Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2247. 1635 augustus 22. Aan A. Oxenstierna¹⁰.

Ut ab eo, quod latissimum est, auspicer, Maguntiacum ab hoste derelictum omnes, qui Meti veniunt, nuntii literaeque consentiunt. Addunt ducem Bernhardum¹¹ cum Feuquerio¹² Rhenum transiisse, ut Hanoviae laboranti succurrat educatque eos, qui Saxenhusii sunt et a Francofurtensibus habentur hostiliter. Causa abitus Gallassii¹³, qui Wormatiam se recepit, haec redditur, quod magna exercitus parte in tam multas obsidiones distracta imparem se Gallis et Vinariensi credidit. At Lotharingiae dux¹⁴ copiis et Incolismensem¹⁵ et qui adhuc cum eo est, Lafortium¹⁶ superans hujus equitatu caeso captoque oppido, Rambervillerio,

10 Gedrukt Epist., p. 176; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 81.

11 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

12 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

13 Matthias, graaf Gallas, veldheer in dienst van Ferdinand II.

14 Karel IV, hertog van Lotharingen.

15 Charles de Valois, hertog van Angoulême.

16 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

[p. 181]

deinde Spinali, Pontemossono aliisque minoribus, crescit quotidie accessionibus tum popularium suorum, tum e comitatu Burgundiae. Landstulium Valettani¹ diripuere arcem etiam nunc, quantum scitur, tenentibus Caesarianis².

Rhaetos intelligimus pati nolle, ut Tirolanum agrum hostiliter vexet dux Rohanius³, ita tutandis rebus suis volentes incumbere, ut tamen salva sibi velint cum Austriacis vicina loca tenentibus federa. Scribit Excellentissimae Sublimitati Tuae de rebus illarum regionum Marinus⁴, sed veteres ejus sunt literae et spem belli Gallici per Italiam videbit evanidam.

Rex⁵ adversis, quae e Germania Belgicisque partibus nuntiantur, aeger animo, pacis injecto sermone his diebus, dixit se eam velle, sed spem vix videre. Discessit Viennam residens Caesareus⁶ a cardinali Riceliaco dimissus majore cum honore quam regum legati solent. Nec dubitatur, quin mandata habeat proponendi ea, quae ad pacem pertinent; quae si non sint ingrata, putatur Sanctichaumontius⁷, qui Hamburgum et ad Germaniae quosdam principes destinatur iturus longius et in regii fratris matrimonium⁸ petiturus imperatoris filiam⁹, ut cum Austriacae domus gratia eoque faciliore pontifice¹⁰ irritum habeatur conjugium prius, atque ita Lotharingus amicitiae, quam tantis suis impensis coluit, fructum amittat.

Quadringenta illa florenorum millia per Beauregardium¹¹ missa audio dari Brandenburgico¹², ut eo pretio quoscunque potest Saxoni¹³ auferat. Puto non tam morosum fore in recipienda pecunia quam Batavi fuere, qui florenorum quinquaginta millia sibi a rege numerari fecerunt, pro intertrimento sacomae. Batavorum res factis hoc anno supra vires sumptibus pecuniae egestate maxime laborant, cui malo remedium aliquod de sua arca offerre dicitur princeps Arausionensis¹⁴, sed postulato pignore, puta Vesalia.

Heic vero res nummaria nihilo melius expeditur monitusque rex est, cum de attingendis privatorum reditibus, quos civitas haec debet, ageretur, a magistratu urbano, si pertenderetur, rem non sine seditione abituram.

In Aquitaniae vero multis locis¹⁵ ita insanitur, ut miles ex iisdem locis adversus seditiones conscriptus seditioni se adjunxerit. Rex et cardinalis¹⁶ non longe ab hac urbe sunt, ubi Sequana et Matrona amnes confluunt; sed mittit jam

1 De troepen van Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

2 De troepen van Ferdinand II.

3 Henri, hertog van Rohan, die met succes in de Veltlin opereerde.

4 Betreffende Charles Marin vgl. no. 2137, p. 14 n. 8.

5 Lodewijk XIII van Frankrijk.

6 Sébastien Lustrier.

7 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

8 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, was op 3 januari 1632 in het geheim gehuwd met Margareta van Lotharingen, welk huwelijk men op formele gronden trachtte ongeldig te doen verklaren; vgl. Merc. Franç. XX, p. 849 vv. en p. 989 vv.

9 Cecilia Renata (1611-1644); zij huwde in september 1637 met Wladislas VII (IV) van Polen.

10 Urbanus VIII.

11 Le sieur de Beauregard; zie no. 2144, p. 24 n. 9.

12 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

13 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

14 Frederik Hendrik.

15 Zie daarover reeds V no. 2118, p. 502 en volgende brieven.

16 De Richelieu.

[p. 182]

ad me rex admissionalem suum¹ significans in Campaniam se ire. Velle solum se esse, itaque nec reginam² secuturam nec legatos; qui si quid agendum habeant, id cum cardinali agant, cui plenam ipse dederit potestatem. Causa abitionis obtenditur aegre laturos nobiles, qui praefectos provinciarum magnis suis sumptibus comitati eo iere, in supplementum exercitus, qui sub Incolismensi est, si rex eos, ut nuper illos, qui ex Normannia ad aedem Dionysii venerant, visere gravetur. Putantur ii nobiles numerum facturi IV millium multis ob paupertatem et alia se excusantibus, famuli duplum. Video alios esse, qui interpretentur cardinalem velle amoto rege res agere suo arbitratu. Et constat regem nuper succensuisse, quod quosdam nuntios accepisset serius.

Chaunius³ nihil plane agit, multum dolentibus Batavis, qui acre inde bellum in Belgas exspectabant. At ex Adresae praesidio egressi nuper Galli aliquot in proxima Flandriae, cum damno rediere. Naves regiae Gallorum duae Caesarea Mauritaniae, quam hodie Algeriam vocant, redeuntes, quo legatum⁴ gentis suae deduxerant, obviam apud fretum Morinorum navem Anglicam, quae a Liburno portu Thusciae veniens gemmis aliisque pretiosis mercibus opulente erat, demersere, ideo quod inquisitionem obtentu Hispaniensium mercium a Gallis tentatam pati nollet, non levi etiam hominum damno. Id ad redauspicandam cum Gallia amicitiam legato, qui nunc in itinere esse dicebatur Anglico⁵, non optimum dabit initium. Quin si Anglos recte novi, ad talionis exactionem prius quam ad querelas venient. Haec ad multa hujus anni mala non levis accessio est, quod quos commune periculum jungere debebat, varie se injicientibus ex causis dissociantur. Sanctichaumontius iste, de quo dixi, - futurum enim puto, ut et Sublimitatem Tuam videat - homo est superstitiosissimus eaque sola commendatione ad gradus magnos provectus. Regem sunt qui Nanciacum usque iturum existimant, ut rebus ibi periclitantibus, sua majestate succurrat.

Deux, Excellentissime Domine, det nobis brevi res magnas et prosperas audire vestris ex locis.

Lutetiae, 12/22 Augusti 1635.

1 Wellicht Anne, graaf van Brulon; vgl. V, p. 316 n. 1.

2 Anna van Oostenrijk.

3 Maarschalk Honoré d'Albert, hertog van Chaulnes.

4 Franse vice-consul in Algiers was van 1634 tot 1639 Jacques Pion, die het ambt gepacht had van de consul Balthasar de Vias.

5 John Scudamore.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.