Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2017. 1635 maart 19. Van N. van Reigersberch⁷.

Mon frère,

Tis mij seer aengenaem wt uEd. schrijvens van den viij Maert⁸ te verstaen het goet acceuil ende favorable audientie, die sijne M^teyt uEd. tot Senlis heeft gegeven. Ick wil oock hopen, dat uEd. sendynge sodanyge vruchten sal voortbrengen als van alle de ge llieerde van de croon Sweden staet te wenschen, die principalijck moeten spruyten wt een goede intelligentie tusschen die twee rijcken, welcke - Godt betert - eenygen tijt herrewaerts de beste niet en is geweest.

7 Hs. Amsterdam, U.B., coll. RK., M 3 j. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 2000; beantw. d. no. 2042. Gedrukt Rogge, Br. N. v. Reigersb., p. 152.

8 No. 2000.

[p. 373]

Gisteren met Graccho¹ spreeckend(e) verhaelde ick wat Aelianus² was wedervaren, scheen daer wat van te hebben gehoort, maer niet met al sijn omstandycheyt. Ick mercke wel, dat hem sulckx ende veele beiegenyngen aen Xenocrates³ gedaen seer mishagen als wel considererende, van wat gewicht sijn autoriteyt in het beleyt van saecken is geweest, ende wel apprehenderend(e), dat Cimons⁴ ende Vindex⁵ voornemen in fumée moet lopen, soo de saecken bij de Rose⁶ niet staende werden gehouden.

Wij hebben hier al verscheyde advisen gehadt; dat Tuchydides⁷ (sic) met Theodoretus⁸ ende Clemens⁹ naar Aleman¹⁰ vertrock wiert bij veelen gelooft, scheen oock Calaber¹¹ te meenen, dat preparatiën daertoe werden gemaeckt. Maer heb geseyt, dat de saecken daertoe noch niet en staen; hoewel ingevalle Latou¹² den voet, eenygen tijt genomen, continueert, de Aertbesie¹³ oock op haer eygen dyngen licht soude commen te letten. Sophocles¹⁴ meent men met alle middelen de confidentie moet herstellen. Spreeckende van Pindarus¹⁵ verhaelde veel particulariteyten van de courage ende beleyt, die bij Gustavus Horn¹⁶, ende namentlijck in de leste rencontre, waren getoont, die hij met verwonderynge hoorde, namentlijck, hoeveel officieren doe(?) waren gevangen off gequest; hoe ter contrarie seyn macker¹⁷ hem hadde gedragen. Particulierelijck verstont seer wel, dat Terentius¹⁸ met sijn volck tegens Hannibal¹⁹ het niet wel voor en heeft; maer behooren Clemens ende Theodoretus Hannibal te ontrecken, hetwelcke diegene, die best met Simonides²⁰ staet, licht is te doen; oordeelde dat hetselve bij Vindex wel dient vertoont.

Ons Neeff²¹ is de presentatie van uEd. dienst seer aengenaem geweest, seyde uEd. daerover seer te sijn verobligeert; wij moeten het aennemen voor soo verde

1 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

2 Schuilnaam voor Petter Spiring Silvercrona; ter zake vgl. no. 1987. Deze en volgende schuilnamen met de betekenis door Grotius erboven geschreven.

3 Schuilnaam voor de Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

4 Codenaam voor Staten-Generaal.

5 Codenaam voor Frankrijk.

6 Codenaam voor Duitsland.

7 Thucydides, schuilnaam voor Axel Oxenstierna.

8 Codewoord voor ruiterij.

9 Codewoord voor voetvolk.

10 Codenaam voor Oostzee.

11 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

12 Codenaam voor Frankrijk.

13 Codenaam voor Zweden.

14 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

15 Codewoord voor oorlog.

16 De Zweedse maarschalk Gustaf Karllson Horn; de naam staat in de tekst in code: 56.69.105.70.63.113.76.57.73.66.62. met de ontcijfering door Grotius erboven geschreven.

17 Hier is sprake van de slag van Nördlingen, geleverd in september 1634, waarin Horn gevangen werd genomen. De cijfers geven de woorden seyn macker: 67.108(i.p.v. 109).62. 61.70.51.58.72.66. met de ontcijfering door Grotius erboven geschreven. Bedoeld wordt Bernard van Saksen Weimar, die de slag tegen de zin van Horn geleverd had.

18 Codenaam voor Frankrijk.

19 Schuilnaam voor keizer Ferdinand II.

20 Codewoord voor geld.

21 Schuilnaam voor Frederik Hendrik; vgl. J. Fox, Hugo de Groot en de Gravin van Hohenlohe-Langenburg, in Nederl. Arch. blad 1962 I afl., p. 30 vv., in het bijzonder p. 40.

[p. 374]

het gaet. Turnus¹ toont in alle deelen uEd. vrienschap hooch te estimeren ende heeft mij noch dese weecke tweemael belooft, dat hij mij de hand in alles, wat hem mogelijk is, bij Caesar² sal bieden, doch versocht mij noch een weynych tijt wilden supersederen, ende niet sonder grote reden.

Met Numerianus³, die morgen wert verwacht, heb ick noch niet gesproocken. Zosimus⁴ is vandage naer Aelius⁵ gereyst, Spartacus⁶ is een van sijn meeste confidenten, die hij seer heeft verseeckert van de estime, daerin hij bij Vindex ende Aelius is. Men verwacht vast, quid montes sint parituri⁷. De verresienste sijn daer seer swaerhoofdych in, ende niet sonder groote redenen; bijsonder bijaldien de Viole⁸ niet en blijft in goede pointen.

Den heer ambassadeur Skut⁹ is noch hier; tot commissarissen om met sijn Ex^tie te handelen sijn genomineert de heeren Noortwijck¹⁰, Vosberge¹¹ ende noch een derde¹². Heb mijn visite noch niet gedaen, doch wt andere verstaen, dat den brieff, die uEd. heeft geschreven¹³, seer aengenaem is, gelijck mede die aen Valerius¹⁴.

De 12 schepen wt Dunckercke gelopen, commende de Canale t'eynde, lopende naer de Spaense zee, hebben daer vijff Baioens-vaerders, geladen met wijnen, ander coopmanschap ende gelt, ontmoet, waervan de Dunkercksen admirael, gemonteert met 40 stucken, een heeft datelijck verovert, al het volck, wtgesondert ses man, overgenomen, ende 20 van sijn volck daerbij gevoucht ende naer Dunckercken gesonden; doch het esquadre van Zeelant, dat schip rencontrerende, heeft het wederom gerecouvreert. Wat van de ander vier schepen sal geworden sijn, verneempt men noch niet, doch hoopt men, dat met een mist, die opquam, sullen wesen ontcommen. Alle welcke particulariteyten, bij faute van beter materie, ick alleen hierbij hebbe willen vougen.

Aen Alexander¹⁵ sal men senden; wie, is noch niet geresolveert. Seneterre¹⁶ heeft last om met den ambassadeur, die in Engelant is off soude mogen commen¹⁷, in goede intelligentie ende confidentie te gaen.

De heeren van der Myle¹⁸ ende Beaumont¹⁹ doen haer gebiedenisse aen uEd. ende aen mijn suster.

1 Schuilnaam voor Simon van Beaumont, pensionaris van Rotterdam.

2 Codenaam voor Rotterdam.

3 Codenaam voor Amsterdam.

4 Schuilnaam voor Hercule de Charnacé.

5 Schuilnaam voor De Richelieu.

6 Schuilnaam voor François van Aerssen.

7 Vgl. Horatius, Ep. ad Pis. de arte poet. 139; vgl. ook Phaedrus, Fabulae IV, 22.

8 Codenaam voor de Duitse vorsten van de evangelische belijdenis.

9 Johan Skytte; zie no. 1923, p. 242 n. 2.

10 Nicolaes van den Bouckhorst, heer van Noordwijk; zie III, p. 135 n. 8.

11 Caspar van Vosbergen; zie III, p. 8 n. 10.

12 (Constantijn?) Huygens; zie Arch. St. Gen. 60 min. res. dd. 17 maart 1635.

13 No. 2002.

14 No. 1997 aan Ludwig Camerarius.

15 Codenaam voor (koning van) Engeland.

16 Henri de S. Nectaire, markies de la Ferté-Nabert (1572-1662), extra-ordinarius Frans gezant te Londen.

17 Begin 1636 werd Cornelis van Beveren gezonden, nadat François van Aerssen, die was aangewezen, zich had laten excuseren.

18 Cornelis van der Myle.

19 Simon van Beaumont.

[p. 375]

UEd. dienstwillygen broeder,
N. v. Reigersberch.

Desen 19 Martij 1635.

Verte.

Mon frère,

Naer ick alreede aen uEd. hadde geschreven, ben ick geweest den heer ambassadeur van Sweden¹ mijnen dienst presenteren. Sijn Ex^tie heeft mij getoont veel teyckenen van de groote estime, daerin hij uEd. heeft, oock verhaelt, hoe lange sijn M^teyt van Sweden² het ooch op uEd. persoon hadde gehadt, maer in het hitte van de dissentiën terugge was gehouden, om geen offensie te geven aen den staet; seyde sijne M^teyt u bouck de Iure belli et pacis³ met admiratie altijt hadde gelesen, oock de Apologie⁴; hadde de kennisse van de humeuren van Schaffer⁵ ende Muys⁶, was niet volcomen onderrecht, hoeveel affectie uEd. onder de steden hier hadde, waervan ick sijn Ex^tie goet hebbe gevonden te onderrechten, namenlijck van die van Numerianus, Caesar, Gracchus. Vraechde uEd. hier niet geschapen was te sullen commen met sulcken digniteyt als behoorde. Heb geantwoort, dat uEd. nu sijn selven besteet hebbende ten dienst van een ander rijck daer niet op wert gedacht, maer dat de notabelste ende gequalificeertste van het lant uEd. hier garen sagen, oock Numerianus, ten tijde uEd. hier was, socht te houden, dan dat uEd. wilde wesen daer hij met eere wert aengetrocken. Waerop hij seyde uEd. eere bij de croone soude geschieden; begeerde, ick uEd. wilde verseeckeren nevens groetenisse, dat hij altijt uEd. sal soucken vrienschap te doen. Seyde uEd. hem wel hadde geëxtriceert wt (?) de difficulteyt, die op de receptie was gemaeckt, allegerende d'invaliditeyt in sulcken cas van de tractaten. Vraechde, wat vasticheyt men bij Vindex meent te vinden; seyde selffs aen uEd. te hebben geschreven, dan den brieff aen sijn soon⁷, die wt Italiën daer is gecommen, te hebben geaddresseert. Hadden voorts veel propoosten ende seyde mij de differenten met Denemarcken nopende het bisdom Bremen te hebben geaccommodeert ende, soo ick het wel hebbe begrepen, soo sal Staden in den conynck van Denemarckens⁸ handen, mits refusie van de costen, werden gestelt, waervan ick wel wat nader wilde wesen geësclarcieert, om Justinus⁹ ende Ireneus¹⁰ bij Marius¹¹ buyten ondanck te houden. Toonde genegentheyt om een exemplaer van de Apologie te sien; sal devoir doen een te becomen ende het sijn Ex^tie vereeren.

1 Ludwig Camerarius; zie no. 1997, p. 346 n. 1.

2 Gustaaf II Adolf.

3 In 1625 te Parijs verschenen; de tweede druk zag in 1631 te Amsterdam het licht. Zie Ter Meulen-Diermanse, resp. nos. 565 en 567.

4 Apologeticvs eorvm, qvi Hollandiae ex legibus praefuerunt; Ter Meulen-Diermanse, no. 880.

5 Goossen Schaffer, een der 24 rechters.

6 Hugo Muys van Holy (†1626), een der 24 rechters.

7 Joachim Cameraruis (1603-1687); zie over hem II, p. 505 n. 10.

8 Christiaan IV.

9 Schuilnaam voor Grotius; deze schuilnaam en de beide volgende niet in de tekst door Grotius gedecodeerd.

10 Schuilnaam voor Nicolaes van Reigersberch.

11 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

[p. 376]

UEd. gelieve mij te excuseren, dat ick soo langen relaes op den rugge van desen brieff heb gestelt. Den Heer Schiyt verwacht sijn depeche met impatientie, meent dienstyger in Engelant als hier te sijn.

Desen 19 Martij 1635.

In dorso schreef Grotius: 19 Martij 1635 N. Reig.