male Cujacius¹¹ usuras ait licitas, foenus illicitum. Usuras esse repensationem ejus quod abest. Foenus lucrum ex pecunia praestita¹². Quae adjeci in libro de Iure belli satis me a calumnia liberare debuerant. Sed plerique illorum hominum feneratores sunt maximi.

In illo compendio ex pecunia duo sunt spectanda, primum ne justitia violetur, deinde ne caritas justitia violetur, si plus sumitur quam propter officium opus est et occasio alienae infelicitatis in quaestum vertitur. Caritas, si non ultro egentibus de copia nostra donamus sub specie mutui, non tantum usum temporarium, sed sortem ipsam, sub honesta mutui specie, quo minus doleat accepisse. Sed haec omnia quia neque optimas artes perdidicerunt neque spiritum dilectionis ut acciperent operam dederunt, nunquam intelligent.

Emtio redituum longe aliud est quam usura. Tum vero quod naturalia et moralia non distinguunt, error est pernitiosus. Morum praecepta honesta sint per se, non omnia ex naturae etiam rectae dictatu debita. Itaque multa Deus praecepit in lege Mosis, plura in Evangelio optima, quae tamen, si naturam spectes, citra vitium omitti possunt; sic tamen, ut etiam citra praeceptum laudabiliter praestentur.

Adduxi Iustini locum: τὸ ϰατὰ φύσιν βιοῦν οὔπω πεπιστευϰότος ἐστι¹³. Haec illi si ignorarent a magistris parum perspicacibus saepe factiosis decepti, paterer.

1 Het conflict was ontstaan over de vraag, welke koets voorrang had bij de ontvangst van Willem van Liere, gezant van de Republiek in Parijs; vgl. o.m. no. 2966.

2 John Scudamore en Robert Sidney, resp. Engels ordinarius en extra-ordinarius gezant te Parijs.

3 Het concilie van Bazel (1431-1449).

4 Sir Edwin Sandys; vgl. no. 2941, p. 65 n. 2.

5 Fra Paolo Sarpi; vgl. no. 2941, p. 65 n. 3.

6 Pieter de Groot, die om studieredenen in het vaderland verbleer.

7 De woorden ‘Petrus ... perdidit’ zijn aangevuld uit de Clavis Ep. Grotii.

8 Johannes Cloppenburg en zijn Onderwysinge van woeker, interessen, coop van renten, en allerley winsten van gelt met gelt. Amst. 1637; hij citeert Grotius' De Iure Belli in c. VIII.

9 Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd. Beschreven by Hugo de Groot. In s' Graven-Hage, By de Weduwe van Hillebrant Iacobsz. van Wou. 1631, III 10.

10 Hvgonis Grotii de ivre belli ac pacis libri tres, ed. B.J.A. de Kanter-Van Hettinga Tromp, Lugd. Bat. MCMXXXIX, lib. II c. XII § XX.

11 Jacques Cujas (1522-1590), Frans rechtsgeleerde.

12 Zie J. Cujas, Opera (ed. 1623) II, p. 27.

13 Justinus, Ep. ad Zen. 2 (Migne. P.G. 6, kol. 1185); De Jure Belli ac Pacis, lib. I c. II § VI.

[p. 164]

Sed quod insultant ultro eruditioribus, quod bene dicta calumniantur, id ostendit homines esse desperatae sanitatis: a quibus abesse quam longissime conducit animi εὐεστὼ quaerentibus.

Salmasium¹, ubi commodum erit, de Barnabae² latina versione compella. Rumoribus, qui hic quotidiani de nostrorum aut victoria aut clade, nihil temere credo. Exspecto certos auctores. Nam et aula de nostris prosperrima credi vult: et monachorum iesuitarumque factio contraria omnia spargit. Itaque δεῖ ἐπέχειν.

De matre³ minus recte esse doleo optoque meliora et patri⁴ ut, quae hactenus habet a Deo, bona perpetua ei sint.

Res maris adeo apud vos curari negligenter, non ego solus, sed omnes, qui hic sunt, rerum periti mirantur.

Vale, frater carissime.

Tuus toto animo φιλαδελφώτατος
H. Grotius.

1 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise -Salmasius-, hoogleraar te Leiden.

2 Over de zg. Brief van Barnabas zie men V, p. 132 n. 5.

3 Aeltgen Borre van Overschie.

4 Jan de Groot.

18 Martii 1637.