Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2255. 1635 augustus 27. Aan A. Oxenstierna⁷.

Quanquam scripsi Veneris die⁸, qui nunc status est, per Caletum tamen eun-

7 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 177; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 83.

8 D.w.z. 24 augustus; van die datum bezitten we geen schrijven van Grotius aan Oxenstierna.

[p. 190]

tem ad Sublimitatem Tuam Fritzium¹, nolui ire mearum literarum inanem Sanctichaumontius², de quo scripseram³, jam accinctus est ad iter praeter alia Daniae quoque amicitiam ambiturus. Quia vident hocce tempore opus habere Sublimitatis Tuae auctoritate hi homines, incipiunt non quidem pecunias, ne illas quidem Heufdio⁴ promissas, sed verba liberalius dare me certe non credulo, qui illos novi promos vocum, rerum condos.

Lotharingiae duci⁵ res adhuc sunt prosperae multis captis oppidis, nec in Lotharingia tantum, sed et in episcopatu Metensi, quas ad res nullos magis adjutores habet quam Gallos ipsos, qui nobilium animos a se abalienarunt injecto durae transportationis metu novis vectigalibus in illas partes introductis rebusque aliis. Itaque non miror, si ad eum magnus sit concursus. Rex⁶ nunc Monticellis est, in itinere ad Catalaunum. Nobilitas, quae magno molimine excitur, sicut ad praelium futura esset utilis, quam aleam subiturus dux Lotharingus non creditur, ita sumptibus impar ad hyemem duratura illis in locis non putatur. Nanciaco difficiles commeatus facit ducis consanguineus, Valdimontius comes⁷.

Galassius⁸ jam ad Saxenhusium esse dicitur. De Maguntiaco vacillant sermones. Wormatiam pars equitatus remissa est. Magna ubique vastitas raptisque undique animantibus nulla arationis spes reliqua. Lafortius⁹ duabus ab hoste leucis abest ad Lunivillam; Gallorum quingenti a Croatis caesi in iisdem partibus. Ex viris magnis intelligo decretum Eusebio¹⁰ ad Mimnermum¹¹ se conferre, dum duo obtineat. Pignerolum¹² ut servet et ne valeat¹³ contracta, fratris¹⁴ lactuarii¹⁵ cum Noe¹⁶ affinitas¹⁷. Suis nimirum cavet operibus. De Tulli¹⁸ re plurimum remissurus est. Frater regis episcoporum sententiae¹⁹ subscripsit, invitus satis, multum commoto ejus animo literis, quas ad ipsum dederat princeps Margarita significans se omnia sua vota ipsius commodis submittere. Romae omnium cardinalium haec sententia est, sicuti puniri posse sanguinis regii principes, qui contra regis interdictum matrimonium contrahant, ita contractum rite matrimonium ne a generali quidem concilio posse dirimi; tantum abesse, ut a nationali possit. Aliud fore, si extortum ipsi conjugium probetur, neque enim sine libertate consensum, neque sine consensu esse matrimonium. Possitne autem ab

1 Zie no. 2248, p. 183 n. 1.

2 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

3 No. 2247 dd. 22 augustus.

4 Johan Heufft, bankier te Parijs en zaakgelastigde van Zweden.

5 Karel IV, hertog van Lotharingen.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 Wellicht Nicolas François de Lorraine, graaf van Vaudémont.

8 Matthias, graaf Gallas, bevelhebber van Ferdinand II.

9 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

10 Schuilnaam voor De Richelieu of Frankrijk.

11 Codewoord voor vrede.

12 In de tekst in cijfercode: 47.55.9.35.33.1070.73.1030.48.61.

13 In de tekst in cijfer: 69.27.45.23(?).80.68.

14 In de tekst in cijfer: 94.27.38.71.35( ?).

15 Codewoord voor ‘regis Galliae’.

16 Codenaam voor ‘dux Lotharingius’, Karel IV, hertog van Lotharingen.

17 In de tekst in cijfer: 70.1010.55.24.89.77.80.67.

18 Codenaam voor ‘Lotharingia’.

19 Vgl. no. 2247, p. 181 n. 8.

[p. 191]

ipso impetrari haec confessio et ad fulciendam confessionem testimonia, multum ambigo.

De libero comitatu sive Hispaniensi Burgundia non idem sentiunt Helvetii. Alii federa de ea regione tuenda sine exceptione interpretantur; alii Galliae causam, ut federum tempore priorem, ita praeferendam sentiunt. Et haec quidem in speciem pulchra dicuntur utrinque; reipsa pretio et factionibus agitur res.

De XII millibus, quae rex ibi scribit, duo audio ire ad servandam Vallem Telinam, in quam magnas vires Austriaci comparent. Reliquum vereor, ne interna mala ab externarum rerum cura avertant. Supra primum, de quo scripseram¹, millionem Americani proventus, alterum etiam sub fictis nominibus ad Gallos pertinentem, a rege Hispaniae² confiscatum nuntiant mercatorum literae, non levi momento ad fidem reficiendam, qua res belli maxime constant.

Classis in mari Ligustico Hispanica apparet quidem, sed nihildum efficit repulsa ab insulis, quas attigerat: magna interim praefecti Neapolitani regni³ infamia, quod liberos tot homines ad eam implendam compulerit, incusatus intra praefecturae suae tempus quinquagies mille homines, pecuniae XIII milliones extra id regnum alio misisse. Navigia, quae ex illis locis mille pedites, equites quingentos, in agrum Mediolanensem portabant, partim a ventis partim a piratis male sunt habita. Ita provinciae Narbonensis motus ad tempus resedit. Rhaeti imprudentiae ab Italis accusantur, quod captae Vallis Telinae armorumque Galliae suis viribus sustentatorum rei, existiment sibi cum Austriacis spem manere fidae amicitiae. At ipsi morem imitantur potentiorum, bella certis finibus nominibusque determinantium. Sabaudus⁴ antequam Gallorum XV et aliquot equitum millia Alpes transiisse videat, tutum sibi negat in partes descendere. Rex Galliae naves longas ad usum interni maris quindecim armare vellet quidem, sed hominum numerum ad id non invenit.

Haec sunt, quae nunc habebam, simul nunquam obliturus, Excellentissime Domine, Deo valetudinem resque Sublimitatis Tuae animo addictissimo commendare.

Lutetiae, 17/27 Augusti 1635.

Habemus a Thuano⁵ literas scriptas XIV hujus mensis novi cal. Erat cum cardinali Valetta⁶ Bingii, ubi laborabatur, ut Rheno amni alimenta in Maguntiaci castellum inferrentur. Erat Wormatiae tunc cum Galassio rex ipse Hungariae⁷. Qui huc ab Anglia legatus⁸ venit jam Caleti est. Video me errasse nuper cum ducissam de Croy⁹ nominavi. Ostenderat illa mihi literas Sublimitatis Tuae pro se ad ringravium¹⁰, sed aliam esse cujus negotia mihi Sublimitas Tua

1 No. 2239, p. 170.

2 Philips IV.

3 Manuel de Guzmán, graaf van Monterey.

4 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

5 François Auguste de Thou; de bewuste brief is verloren gegaan.

6 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

7 De latere Ferdinand III, zoon van keizer Ferdinand II.

8 John Scudamore.

9 No. 2185; betreffende de hertogin-weduwe van Croy zie aldaar, p. 93 n. 13.

10 Otto, wild- en Rijngraaf; zie V, p. 405 n. 3.

[p. 192]

commendaverat, nunc ex ipsius hominibus intelligo, quos Heppii¹ mendacia hactenus a me averterant. Efficiam, ne mea opera ulla in parte ipsi desideretur.

1 Johan Heppe, agent van Zweden in Frankrijk.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.