Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2105. 1635 mei 16/17. Aan A. Oxenstierna⁶.

Excellentissime Domine,

Quo major spes affulserat, eo tristius mihi, uxori familiaeque meae evenit, quod hujus diei mane D. Broersonum⁷ amisimus aut, ut Christianius loquar, ad Deum praemisimus. Facta sunt quae fieri oportuit: nihil omissum humanae opis, quod aut corpori levando esse videretur aut animo in spem meliorem erigendo fideli in illud medicorum, in hoc D. Hambraei⁸ opera. Nefas sit aut summae providentiae constitutioni obstrepere, aut ipsi beatius aevum, quo per tot labores et aerumnas tenditur, invidere.

Decimo hujus mensis die pars ultima regii⁹ exercitus Mosam transiit; equitatus insignis, peditatus et numero et corporibus armisque impar famae. Non recta in Hispano¹⁰ parentes terras itum, sed in solum pacatum Leodiense. Ad decimum

6 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 147; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 35.

7 Erik Brorsson Rålamb, zoon van Axel Oxenstierna's nicht Anna; hij had ten huize van Grotius enige tijd ziek gelegen.

8 Jonas Hambraeus (1588-1672), Zweeds orientalist te Parijs, waar hij ook de eerste hofprediker van de lutherse kapel was.

9 Van Lodewijk XIII.

10 Philips IV van Spanje.

[p. 485]

quintum sperabant se cum Batavico exercitu, cujus peditatus praepollet equite impari, conjungi posse, sed quae heri advenerunt a marescallo Castilionaeo¹ literae difficile id judicant ob interjectas Hispani copias tales, quas spernere haud tutum sit. Quadraginta bellica tormenta secum habere dicuntur regii.

Interim et in Germania fervent arma pontemque Brisacensem Caesariani² transiere, octo ut scribitur equitum millibus, peditum duobus, secuturo aliis cum copiis Hungariae rege³. Arx Wilsteina capta ab ipsis multa oppida insultibus opportuna facit. Clausique iterum aditus Montispellicardi et Lurae, sed quibus spes est auxilii a Laforcio⁴. Ringaviam rursus a Mansfeldianis⁵ teneri ex ipsius Hogendorpii⁶ puto literis Sublimitas tua cognoverit. Gallasius⁷ ex adverso Spirae ripam ulteriorem premit. Quod de Salazaro Hispano⁸ in urbe hac capto scripseram⁹, id in ultionem factum est capti in Hispania Aligrii¹⁰, cujus pater¹¹ ademta functione cancellarii Franciae nomen retinet. Hispani id factum suum defendunt exemplo Gallorum, qui Perpiniani praefectum in Gallicis finibus deprehensum caeperant; sed is incognito habitu regni alieni munimenta speculatum venerat. Ita undique jaci videntur rerum majorum semina.

Presbyter Tonnelerius¹² nomine, eorum unus, qui regis fratrem¹³ secuti sunt, in Bastiliam datus consilia in vitam cardinalis¹⁴ inita detexit spe veniae. Principi Condaeo¹⁵ potestatem in Lotharingiam a rege concessam charta¹⁶, quae has litteras comitatur, explicat.

Accepi ab archiepiscopo Cantuariensi¹⁷ literas valde benignas in me. Pro Suedorum rebus, quas ipsi commendaveram¹⁸, ait se omnia quae decent, dicturum facturumque, ubi plenius intellexerit, quid maxime conducere possit regi¹⁹ regnoque Angliae. Ita generali postulationi responsum aeque indefinitum reddidit.

De Gallorum consiliis sermones utramque in partem varii: alii jamjam futurum putant, ut indicatur bellum, alii ostentari arma, quo honestius pax resarciatur. Rex est Rhemis. Audio Namurci oppidum teneri sex millibus militum hoc ipso tempore immissis. Magnum tamen terrorem esse ibi circaque habitantium et quae moveri possunt, tramitti ad interiora Belgarum loca; nec minus trepidare Italiam, quanquam belli adhuc expertem ad inalpinos Crequiaci²⁰ paratus.

1 Gaspard de Coligny, graaf van Châtillon; zie no. 2100, p. 476 n. 4.

2 De troepen van Ferdinand II.

3 Ferdinand; zie no. 2102, p. 482 en n. 6 aldaar.

4 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

5 De troepen van Philipp, graaf van Mansfeld (†1657).

6 No. 2077 dd. 6 mei 1635 van Gijsbrecht van Hogendorp.

7 Matthias, graaf Gallas.

8 Luis de Velasco, graaf van Salazar.

9 No. 2095 dd. 11 mei 1635.

10 Etienne d'Aligre (1592-1677).

11 Etienne d'Aligre; zie III, p. 24 n. 3.

12 Vgl. no. 2102, p. 482.

13 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

14 De Richelieu.

15 Henri de Bourbon, prins van Condé.

16 Ontbreekt.

17 William Laud.

18 Zie no. 2011, p. 364.

19 Karel I.

20 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples; zie over hem III, p. 221 n. 1.

[p. 486]

Cras Bulionium¹ conveniam. Inde commendandis regni Suedici amicorum negotiis aulam, ubi ubi erit, petiturus Tuaeque Sublimitatis, quicquid ibi comperero, quantocius potero, significaturus ipsam interim, Excellentissime Domine, summo omnium Domino unice commendans.

Lutetiae, 16 Maji novi Cal. anni 1635.

Sublimitatis Tuae cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Claude de Bullion; zie III, p. 228 n. 10.

His signatis vidi Bulionium; promisit mihi praesente Heufdio² se de ducentis millibus ipsi cis paucos dies satisfacturum. Dubitabat tamen Heufdius tractus jam diu. De caetera pecunia semimillionis dicebat exspectare se Bulionius regis imperium. Nam Butillerium minorem³ non viderat, iturum se intra dies quinque aut sex ad regem, quem futurum putabat eo tempore ad castellum Tiderici. Regis exercitum jam in solo Hispanorum esse credi volebat et parari edictum a rege de belli causis, praesetim illa de electore Treverensi⁴.

17. Maji mane.

2 Johan Heufft († 1652), bankier te Parijs, Zweeds zaakgelastigde.

3 Léon le Bouthillier de Chavigny; zie III, p. 302 n. 12.

4 Philipp Christoph von Sötern; vgl. ter zake no. 2097, p. 473 n. 1.