Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2432. 1636 januari 10. Aan A. Oxenstierna⁸.

Excellentissime Domine,

Postquam postremum ad Sublimitatem Tuam scripseram⁹, fuit apud me legatus Venetus¹⁰, cujus sermones eo tendebant, ut crederetur ab Hispano¹¹ pacem haberi non posse, nisi omnibus rebus restitutis in statum, quem habuerunt anno MDXXVIII. Itaque bellum persequendum omnibus, qui restarent. At aliunde disco Batavos aut certe partem eorum potentiorem, Hollandos ac Zelandos, magno teneri desiderio ponendi extra periculum commercia. Idem legatus ut pontificem¹² se sectantibus, ita Anglum¹³ putabat protestantibus idoneum fore conciliatorem: cujus tamen consilia in eo non probabat, quod agnosci hic vellet electoris¹⁴ dignitatem, priusquam fidem fecisset in partes communes bene affecti animi. Pomeraniam ajebat se ex Charnassaeo¹⁵ didicisse Batavorum insulis peninsulisque persimilem, in hoc etiam quod defensu facilis. Lubecae dissidium aliquod intercessisse cum Suedis, quod et aliunde audieram. Rohanio¹⁶ satis animi ad intercipiendos Caesarianos¹⁷, qui trans Alpes in Italiam eunt, nisi ejus conatibus, quod metuitur, aperte se objiciant Helvetii; Danum¹⁸ paci in Germania constituendae sedulam operam dare.

8 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 207; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 139.

9 No. 2425 dd. 4 januari.

10 Alvise Contarini di Nicolo.

11 Philips IV.

12 Urbanus VIII.

13 Karel I.

14 Karl Ludwig, oudste zoon van de in 1632 overleden Winterkoning, Frederik V, keurvorst van de Palts.

15 Hercule Girard, baron van Charnacé.

16 Henri, hertog van Rohan; hij opereerde in de Veltlin.

17 De troepen van keizer Ferdinand II.

18 Christiaan IV van Denemarken.

[p. 463]

Ex eo res ista parlamentaria, qua de re scripseram nuper¹, processit longius. Cum a parlamento missi nuper ad fanum S. Germani regem² convenissent, quaesivit rex, Bignonius³ ubi esset, auditoque eum in criminum foro occupari, recte fecisse eum dixit, quod non appareret, futurum alioquin fuisse, ut non ex sententia acciperetur. Adversus novas⁴ has dignitatum nundinas imprimis magnus calor fuit ejus classis parlamentariae, quae enquestuum sive inquisitionum dicitur. Horum libertas non fuit sine linguario. Senatores Laisnaeus⁵ et Foucaldus⁶ capti et Andegaviam in custodiam missi sunt; praeses Barillonus⁷ Salmurium, Severinus⁸ Clarimontem in Arvernis, Faber Albonius⁹ Brestam intervallis satis magnis.

Pervenit ad manus meas viri in Anglia eruditissimi Iohannis Seldeni liber¹⁰, contra ea, quae pro maris libertate a me aliisque scripta sunt. Titulum fecit Mare Clausum sive De Dominio Maris primumque asserit mare occupari et in jus proprium concedere posse; deinde ab Anglis occupatum iurisque Anglici factum, non proxime littus modo aut quod sinuum nomine venire possit, sed ad Hispaniae, Galliae, Batavorum, Germaniae, Daniae oras usque, et quidem tanto imperio, ut in tam vastis spatiis nemini piscari, navigare, hostem hostiliter habere liceat, nisi ubi et quatenus rex Angliae id permittat. Talia tutanda cum susceperit vir ingeniosus et doctus haud dubie multos sibi contradicturos praevidit me certe spectatore futuro certaminis, quando neque Suediae jus laesit ac de me privatim humane admodam loquitur.

De rebus Germanicis quae habemus - literae enim inde ad me aut non scribuntur aut si quae scribuntur, intercipi solent -, valde sunt incerta, sed qui hic est Colmariae syndicus¹¹ ait novissimis se didicisse literis non ita premi id oppidum, ut non crebro erumpatur. Homburgum etiam tum in Gallorum fuisse potestate; de Hagenovia, ut et de Hanovia, bene existimari; Hogendorpio¹² significasse ducem Bernhardum¹³, ne quas a se aut Gallis suppetias exspectaret,

1 No. 2425; zie p. 451.

2 Lodewijk XIII van Frankrijk.

3 Jérôme Bignon; zie over hem III, p. 154 n. 5.

4 De uitgave der Epist. heeft: ‘varias’.

5 Jean Laisné, conseiller en la première chambre des enquêtes; hij was met Foucaut, Barillon, Sevin en Le Febvre op 6 januari gearresteerd. Zie Mémoires de Omer Talon, avocat général en la cour de Parlement de Paris continués par Denis Talon, son fils; publiés avec des fragments inédits, par MM. Champollion-Figeac et Aimé Champollion Fils. Nouvelle collection des Mémoires pour servir à l'histoire de France depuis le XIIIe siècle jusqu'à la fin du XVIIIe; précédés de notices pour caractériser chaque auteur des Mémoires et son époque; Suivi de l' Analyse des Documents historiques qui s'y rapportent. Par MM. Michaud de l' Académie Française, et Poujoulat, Tome sixième. Omer Talon. - L' Abbé De Choisy. Par MM. Champollion-Figeac et Aimé Champollion Fils. Guyot Frères, Imprimeurs-Libraires, Paris-Lyon 1850, p. 49.

6 Claude Foucaut, over wie ik geen nadere personalia heb gevonden.

7 Jean Jacques Barillon (1601-1645), président de la première chambre des enquêtes du parlement de Paris; drie of vier maanden na zijn verbanning werd hij teruggeroepen, doch in maart 1638 werd hij opnieuw verbannan en wel naar Tours.

8 Jean Sevin, sieur de La Grange.

9 André Le Febvre, sieur d'Eaubonne, conseiller en la quatrième chambre des enquêtes.

10 Over John Selden en zijn Mare Clausum zie V no. 2126, p. 515 nn. 7, 8 en 9.

11 Jean Henri Mogg.

12 Gijsbert van Hogendorp; zie over hem V, p. 447 n. 4.

13 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

[p. 464]

sed locis illis derelictis Confluentem se conferret Treviricam¹; cardinalem Valettam² ire liberandam ad Alsatiam; in hostilibus castris multum esuriri; Badensi Durlachio³ qui hic est, pecuniam dari, ut octo conscribat cohortes sive regimenta. Hactenus Gallici exercitus pars maxima apud Tullos est.

Ut Suedos Westfalia ejiciant ire ajunt Bonighausium⁴ et Granam⁵; quos ex Poloni⁶ copiis Caesar⁷ in sua stipendia acceperat, partim Wormatiam venisse; ad tuendas insulas, quas Mari Interno Hispani possidere coeperunt⁸, venisse naves longas satis multas; aliaque ejusmodi, quae, quia non satis certos autores habent, affirmare non audeam.

Die Martis, qui abiit, cardinalem Riceliacum conveni eique dixi quae ex Smalchii literis de mora Sublimitatis Tuae in Pomerania et de misso ad Sanctichaumontium⁹ idoneo homine cognoveram. De nostris adversus Saxones rebus prosperis dixi me indicem futurum fuisse, nisi sero admodum ad me literae pervenissent. Eae erant, quas attulerat a Sanctichaumontio missus¹⁰.

Postea incepit dicere cardinalis edoceri se meis in Hollandiam literis res Galliae ut conclamatas describi; addi a me Gallos in paciscendo esse. Negavi haec, ut liquido poteram, et cum dixisset haec a Gallicis legatis¹¹, qui apud Batavos sunt, perscripta, ostendi haec a conspiratione hominum mihi, non ob aliud quam quia male mihi fecerunt, male volentium, Pavonis¹² et Arsenii¹³, proficisci; longe alia de me testimonia praebiturum, si opus sit, D. Camerarium¹⁴. Natam forte hanc fabulam, quod Bruxellenses in editis rumusculis scripsissent¹⁵ captas a se literas meas ad Sublimitatem Tuam, quibus exitium Galliae Batavisque augurarer adeo conficto argumento, ut cum exempla, quae scribo, literarum contulissem, nihil repererim congruens. Satis ostendere Bruxellenses, quam mihi male velint, qui mihi inimicos, quos scirent habenti vellent amicorum benevolentiam eripere. Maritimas Hollandiae ac Zelandiae civitates florentes navigatu mercatuque non mirum pacis esse cupidas. Me patriae oblitum, nisi quatenus rempublicam, in qua tot necessarios aliquantillum etiam facultatum habeam, salvam exoptem, totum in rebus esse Suedicis; neque aut adeo imperitum, ut nescirem, quantum Suedici regni interesset, dum ipsi bellum manet, Batavos bello non subduci, neque tam malae fidei, ut consilia velim dare regno illi Tuaeque imprimis Sublimitati, cui omnem meam dignitatem debeo, contraria. Si ipsi placeret osten-

1 In de uitgave der Epist. staat hier: Treutricam.

2 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

3 Friedrich V, markgraaf van Baden-Durlach (1622-1659; geb. 1594).

4 Lothar Dietrich, Freiherr von Bönninghausen (1598-1657).

5 Francisco del Caretto, markies van Savona y Grana.

6 Wladislas VII (IV), koning van Polen.

7 Ferdinand II.

8 St.^e Marguerite et St. Honorat.

9 Melchior Mitte, graaf van Miolans, markies van St. Chaumont, was ambassadeur van Lodewijk XIII bij Axel Oxenstierna in Duitsland. Hem was toegevoegd Melchior Arod de Sénévas, markies van Saint-Romain.

10 Nl. no. 2405.

11 Hercule Girard, baron van Charnacé, en Urbain de Maillé, markies van Brezé.

12 Adriaen Reyniersz. Pauw, die te Parijs vertoefde.

13 François van Aerssen.

14 De Zweedse gezant in Den Haag Ludwig Camerarius. Vgl. no. 2430, p. 459.

15 Zie no. 2383, p. 386.

[p. 465]

dere aliquid, in quo prodesse Galliae commodis possem, multo me calumnias rebus quam verbis refellere promptiorem.

Inter haec multa vultu verbisque satis benignis interfatus dixit se libere ac candide mecum agere voluisse, atque in posterum fore, ut apertius mecum ageretur. Secuti sermones de nostris adversus Saxonem¹ rebus, de opportuno ad bellum gerendum Pomeraniae situ aliaque ejusmodi; nec tacebat, quae hactenus in Gallicis exercitibus peccata² essent, ea emendandi sibi, temporis discipulo, curam fore. Abeuntem longe prosecutus est cum comi excusatione, quod turbam vitans non ultra procederet.

Illud paene omisi addere de Tua Sublimitate deque principe Arausionensi³ ita locutum, ut qui me crederet utriusque gloriae toto favere animo. Videt Tua Sublimitas, quibus rebus implere literas legati cogamur⁴, rerum meliorum ignorantia.

Deus, Excellentissime Domine, det mihi et hinc nuntiare grata et isthinc cognoscere.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

2 De uitgave der Epist. leest: peracta.

3 Frederik Hendrik.

4 In de uitgave der Epist. staat hier: cogantur.

Lutetiae, 1/10 Ianuarii 1636.

Pacis honestae ac communis negabat se cardinalis spem adhuc videre.