Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2038. 1635 maart 30. Aan Willem de Groot⁶.

Literas, frater carissime, tuas datas 19 Martii⁷ recte accepi. Acceperitis meas et tu⁸ et pater⁹, ad quem scribere distuli, donec heic in certa possessione essem locatus mei muneris. Etiam de domestico malo quod inter has pompas nobis accidit, patrem non edocui tantum, sed et pro viribus solatus sum¹⁰.

De potestate cancellarii¹¹ disputatio facile deferbuit. Heri cardinalem¹² vidi et reginam¹³. Cancellarius in Saxoniam abit per Galliam incertum, an in transitu visurus regem¹⁴.

Quale sit foedus hoc novum Charnassaeo¹⁵ fabro, scire multi avent. Inter hos ego. Utenbogardo in ea senectute evenire quod scribis incommodum¹⁶, doleo. Quod nostri grata est illi memoria, juvat intelligere.

Quid in religionis negotio fieri debeat, non immerito quaeris et ipse nonnihil haereo. Introducere in hanc urbem mea auctoritate novam ecclesiam reformatam, odiosum sit et nescio an cancellario placiturum. Deinde illi, unde mihi petendus pastor esset, ea sequuntur consilia, quae a meo proposito absunt longissime.

6 Gedrukt Epist., p. 851. Antw. op no. 2016; beantw. d. no. 2052 dd. 9 april.

7 No. 2016.

8 No. 2014.

9 No. 2021.

10 Grotius had op 16 maart zijn dochter Maria door de dood verloren; zie zijn brief aan Willem van die datum, no. 2014.

11 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

12 De Richelieu.

13 Anna van Oostenrijk.

14 Lodewijk XIII van Frankrijk.

15 Hercule de Charnacé; zie betreffende het verdrag no. 1813, p. 94 n. 6.

16 Wtenbogaerts vrouw, Maria Petitpas, was ernstig ziek; zie no. 2032.

[p. 400]

Etiam ea sub specie libertatis spargunt dogmata, ut mecum ipse dubitem, an non magis etiam ab illis quam ab aliis dissentiam. Alterum quod proponis de frequentandis coetibus Carentonensibus habet recti speciem ex communione, quam lutheranis obtulerunt, ut recte meministi.

Venerunt ad salutationis gratulationisque peragendum apud me officium primum Funcherus Nemausensis¹ eloquentissimus, cum Aubertino² hujus ecclesiae eruditissimo pastore, cui interdicta est a rege functio ideo, quod in libro de Eucharistia³ pontificios ecclesiae adversarios nuncupasset. Rediit iterum Aubertinus ad me solus, deinde cum collega Maistresato⁴, mox cum Drelincortio⁵ Daillius⁶, omnes hujus Ecclesiae pastores; seorsim etiam Riveti frater⁷. Scripsit et ad Marbautium⁸ Amirautius⁹, pastor et professor Salmuriensis, in me honorifice addito sperare se me istis controversiis aliquid allaturum temperamenti. Scripsit is de motis apud Batavos quaestionibus. Dei consilium in homine creando ait fuisse per sui cognitionem beare hominem, Christum omnibus simpliciter mortuum et Deum velle, ut omnes serventur, verum sub fidei conditione. Verum hoc non parum labefactat, cum ipsam fidem ait dari ex decreto nihil in se habente conditionis nihil respiciente, quod sit in homine vel ab homine. Semel datam fidem non everti. Cameronis¹⁰ sententiam sequitur, ut jam multi, voluntatis actiones statuentis necessitate inevitabili pendere ab intellectus modo; unde sequitur, quod agnoscit primo homini non adfuisse vires suasiones daemonis repellendi; cui et hoc cohaeret, quod non dicit, ipsum quoque daemonis lapsum fuisse ἄφυϰτον.

Qui ita sentiunt, quomodo peccata adversus conscientiam et maxime quod ipsi in Spiritum sanctum vocant, explicent, dictu est difficile.

Puerperium uxoris¹¹ felix tibi gratulor ipsique et novo partui liberisque aliis omnia precor felicia. Parentibus me commendes precor. Patris et eruditorum ac modestorum consilia ut explores, velim, quid in religionis negotio mihi sit faciendum, etiam Utenbogardi si qua se dederit occasio; illum quoque et amicos omnes saluto.

Lutetiae, 30 Martii 1635.

Tui amantissimus frater
H. Grotius.

1 Het betreft hier hoogstwaarschijnlijk Lefaucheur uit Montpellier, van Geneefse origine; hij was in 1633 als predikant naar Parijs gekomen, nadat hij 20 jaar in Montpellier had gewoond. Hij wordt genoemd als een der predikanten, die Grotius in 1635 in Parijs hun opwachting kwamen maken. Er is wel een Jean Faucher predikant te Nîmes geweest, doch deze was reeds in 1628 overleden. Een Mich. le Faucheur uit Nîmes, door Brandt-Cattenb., Leven II, p. 23 vermeld, heb ik niet kunnen vinden.

2 Edme Aubertin; zie no. 1975, p. 301 n. 16.

3 L'Eucharistie de l'ancienne Eglise par Edme Aubertin. Genève, P. Aubert 1633.

4 Jean Mestrezat (1592-1657), Frans theoloog en sedert 1615 predikant van Charenton.

5 Charles Drelincourt (1595-1669), predikant van Charenton en een der meest geliefde protestantse schrijvers van zijn tijd.

6 D'Alie, predikant van Charenton.

7 Guillaume Rivet de Champvernon (1580-1651), broer van de Leidse theologie-professor André Rivet.

8 Pierre Marbault, heer van Saint-Laurens, ouderling van de protestantse gemeente van Charenton; zie II, p. 60 n. 4.

9 Moïse Amyraut (1596-1664), predikant te Saumur.

10 Voor de protestantse theoloog John Cameron zie IV, p. 4 n. 5.

11 Willems vrouw, Alida Graswinckel, had het leven geschonken aan een dochter, Titia.