Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2075. 1635 april 30. Van N. van Reigersberch².

Mon frère,

Ick sal nu wt den Hage beantwoorden uEd. schrijvens van den 20, bij mij op Saterdach onder couverte van de heer Camerarius³, wel ontfangen. Den inhout daervan, hoewel seer considerabel is, heb ick met sijn Ex^tie4 niet gecommuniceert, omdat ick te voren van Menander⁵ hadde verstaen hetgene uEd. aen Valerius⁶ hadde geschreven, die geresolveert was hetselve sijn welgemelte Ex^tie mede te deelen.

Serranus⁷ advisen lopen op een volcommen rupture, ende daertoe meent hij, dat de troupes, die den conynck⁸ op de frontieren van Nederlant heeft, sullen werden gebruyckt. Justinus⁹ schijnt daeraen te twijfelen ende confirmeert seer de opinie van veelen, die tot noch toe dese grote concepten niet hebben connen approberen noch geloven, dat Vranckerijck ront met ons sal gaen. De waerheyt sal haerselven haest moeten openbaren. Het rendevous is tegens den eersten Mey tot Nimwegen. Sijne Ex^tie hadden dynxdach off woensdac(h) gemeent te vertrecken, dan kan niet oordeelen sijne dispositie hetselffde sal connen lijden. Vandage is het wat beter, maer eenyge dagen heeft van de jicht sonder crucken niet connen gaen; seyt, soo alles claer is, dat hij hem daer sal doen brengen, hoewel de medecijnen daer seer tegens sijn. Doch de Staten van Hollant moeten eerst drie millioenen voor haer contingent verschaffen, andere naer advenant, alsoo het voornemen is veel contanten mede te nemen, een teycken men verde van de frontieren meent te gaen.

Den viant maeckt vergaderynge tot Diest, Ballaert ende soo voorts, ontrent het rivierken de Nete. Men gelooft Mansvelt¹⁰, Picolomini¹¹ ende den overste van de Crabaten¹² met haer troupen nederwaerts commen.

2 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK. M31. Eigenh. oorspr. Gedrukt Rogge, Br. Nic. v. Reigersb., p. 159.

3 Ludwig Camerarius, Zweeds gezant in Den Haag.

4 Frederik Hendrik.

5 Schuilnaam voor Cornelis van der Myle; de naam is door Grotius erboven geschreven.

6 Schuilnaam voor Ludwig Camerarius.

7 Schuilnaam voor Dr. Adriaen Reyniersz. Pauw; Grotius heeft erboven geschreven: Pens. Pauw.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Pseudoniem van Grotius.

10 Philipp, graaf van Mansfeld (1615-1657; geb. 1589).

11 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini, hertog van Amalfi (1599-1656), veldheer in het leger van Ferdinand II.

12 Johann Ludwig, graaf Isolano (1586-1640), generaal van de cavalerie in dienst van Ferdinand II.

[p. 445]

Den conynck heeft mijn heer den prins gesonden een commissie om, als de legers sullen wesen geconiungeert, daerover te commanderen, ten ware sijne M^teyt, Monsieur¹ ofte den cardinael-duc² in persoone daer waren; off dat al onder het masquer van secours sal connen gaen sonder rupture, twijfelen veele.

Den hartoch van Bouillon³ is naer Vranckerijck, sommyge seggen om des conynckx ruyterye te commanderen, andere om sijn particuliere affairen van Sedan; de rechte oorsaecke is onseecker. Men spreekt, dat de veriaechde heeren wt Brabant⁴ eenych volck sal werden gegeven ende graeff Henderick van den Berge⁵ hem daerbij soude vougen; maer het sijn al maer gissyngen, ende soude men daermede de rupture noch soucken te coloreren.

Op de coniunctie van de legers, ende hoe ende waer die wel sal connen geschieden, considereren die ervarentheyt van crijchsaecken hebben veele difficulteyten, gelijck sij mede doen in de macht van het lant soo verde van de frontieren ende in den boesem van des viants lant te begeven op het suspect van een natie, die soo veranderlijcke resolutiën onderworpen is.

Dat Engelant hem met Vranckerijck sal vougen off neutraal houden, can men niet geloven. De equipage van sessentwintych schepen⁶ is nu soo verde gebracht, dat sij seylreet sijn, ende was men tot Londen den 20, date van de leste advisen, besych met baccken, brouwen, slachten voor de vlote. Het rendevous is in de Duyns, omdat tot Portmuyen, daer de eerste assignatie gegeven was, de sterfte is.

De plaetse van den groten thesaurier was noch niet versien, ende viel het ooch van den conynck⁷ meest op Cottynckton⁸ ende milort Wenthorst⁹; doch alsoo Cottynckton is geweest substituyt thesaurier ende sulckx in die charge wel ervaren, ende Wenthorst, viceroy van Ierlant, goede diensten den conynck in die bedienynge doet, soo sijn veele van gevoelen, dat den keuse op Cottynckton sal vallen.

Buyten twijfel sal uEd. daer hebben gesien een brieff, die onder den naem van de conynck van Engelant aen den Paubs¹⁰, in faveur van het huys van Lottryngen, wert gedivulgeert, die bij veele hier wert gehouden voor gesupposeert.

Wt wat oorsaecke ende wat pretext den hartoch van Lunenburch¹¹ gevancklijck heeft wech doen voeren Rase¹², gesante van de heer rijxcancelier¹³ in de

1 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, broer van de Franse koning.

2 De Richelieu.

3 Frédéric Maurice de la Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

4 Alexander, hertog van Bournonville (1585-1656) en diens zwager Guillaume de Melun, prins van Espinoy (zie over hem no. 1951, p. 278 n. 3.).

5 Hendrik, graaf van den Berg; hij had in 1633 de Staatse zijde gekozen; zie over hem III, p. 156 n. 8.

6 Vgl. nos. 1988, 1999 en 2031.

7 Karel I van Engeland.

8 Na veel geharrewar tussen Francis, lord Cottington (± 1578-1652) en William Laud, de aartsbisschop van Canterbury, bewerkte de laatste, dat de op 16 maart 1635 open gevallen post van high treasurer werd gegeven (6 maart 1636) aan William Juxon (1582-1663); vlg. no. 2048, p. 412 en n. 9 aldaar.

9 Thomas Wentworth (1593-1641), graaf van Strafford, Engels staatsman.

10 Urbanus VIII.

11 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg (1582-1641), aanvoerder in Zweedse dienst.

12 Christoph Ludwig Rasch, Zweedse hofraad en gezant.

13 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

[p. 446]

landen van Brunswijck ende Halberstat, een bequaem persoon ende seer wel, soo ick ben onderrecht, bij de heer rijxcancelier gesien, sal uEd. best weten. Denselven Rase wert mij geseyt dat vrij wat jalousie hadde geconcipieert, omdat in presentie van de habiellen van de crone een wtheemsch tot de ambassade van Vranckerijck was gecommen.

Hoe het tusschen den keyser¹ ende Saxen² staet, weet men hier niet terecht; sommyge seggen het tractaet is gebroocken, andere dat het genouchsaem is voltrocken. Als ick op den stant van Duytslant sien, soo kan ick niet laten mijnselven over onsen staet seer te becommeren, want tensij dat rijck bij verdrach off oorloge wt de absolute macht van Oostenrijck werde gehouden, hoe sullen wij daer iegens bestaen?

Den heer van Beaumont³ heb ick noch terstont van de saecke van Rotterdam gesproocken ende getoont, hoeseer uEd. mij presseert om sijne bescheden daertoe nodych over te senden; seyde ick garen sage, dat het bij accort wert bemiddelt, daarop hij antwoorde het best was ende het sijne daertoe wilde contribueren. Dit is geschiet in presentie van de Meters-man⁴, ende hebben begeert ick uEd. van harentwege soude groeten.

Het is seer dienstych, dat uEd. bij alle occasie sijnen gunste toont tot desen staet; ick sal dat oock wel menageren, in gevalle int publyck oock preuve daervan cont geven mogelijck, waer het goet toe kan sijn.

Soo den heer rijxcancelier hier comt, laet mij weten, hoe uEd. oordeelt dat ick mij in sijn Ex^tie regardt behore te dragen.

Desen 30 April 1635.

UE. dienstwillygen broeder
N. v. Reigersberch.

1 Ferdinand II.

2 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

3 Simon van Beaumont, Grotius' opvolger als pensionaris van Rotterdam; Grotius stelde pogingen in het werk zijn achterstallige salaris alsnog uitbetaald te krijgen.

4 Wellicht de Rotterdamse burgemeester Gerard Jansz. van Berckel.aant.

Naer desen was geschreven heb ick met Doctor Valentius⁵ gesproocken, die mij seyt Sijn Ex^tie soo merckelijck is gebetert, dat lants de camer gaet ende in een dach drie, vier sal connen vertrecken. Den heer Wyts⁶ verreyst morgen om het leger tot Nimwegen te commanderen.

Gisteren op den middach ende daernaer tot 's avonts toe hebben hier een extraordinairen wint ende storm wt den zuytwesten gehadt.

5 Waarschijnlijk Jacob van de Wal, eerste geneesheer van Frederik Hendrik.

6 Jacob Wyts; zie over hem III, p. 80 n. 11.

Adres: Mevrouw Mevrouw de Groot Tot Paris.

In dorso schreef Grotius: 30 April 1635. N. Reigersberg.